Nitelikli Dolandırıcılık Suçu ve Cezası 2025

Dolandırıcılık, hileli davranışlarla bir kimseyi aldatarak, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına haksız bir yarar sağlamaktır. Bu suç, Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 157. maddesinde “Malvarlığına Karşı Suçlar” bölümünde düzenlenmiştir.

Ancak, dolandırıcılık suçu, bazı durumlarda daha ağır cezayı gerektiren nitelikli hallerle işlenebilir. Bu durumlarda, suç, nitelikli dolandırıcılık olarak adlandırılır ve TCK’nın 158. ve 159. maddelerinde düzenlenir.

Bu kapsamlı rehber, nitelikli dolandırıcılık suçunu tüm yönleriyle ele almaktadır. Rehberde, nitelikli dolandırıcılığın tanımı, unsurları, türleri, cezası, hukuki yolları, Yargıtay kararları, sıkça sorulan sorular ve dikkat edilmesi gerekenler gibi tüm önemli konuları bulacaksınız.

Nitelikli Dolandırıcılık Nedir?

Nitelikli dolandırıcılık, dolandırıcılık suçunun temel şekline (TCK m. 157) göre daha ağır cezayı gerektiren özel halleridir. Bu haller, TCK’nın 158. ve 159. maddelerinde ayrıntılı olarak sayılmıştır. Nitelikli dolandırıcılık, suçun işleniş şekli, kullanılan araçlar, mağdurun durumu veya failin sıfatı gibi nedenlerle daha tehlikeli ve toplum düzenini daha fazla bozucu kabul edildiği için, daha ağır bir yaptırıma bağlanmıştır.

Nitelikli Dolandırıcılık ile Basit Dolandırıcılık Arasındaki Farklar:

• Ceza Miktarı: Nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası, basit dolandırıcılık suçuna göre daha ağırdır.
• Görevli Mahkeme: Basit dolandırıcılık davaları asliye ceza mahkemesinde görülürken, nitelikli dolandırıcılık davaları ağır ceza mahkemesinde görülür.
• Uzlaştırma: Basit dolandırıcılık suçu, uzlaştırma kapsamındayken, nitelikli dolandırıcılık suçu (bazı istisnalar hariç) uzlaştırma kapsamında değildir.
• Şikayet: Basit dolandırıcılık suçu, bazı hallerde şikayete bağlıyken, nitelikli dolandırıcılık suçu şikayete bağlı değildir. Savcılık, suçu öğrendiği anda, re’sen (kendiliğinden) soruşturma başlatır.
• Tutuklama: Nitelikli dolandırıcılık suçunda tutuklama tedbirine başvurulması daha olasıdır.

Nitelikli Dolandırıcılık Suçunun Unsurları

Nitelikli dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için, hem temel dolandırıcılık suçunun unsurlarının (TCK m. 157) hem de nitelikli hallerden birinin (TCK m. 158 veya 159) bir arada bulunması gerekir.

Temel Dolandırıcılık Suçunun Unsurları:

• Hileli Davranış: Failin, hileli davranışlarda bulunması gerekir. Hile, objektif olarak mağduru yanıltmaya elverişli olmalıdır. Yani, sıradan bir kişinin, o durumda yanılabileceği bir davranış olmalıdır. Yalan söylemek, sahte belge düzenlemek, aldatıcı vaatlerde bulunmak, hileli davranışlara örnek olarak verilebilir.
• Aldatma: Failin, hileli davranışlarıyla mağduru aldatması gerekir. Mağdur, failin davranışları nedeniyle yanlış bir düşünceye kapılmalı ve bu yanlış düşünce sonucu bir işlem yapmalıdır.
• Zarar: Mağdurun veya bir başkasının malvarlığında bir zarar meydana gelmelidir. Bu zarar, maddi bir zarar olmalıdır (örneğin, para kaybı, mal kaybı).
• Yarar: Failin, kendisine veya bir başkasına haksız bir yarar sağlaması gerekir. Bu yarar, maddi bir yarar olmalıdır (örneğin, para, mal, menfaat).
• Nedensellik Bağı: Failin hileli davranışı ile mağdurun aldanması, zarar ve yarar arasında nedensellik bağı (illiyet bağı) bulunmalıdır. Yani, zarar, doğrudan doğruya failin hileli davranışından kaynaklanmalıdır.
• Kast: Fail, bilerek ve isteyerek hareket etmelidir. Yani, fail, hileli davrandığını, mağduru aldattığını ve haksız bir yarar sağladığını bilmeli ve istemelidir.

Nitelikli Hal Unsurları:

Yukarıda belirtilen temel unsurlara ek olarak, TCK m. 158 ve 159’da sayılan nitelikli hallerden birinin de gerçekleşmesi gerekir. Bu nitelikli haller, aşağıda ayrıntılı olarak açıklanmıştır.

Türk Ceza Kanunu’nda Nitelikli Dolandırıcılık Halleri

TCK’nın 158. ve 159. maddelerinde, nitelikli dolandırıcılık halleri ayrıntılı olarak sayılmıştır. Bu haller, daha ağır cezayı gerektiren ve daha az cezayı gerektiren nitelikli haller olmak üzere ikiye ayrılır.

A. Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Haller (TCK m. 158)

TCK m. 158’de sayılan nitelikli hallerde, suçun cezası, temel şekline göre daha ağırdır. Bu haller şunlardır:

1. Dini İnanç ve Duyguların İstismar Edilmesi Suretiyle Dolandırıcılık (TCK m. 158/1-a):
   • Failin, dini inanç ve duyguları kötüye kullanarak veya istismar ederek, mağduru aldatması ve haksız yarar sağlamasıdır.
   • Örnekler:
     • Kendisini hoca, şeyh, mevlit okuyucusu vb. olarak tanıtarak, muska yazma, büyü bozma, cin çıkarma gibi sahte vaatlerle para almak.
     • Cami, dernek, vakıf gibi dini kurumlar adına yardım toplama bahanesiyle para almak.
     • Kutsal kitap, dini semboller veya dini motifler kullanarak, sahte ürünler satmak.
     • Hac, umre veya dini ziyaret vaadiyle para toplamak.
   • Önemli Not: Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için, dinin bir aldatma aracı olarak kullanılması gerekir. Samimi dini inançların ifade edilmesi veya dini vecibelerin yerine getirilmesi, bu kapsamda değerlendirilmez.
2. Kişinin İçinde Bulunduğu Tehlikeli Durum veya Zor Şartlardan Yararlanmak Suretiyle Dolandırıcılık (TCK m. 158/1-b):
   • Failin, mağdurun içinde bulunduğu tehlikeli durumdan veya zor şartlardan yararlanarak, onu aldatması ve haksız yarar sağlamasıdır.
   • Örnekler:
     • Deprem, sel, yangın gibi doğal afetler sırasında, yardım veya kurtarma vaadiyle para toplamak.
     • Trafik kazası geçiren veya hastalanan bir kişiden, yardım veya tedavi bahanesiyle para almak.
     • Acil paraya ihtiyacı olan bir kişiye, fahiş faizle borç para vermek veya değerinin çok altında malını satın almak.
   • Önemli Not: Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için, mağdurun gerçekten tehlikeli bir durumda veya zor şartlarda bulunması ve failin bu durumu bilerek ve isteyerek kullanması gerekir.
3. Kişinin Algılama Yeteneğinin Zayıflığından Yararlanmak Suretiyle Dolandırıcılık (TCK m. 158/1-c):
   • Failin, mağdurun algılama yeteneğinin zayıflığından (yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, akıl zayıflığı, sarhoşluk, uyku hali vb.) yararlanarak, onu aldatması ve haksız yarar sağlamasıdır.
   • Örnekler:
     • Yaşlı ve algılama yeteneği zayıflamış bir kişiyi, sahte senet imzalatmak suretiyle dolandırmak.
     • Akıl hastası bir kişiyi, değersiz bir malı çok yüksek fiyata satmak suretiyle dolandırmak.
     • Sarhoş bir kişiyi, kumar oynamaya veya borçlanmaya ikna ederek dolandırmak.
   • Önemli Not: Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için, mağdurun algılama yeteneğinin zayıflamış olması ve failin bu durumu bilerek ve isteyerek kullanması gerekir. Mağdurun algılama yeteneğinin tamamen yok olması durumunda, dolandırıcılık değil, hırsızlık suçu oluşur.
4. Kamu Kurum ve Kuruluşlarının, Kamu Meslek Kuruluşlarının, Siyasi Parti, Vakıf veya Dernek Tüzel Kişiliklerinin Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık (TCK m. 158/1-d):
   • Failin, kamu kurum ve kuruluşlarını, kamu meslek kuruluşlarını, siyasi partileri, vakıfları veya dernekleri araç olarak kullanarak, mağduru aldatması ve haksız yarar sağlamasıdır.
   • Örnekler:
     • Kendisini devlet memuru, polis, savcı, hakim gibi tanıtarak, sahte kimlik veya rozet göstererek, para veya mal almak.
     • Belediye, valilik, bakanlık gibi kamu kurumlarının adını kullanarak, sahte belge düzenleyerek veya sahte ihale yaparak dolandırıcılık yapmak.
     • Baro, tabip odası, mühendis odası gibi kamu meslek kuruluşlarının adını kullanarak, sahte belge düzenleyerek veya sahte üyelik kartı vererek dolandırıcılık yapmak.
     • Siyasi parti, vakıf veya dernek adına yardım toplama bahanesiyle dolandırıcılık yapmak.
   • Önemli Not: Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için, söz konusu kurum veya kuruluşların maddi varlıklarının (örneğin, isimlerinin, logolarının, antetli kağıtlarının, mühürlerinin, binalarının, araçlarının) kullanılmış olması gerekir. Sadece isimlerinin kullanılması, yeterli olmayabilir.
5. Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Zararına Olarak Dolandırıcılık (TCK m. 158/1-e): Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için, kamu kurum veya kuruluşunun suçtan zarar gören konumunda olması gerekir. Örneğin, sahte belge düzenleyerek kamu kurumundan haksız ödeme almak veya kamu kurumuna ait bir malı çalmak, bu kapsamda değerlendirilir.
6. Bilişim Sistemlerinin, Banka veya Kredi Kurumlarının Araç Olarak Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık (TCK m. 158/1-f):
   • Failin, bilişim sistemlerini (bilgisayar, internet, cep telefonu, ATM, POS cihazı vb.) veya banka veya kredi kurumlarını araç olarak kullanarak, mağduru aldatması ve haksız yarar sağlamasıdır.
   • Örnekler:
     • İnternet üzerinden sahte alışveriş siteleri kurarak veya sahte ilanlar vererek dolandırıcılık yapmak.
     • Sosyal medya üzerinden sahte hesaplar açarak veya sahte mesajlar göndererek dolandırıcılık yapmak.
     • E-posta veya SMS yoluyla sahte banka mesajları veya linkler göndererek, kişilerin banka hesap bilgilerini veya kredi kartı bilgilerini ele geçirmek (phishing).
     • Telefonla arayarak, kendisini banka görevlisi, polis, savcı gibi tanıtarak, kişilerden para veya kart bilgisi istemek (vishing).
     • ATM’lere veya POS cihazlarına kart kopyalama cihazı (skimmer) yerleştirerek, kart bilgilerini çalmak.
     • Banka veya kredi kartı bilgilerini hukuka aykırı olarak ele geçirerek veya kullanarak, alışveriş yapmak, para çekmek veya para transferi yapmak.
   • Önemli Not: Bu nitelikli hal, günümüzde en sık karşılaşılan dolandırıcılık türlerinden biridir. Bu nedenle, bilişim sistemlerini ve banka/kredi kartlarını kullanırken çok dikkatli olmak ve güvenlik önlemlerini almak önemlidir.
7. Basın ve Yayın Araçlarının Sağladığı Kolaylıktan Yararlanmak Suretiyle Dolandırıcılık (TCK m. 158/1-g):
   • Failin, basın ve yayın araçlarını (gazete, dergi, televizyon, radyo, internet siteleri, sosyal medya vb.) kullanarak, geniş kitlelere ulaşarak ve bu araçların sağladığı kolaylıktan yararlanarak, mağduru aldatması ve haksız yarar sağlamasıdır.
   • Örnekler:
     • Gazetede, dergide, televizyonda veya internet sitesinde sahte ilanlar vererek dolandırıcılık yapmak.
     • Sosyal medyada sahte kampanyalar düzenleyerek veya sahte çekilişler yaparak dolandırıcılık yapmak.
     • Basın ve yayın organlarında yalan haberler yayınlayarak veya yanıltıcı reklamlar yaparak dolandırıcılık yapmak.
8. Tacir veya Şirket Yöneticisi Olan ya da Şirket Adına Hareket Eden Kişilerin Ticari Faaliyetleri Sırasında; Kooperatif Yöneticilerinin Kooperatifin Faaliyeti Kapsamında Dolandırıcılık (TCK m. 158/1-h):
   • Bu nitelikli hal, iki farklı durumu kapsar:
     • Tacir veya Şirket Yöneticisi/Temsilcisi:Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin, ticari faaliyetleri sırasında dolandırıcılık yapması.
       • Örnek: Bir şirket yöneticisinin, sahte faturalar düzenleyerek, şirketin mal varlığını zimmetine geçirmesi veya şirketin müşterilerini dolandırması. Bir tacirin, sahte senetler düzenleyerek, müşterilerinden haksız kazanç elde etmesi.

Önemli Not: Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için, dolandırıcılığın ticari faaliyet sırasında yapılmış olması gerekir. Tacirin veya şirket yöneticisinin, kişisel ilişkilerinden kaynaklanan bir dolandırıcılık eylemi, bu kapsamda değerlendirilmez.

• Kooperatif Yöneticileri:Kooperatif yöneticilerinin, kooperatifin faaliyeti kapsamında dolandırıcılık yapması.
  • Örnek: Bir kooperatif yöneticisinin, kooperatif üyelerinden para toplayarak, bu parayı zimmetine geçirmesi veya kooperatifin mal varlığını haksız yere kullanması.

9. Serbest Meslek Sahibi Kişiler Tarafından, Mesleklerinden Dolayı Kendilerine Duyulan Güvenin Kötüye Kullanılması Suretiyle Dolandırıcılık (TCK m. 158/1-i):
   • Failin, serbest meslek sahibi (avukat, doktor, mali müşavir, mühendis, mimar vb.) olması ve mesleğinden dolayı kendisine duyulan güveni kötüye kullanarak, mağduru aldatması ve haksız yarar sağlamasıdır.
   • Örnekler:
     • Bir avukatın, müvekkilinden dava masrafları adı altında fazla para alması veya davayı takip etmeyerek müvekkilini zarara uğratması.
     • Bir doktorun, hastasına gereksiz tedavi uygulayarak veya yanlış teşhis koyarak haksız kazanç elde etmesi.
     • Bir mali müşavirin, müşterisinin vergi beyannamelerini hatalı düzenleyerek veya vergi kaçırmasına yardımcı olarak haksız menfaat sağlaması.
   • Önemli Not: Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için, dolandırıcılığın serbest meslek faaliyeti sırasında ve meslekten dolayı duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle işlenmiş olması gerekir.
10. Banka veya Diğer Kredi Kurumlarınca Tahsis Edilmemesi Gereken Bir Kredinin Açılmasını Sağlamak Maksadıyla Dolandırıcılık (TCK m. 158/1-j):
    • Failin, banka veya diğer kredi kurumlarından (finansman şirketleri, faktoring şirketleri vb.) kredi almak için hileli davranışlarda bulunması ve bu hileli davranışlar sonucunda, normal şartlarda verilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamasıdır.
    • Örnekler:
      • Sahte gelir belgesi, sahte bilanço, sahte teminat mektubu gibi sahte belgeler kullanarak kredi almak.
      • Gerçekte var olmayan bir şirket veya proje için kredi almak.
      • Kredi değerliliğini (kredi notunu) yapay olarak yükseltmek için hileli işlemler yapmak.
    • Önemli Not: Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için, kredinin gerçekten açılmış olması gerekir. Sadece hileli davranışlarda bulunmak, ancak kredi açılmamışsa, bu nitelikli hal uygulanmaz. Bu durumda, dolandırıcılık suçunun temel şekli (TCK m. 157) veya dolandırıcılığa teşebbüs söz konusu olabilir.
11. Sigorta Bedelini Almak Maksadıyla Dolandırıcılık (TCK m. 158/1-k):
    • Failin, sigorta şirketinden haksız yere sigorta bedeli almak amacıyla hileli davranışlarda bulunmasıdır.
    • Örnekler:
      • Kaza yapmadığı halde, kaza yapmış gibi göstererek, sigorta şirketinden para almak.
      • Aracını kasten yakarak veya zarar vererek, kasko sigortasından para almak.
      • Hırsızlık olmadığı halde, hırsızlık olmuş gibi göstererek, hırsızlık sigortasından para almak.
      • Ölmediği halde, ölmüş gibi göstererek, hayat sigortasından para almak.
      • Hasta olmadığı halde, hasta gibi göstererek, sağlık sigortasından para almak.
    • Önemli Not: Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için, sigorta şirketine başvurulmuş olması ve hileli davranışlarla sigorta bedelinin alınmaya çalışılması gerekir. Sadece hileli davranışlarda bulunmak, ancak sigorta şirketine başvurmamak, bu nitelikli hali oluşturmaz.
12. Kişinin, Kendisini Kamu Görevlisi veya Banka, Sigorta ya da Kredi Kurumlarının Çalışanı Olarak Tanıtması veya Bu Kurum ve Kuruluşlarla İlişkili Olduğunu Söylemesi Suretiyle Dolandırıcılık (TCK m. 158/1-l): Bu nitelikli halde fail, kendisini olmadığı bir kimlikte veya ilişkili olmadığı bir kurumla ilişkili göstererek mağduru aldatmakta ve haksız menfaat elde etmektedir.
    • Örnek: Kendisini polis, savcı, hakim, banka çalışanı, sigorta şirketi çalışanı olarak tanıtarak veya bu kurumlarla ilişkili olduğunu söyleyerek dolandırıcılık yapmak.
13. Kamu Görevlileriyle İlişkisinin Olduğundan, Onlar Nezdinde Hatırı Sayıldığından Bahisle ve Belli Bir İşin Gördürüleceği Vaadiyle Aldatarak Dolandırıcılık (TCK m. 158/2):
    • Failin, kamu görevlileriyle ilişkisi olduğunu, onlar nezdinde hatırı sayıldığını ileri sürerek ve belli bir işin gördürüleceği vaadiyle (örneğin, işe yerleştirme, tayin yaptırma, ihale alma, ruhsat alma) mağduru aldatması ve haksız menfaat elde etmesidir.  
14. Suçun Üç veya Daha Fazla Kişiyle Birlikte İşlenmesi
    • Dolandırıcılık suçunun üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi, daha ağır cezayı gerektiren bir nitelikli haldir (TCK m. 158/3). Bu durumda, ceza yarı oranında artırılır.
15. Suç İşlemek İçin Teşkil Edilmiş Bir Örgütün Faaliyeti Çerçevesinde İşlenmesi
    • Dolandırıcılık suçunun, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi, daha ağır cezayı gerektiren bir nitelikli haldir (TCK m. 158/3). Bu durumda, ceza bir kat artırılır.

B. Daha Az Cezayı Gerektiren Nitelikli Hal (TCK m. 159)

TCK m. 159’da, dolandırıcılık suçunun daha az cezayı gerektiren bir nitelikli hali düzenlenmiştir:

• Dolandırıcılığın, Bir Hukuki İlişkiye Dayanan Alacağı Tahsil Amacıyla İşlenmesi: Bu durumda, suç, şikayete bağlıdır ve ceza, 6 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.
  • Örnek: Bir alacaklının, borçlusundan alacağını tahsil etmek için, hileli davranışlarda bulunması (örneğin, borçluya sahte bir senet imzalatması).
  • Önemli Not: Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için, alacağın gerçek ve hukuki bir ilişkiye dayanması gerekir. Haksız veya hukuka aykırı bir alacağın tahsili amacıyla dolandırıcılık yapılması, bu kapsamda değerlendirilmez.

Nitelikli Dolandırıcılık Suçunda Cezalar (Güncel – 2024)

Nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası, suçun işleniş şekline ve TCK’daki ilgili maddelere göre değişir:

• TCK m. 158/1 (Yukarıda sayılan nitelikli haller):3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 5000 güne kadar adli para cezası.
  • Ancak, (e), (f), (j) ve (k) bentlerinde sayılan hallerde: Hapis cezasının alt sınırı 4 yıldan, adli para cezasının miktarı ise suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.
• TCK m. 158/2 (Kamu görevlileriyle ilişkili olduğunu söyleyerek dolandırıcılık): 3 yıldan 10 yıla kadar hapis ve 5000 güne kadar adli para cezası.
• TCK m. 158/3 (Üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte veya örgüt faaliyeti çerçevesinde):
  • Üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte: Ceza yarı oranında artırılır.
  • Örgüt faaliyeti çerçevesinde: Ceza bir kat artırılır.
• TCK m. 159 (Hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla): 6 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası. (Bu suç, şikayete bağlıdır.)

Önemli Notlar:

• Bu cezalar, temel cezalardır. Suçun işleniş şekline, failin kastının yoğunluğuna, meydana gelen zararın ağırlığına ve diğer faktörlere göre, ceza artırılabilir veya azaltılabilir.
• Hakim, hapis cezası ile birlikte adli para cezasına da hükmedebilir veya sadece birini verebilir.
• Adli para cezası, günlük belirli bir miktar para üzerinden hesaplanır ve hakim tarafından belirlenen gün sayısı ile çarpılarak bulunur. Hükmedilen adli para cezası ödenmezse, hapis cezasına çevrilebilir.
• Nitelikli dolandırıcılık suçunda, hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB), cezanın ertelenmesi ve para cezasına çevirme gibi alternatif yaptırımlar da uygulanabilir. Ancak, bu yaptırımların uygulanabilmesi için, belli şartların (örneğin, sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış olması, zararın giderilmiş olması, suçun niteliği vb.) gerçekleşmesi gerekir.
• Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbiri: TCK 169’a göre, hırsızlık, güveni kötüye kullanma ve dolandırıcılık suçları sonucunda, haksız menfaat elde eden tüzel kişiler hakkında da güvenlik tedbirlerine hükmolunur.

Nitelikli Dolandırıcılık Suçunda Etkin Pişmanlık

Nitelikli dolandırıcılık suçunda, etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir. Etkin pişmanlık, failin, suçu işledikten sonra, pişmanlık duyarak, mağdurun zararını gidermesi veya suçun ortaya çıkmasına yardımcı olması durumunda, cezasında indirim yapılması veya ceza verilmemesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur.

Etkin Pişmanlık Şartları (TCK m. 168 ve 245/5):

• Suçun Tamamlanmış Olması: Etkin pişmanlık, suç tamamlandıktan sonra gösterilen pişmanlık için geçerlidir. Suçun teşebbüs aşamasında kalması durumunda, etkin pişmanlık değil, gönüllü vazgeçme hükümleri uygulanır.
• Zararın Giderilmesi: Failin, mağdurun zararını tamamen veya kısmen gidermesi gerekir. Zararın giderilmesi, aynen iade (örneğin, çalınan paranın geri verilmesi) veya tazmin (örneğin, zararın para ile ödenmesi) şeklinde olabilir.
• Pişmanlık: Failin, samimi bir pişmanlık duyması ve zararı gidermek için çaba göstermesi gerekir.
• Zaman:
  • Soruşturma Aşamasında (Dava Açılmadan Önce): Fail, soruşturma aşamasında, yani mahkemede dava açılmadan önce, zararı tamamen giderirse, verilecek ceza 2/3 oranına kadar indirilebilir.
  • Kovuşturma Aşamasında (Dava Açıldıktan Sonra): Fail, kovuşturma aşamasında, yani mahkemede dava açıldıktan sonra, hüküm verilmeden önce, zararı tamamen giderirse, verilecek ceza 1/2 oranına kadar indirilebilir.
• Kısmi Giderim: Zararın kısmen giderilmesi durumunda, etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilmesi için, mağdurun veya kamu tüzel kişisinin (eğer suç kamu kurumuna karşı işlenmişse) rızası gerekir.

Önemli Not: Etkin pişmanlık, sadece TCK m. 245/1’de düzenlenen başkasına ait banka veya kredi kartının kötüye kullanılması suçu için geçerlidir. TCK m. 245/2 ve 245/3’te düzenlenen suçlar için (sahte banka veya kredi kartı üretmek, satmak, kullanmak vb.) etkin pişmanlık hükümleri uygulanmaz.

Nitelikli Dolandırıcılık Suçunda Hukuki Yollar

Nitelikli dolandırıcılık suçunun mağduru olan kişi, hem ceza hukuku hem de özel hukuk kapsamında çeşitli hukuki yollara başvurabilir:

1. Ceza Hukuku Yolları

• Şikayet/Suç Duyurusu: Mağdur, Cumhuriyet savcılığına veya kolluk kuvvetlerine (polis, jandarma) başvurarak, şikayetçi olabilir veya suç duyurusunda bulunabilir. Şikayet/suç duyurusu üzerine, savcılık, soruşturma başlatır.
  • Önemli: Nitelikli dolandırıcılık suçu, şikayete bağlı bir suç değildir. Savcılık, suçu öğrendiği anda, re’sen (kendiliğinden) soruşturma başlatır. Ancak, mağdurun şikayeti, soruşturmanın daha hızlı ve etkili bir şekilde yürütülmesine yardımcı olabilir.
• Ceza Davası: Savcılık, soruşturma sonucunda, yeterli delil elde ederse, iddianame düzenler ve ağır ceza mahkemesinde ceza davası açar. Ceza davasında, failin cezalandırılması amaçlanır.
• Müdahil (Katılan) Olma: Mağdur, ceza davasına müdahil (katılan) olarak katılabilir. Bu, mağdura, davayı takip etme, delil sunma, beyanda bulunma, soru sorma, karara itiraz etme gibi haklar verir.

2. Özel Hukuk Yolları

• Tazminat Davası: Mağdur, nitelikli dolandırıcılık suçu nedeniyle uğradığı maddi ve manevi zararların tazmini için, hukuk mahkemesinde (genellikle asliye hukuk mahkemesi) tazminat davası açabilir.
  • Maddi Tazminat: Dolandırıcılık sonucu doğrudan uğranılan maddi kayıpların (örneğin, ödenen para, kaybedilen mal, yapılan masraflar) ve yoksun kalınan kazançların (örneğin, dolandırıcılık nedeniyle işten çıkarılma sonucu uğranılan gelir kaybı) tazmini talep edilebilir.
  • Manevi Tazminat: Dolandırıcılık nedeniyle yaşanan üzüntü, stres, itibar kaybı gibi manevi zararlar için tazminat talep edilebilir.
  • Dava Açma Süresi (Zamanaşımı): Tazminat davası, zararın ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halde fiilin işlendiği tarihten itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır.
  • Görevli ve Yetkili Mahkeme:
    • Görevli Mahkeme: Genellikle asliye hukuk mahkemesi. Ancak, davanın konusuna ve tarafların sıfatına göre, tüketici mahkemesi, ticaret mahkemesi veya iş mahkemesi de görevli olabilir.
    • Yetkili Mahkeme: Davalının yerleşim yeri mahkemesi veya haksız fiilin işlendiği yer mahkemesidir.
• İhtiyati Haciz/Tedbir: Mağdur, alacağının güvence altına alınması için, mahkemeden ihtiyati haciz veya ihtiyati tedbir kararı verilmesini talep edebilir. Bu, failin mal kaçırmasını önlemeye yönelik bir geçici hukuki koruma tedbiridir.
• Ceza Davasına Müdahale: Mağdur, ceza davasına müdahil (katılan) olarak katılarak, tazminat talebinde bulunabilir. Ancak, ceza mahkemesi, sadece maddi tazminata hükmedebilir. Manevi tazminat için, ayrıca hukuk mahkemesinde dava açılması gerekir.
• Suçtan Kaynaklanan Malvarlığı Değerlerini Aklama Suçu (TCK m. 282): Nitelikli dolandırıcılık sonucu elde edilen para veya malvarlığı değerleri, başka suçların işlenmesinde kullanılırsa (örneğin, terörizmin finansmanı), fail hakkında ayrıca suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama suçundan da dava açılabilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Nitelikli dolandırıcılık suçunun cezası nedir?
   • Cezalar, suçun işleniş şekline ve TCK’daki ilgili maddelere göre değişir. (Yukarıdaki “Nitelikli Dolandırıcılık Suçunda Cezalar” bölümüne bakınız.)
2. Nitelikli dolandırıcılık suçunda şikayet süresi var mı?
   • Nitelikli dolandırıcılık suçu, şikayete bağlı bir suç değildir. Savcılık, suçu öğrendiği anda, re’sen (kendiliğinden) soruşturma başlatır. Ancak, mağdurun şikayeti, soruşturmanın daha hızlı ve etkili bir şekilde yürütülmesine yardımcı olabilir.
3. Nitelikli dolandırıcılık suçunda zamanaşımı süresi ne kadar?
   • Nitelikli dolandırıcılık suçunda dava zamanaşımı süresi, 15 yıldır. Bu süre, suçun işlendiği tarihten itibaren başlar.
4. Nitelikli dolandırıcılık suçunda uzlaştırma mümkün mü?
   • Hayır. Nitelikli dolandırıcılık suçu, uzlaştırma kapsamında değildir. Ancak basit dolandırıcılık suçu (TCK m. 157) ve dolandırıcılığın bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla işlenmesi (TCK m. 159) uzlaştırma kapsamındadır.
5. Nitelikli dolandırıcılık suçunda etkin pişmanlık uygulanabilir mi?
   • Evet. Sadece TCK m. 245/1’de düzenlenen başkasına ait banka veya kredi kartının kötüye kullanılması suçunda etkin pişmanlık hükümleri uygulanabilir. Fail, soruşturma aşamasında zararı tamamen giderirse, ceza 2/3 oranına kadar indirilebilir. Kovuşturma aşamasında, hüküm verilmeden önce zararı tamamen giderirse, ceza 1/2 oranına kadar indirilebilir.
6. Nitelikli dolandırıcılık suçunda tutuklama kararı verilebilir mi?
   • Evet. Nitelikli dolandırıcılık suçu, ağır ceza mahkemesinin görev alanına giren ve ceza miktarı yüksek bir suç olduğu için, tutuklama kararı verilmesi daha olasıdır. Ancak, tutuklama kararı verilebilmesi için, kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin ve tutuklama nedenlerinden (kaçma şüphesi, delilleri karartma şüphesi) birinin bulunması gerekir.
7. Nitelikli dolandırıcılığa maruz kaldım, ne yapmalıyım?

• Derhal savcılığa veya kolluk kuvvetlerine (polis, jandarma) suç duyurusunda bulunun.
• Delilleri toplayın ve muhafaza edin (yazışmalar, e-postalar, mesajlar, banka dekontları, sözleşmeler, fotoğraflar, videolar, tanık ifadeleri vb.).
• Bir avukattan hukuki destek alın.

8. Nitelikli dolandırıcılık suçunda hangi mahkeme görevlidir?

• Ağır Ceza Mahkemesi görevlidir.

9. Nitelikli dolandırıcılık suçlamasıyla karşı karşıyayım, ne yapmalıyım? Derhal bir ceza avukatına başvurun ve hukuki destek alın. İfadenizi avukatınızla birlikte verin. Delillerinizi toplayın ve savunmanızı hazırlayın.

Sonuç

Nitelikli dolandırıcılık suçu, ciddi yaptırımları olan, karmaşık ve teknik bir suçtur. Bu nedenle, hem mağdurların hem de şüpheli/sanıkların, bir ceza avukatından hukuki destek alması, haklarını korumak ve süreci doğru yönetmek için hayati önem taşır. Bu rehber, nitelikli dolandırıcılık suçu hakkında kapsamlı ve güncel bilgiler sunmaktadır. Ancak, her somut olay farklı olduğu için, bu tür bir suçla karşı karşıya kalan kişilerin, mutlaka bir avukata danışması ve kişiye özel hukuki destek alması en doğru ve güvenli yoldur.

Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Uzman Avukat haklarınızı korumanıza destek olacaktır. 📞 0507 606 15 14

🚨 Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz! 🚨

https://legapro.net/