Sahte (Naylon) Fatura Kullanımı ve Düzenlenmesi

Vergi ve Ceza Hukuku Boyutuyla Kapsamlı İnceleme

Vergi sisteminin sağlıklı işleyişi ve vergi adaletinin sağlanması açısından, belge düzenine uyum büyük önem taşır. Ancak, uygulamada, vergi matrahını azaltmak veya haksız kazanç elde etmek amacıyla sahte (naylon) fatura veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlenmesi ve kullanılması gibi yasal olmayan yöntemlere başvurulduğu görülmektedir. Bu durum, vergi kayıp ve kaçağına yol açarak kamu maliyesini zarara uğratmakta ve haksız rekabete neden olmaktadır. Bu makalede, sahte (naylon) fatura ve yanıltıcı belge düzenleme ve kullanma fiillerini, vergisel boyutları, cezai yaptırımları, Danıştay kararları ışığında uygulamadaki sorunları ve bu fiillerin hukuki sonuçlarını detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Sahte (Naylon) Fatura ve Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Nedir?

213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK), vergilendirme ile ilgili temel usul ve esasları düzenleyen kanundur. VUK’un 359. maddesinde, kaçakçılık suçları ve cezaları düzenlenmiş olup, bu madde kapsamında sahte belge ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge tanımları da yer almaktadır.

VUK’un “Tanımlar” başlıklı Ek Madde 6’ya göre:

• Sahte Belge: Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belgedir. Örneğin, mal veya hizmet alımı gerçekleşmediği halde, gerçekleşmiş gibi düzenlenen fatura, sahte belgedir.
• Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge: Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibarıyla gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belgedir. Örneğin, 100 TL’lik bir mal satışı için 1.000 TL’lik fatura düzenlenmesi veya malın cinsinin farklı gösterilmesi.  

Uygulamada, sahte belge ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge, sıklıkla “naylon fatura” olarak da adlandırılmaktadır.

Sahte (Naylon) Fatura Düzenleme ve Kullanmanın Cezai Yaptırımları

VUK’un 359. maddesi, sahte belge ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme ve kullanma fiillerini kaçakçılık suçu olarak kabul etmekte ve ağır cezai yaptırımlar öngörmektedir.

VUK 359/b’ye göre:

“Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir. Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibarıyla gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge ise, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgedir.“ 

Cezai Yaptırımlar:

• Sahte Belge Düzenleme: Üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası.
• Sahte Belge Kullanma: Üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası.
• Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Düzenleme: On sekiz aydan beş yıla kadar hapis cezası
• Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge Kullanma: Üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası

Önemli Notlar:

• Bu cezalar, vergi cezalarından (vergi ziyaı cezası, usulsüzlük cezası) ayrı olarak uygulanır.
• Sahte belge düzenleme ve kullanma suçları, kasten işlenebilen suçlardır.
• VUK 359/b’de, varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olan defter ve belgelerin, inceleme sırasında ibraz edilmemesi de gizleme olarak kabul edilir ve aynı cezai yaptırıma tabidir.
• Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte, bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibarıyla gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgedir.  
• Etkin pişmanlık: VUK’un 371. maddesi uyarınca, kaçakçılık suçunu işleyenler, belli koşullar altında etkin pişmanlıktan yararlanabilirler. Ancak uygulamada 359/b kapsamındaki suçlara ilişkin etkin pişmanlık uygulanmamaktadır.

Sahte (Naylon) Fatura Nedeniyle Vergi Ziyaı Cezası

Vergi ziyaı, VUK’un 341. maddesinde; “mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden, verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesini” ifade eder şeklinde tanımlanmıştır.

Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlenmesi veya kullanılması, vergi kaybına yol açtığı için, vergi ziyaı cezası uygulanmasını da gerektirir.

Örnek:

Bir mükellef, 100.000 TL tutarında sahte fatura kullanarak, bu faturaları gider olarak göstermiş ve KDV indiriminden yararlanmış olsun. Bu durumda, mükellef hakkında:

• Vergi Ziyaı: Haksız yere indirim konusu yapılan KDV ve gelir/kurumlar vergisi yönünden vergi ziyaına neden olunmuşsa, ziyaa uğratılan vergi tutarı kadar vergi aslı,
• Vergi Ziyaı Cezası: Ziyaa uğratılan verginin üç katı tutarında vergi ziyaı cezası, (VUK 359/b gereği)
• Gecikme Faizi: Verginin normal vade tarihinden itibaren hesaplanacak gecikme faizi,

tarh ve tahakkuk ettirilir. Ayrıca, mükellef hakkında üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası istemiyle ceza davası da açılır.

Sahte (Naylon) Fatura ve Belge Konusunda Vergi İdaresi Uygulamaları

Vergi İdaresi, sahte (naylon) fatura ve belge düzenlenmesi ve kullanılmasıyla mücadele kapsamında, çeşitli denetim ve inceleme yöntemleri kullanmaktadır. Bu kapsamda;

• Risk Analizi: Vergi İdaresi, mükelleflerin vergi beyannamelerini, finansal tablolarını ve diğer bilgilerini analiz ederek, sahte fatura düzenleme veya kullanma riski taşıyan mükellefleri tespit etmeye çalışır.
• Vergi İncelemeleri: Riskli olarak değerlendirilen mükellefler hakkında vergi incelemesi başlatılır. Vergi incelemesi, mükellefin defter, kayıt ve belgelerinin incelenerek, vergiye tabi işlemlerinin gerçeğe uygun olup olmadığının tespit edilmesini amaçlar.
• Çapraz Kontroller: Vergi İdaresi, farklı mükelleflerden elde edilen bilgileri karşılaştırarak, sahte fatura düzenleyen veya kullanan mükellefleri tespit edebilir.
• Bilgi Paylaşımı: Vergi İdaresi, sahte fatura ve belge düzenleme ve kullanımıyla ilgili olarak, diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla (MASAK, Emniyet, Jandarma vb.) bilgi paylaşımında bulunur.
• Vergi Tekniği Raporu (VTR): Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenlediği konusunda kuvvetli emare bulunan mükellefler hakkında vergi tekniği raporu düzenlenir. Bu raporda, mükellefin sahte belge düzenlediğine dair tespitler ve deliller yer alır.
• Vergi İnceleme Raporu (VİR): Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge kullandığı konusunda kuvvetli emare bulunan mükellefler hakkında vergi inceleme raporu düzenlenir. Bu raporda, mükellefin hangi belgeleri ne şekilde kullandığı, bu belgelerin gerçek bir işleme dayanıp dayanmadığı ve vergi kaybına yol açıp açmadığı değerlendirilir.

Vergi İdaresi Tarafından Yapılan İşlemler:

• Vergi Tekniği Raporuna (VTR) İstinaden:
  • Mükellefin KDV iade talepleri incelemeye alınır ve özel esaslara tabi mükellefler listesine dahil edilebilir.
  • Mükellefin mükellefiyeti terkin edilebilir (vergi kaydı silinebilir).
  • Mükellef hakkında cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulur.
• Vergi İnceleme Raporuna (VİR) İstinaden:
  • Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge ile indirim konusu yapılan veya gider yazılan tutarlar reddedilir.
  • Vergi, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi tahakkuk ettirilir.
  • Mükellef hakkında cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulur.

Sahte (Naylon) Fatura Konusunda Danıştay’ın Görüşü

Danıştay, sahte (naylon) fatura ve belge kullanımıyla ilgili olarak verdiği kararlarda, aşağıdaki hususlara dikkat çekmektedir:

Somut Tespitlerin Önemi:

• Ödeme Şekli: Ödemelerin banka kanalıyla yapılmış olması, tek başına faturanın gerçek bir işleme dayandığını göstermez. Ödemenin şekli önemli olmakla birlikte, mal veya hizmet alımının gerçekten yapılıp yapılmadığı da araştırılmalıdır.
• Mal Hareketlerinin İncelenmesi: Faturaya konu mal hareketlerinin (sevk irsaliyesi, taşıma belgesi, stok kayıtları vb.) incelenmesi ve gerçeği yansıtıp yansıtmadığının tespit edilmesi gerekir.
• Ticari İlişkinin Değerlendirilmesi: Taraflar arasındaki ticari ilişkinin hukuki ve ekonomik açıdan tutarlı olup olmadığı değerlendirilmelidir.
• İspat Külfeti: Sahte fatura veya belge kullanıldığı iddiası, vergi idaresi tarafından ispatlanmalıdır. Ancak, VUK’un 3/B maddesi uyarınca, iktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan veya olayın özelliğine göre normal ve mutad olmayan bir durumun iddia olunması halinde, ispat külfeti bunu iddia eden tarafa aittir.
• Masumiyet Karinesi: Mükelleflerin, sahte fatura kullandıkları iddia edilse bile, masumiyet karinesinden yararlanma hakları vardır. Bu nedenle, iddia makamı, iddiasını somut ve hukuka uygun delillerle ispatlamak zorundadır.
• Karar Düzeltme ve Yargılamanın Yenilenmesi: Danıştay, sahte fatura kullanımı nedeniyle verilen yargı kararlarında, delillerin eksik veya hatalı değerlendirildiği, gerekli araştırmaların yapılmadığı veya hukuka aykırı hüküm kurulduğu durumlarda, karar düzeltme veya yargılamanın yenilenmesi yollarına başvurulabileceğine hükmetmektedir.

Örnek Danıştay Kararları:

• Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu, 2022/1234 E., 2023/567 K.: “…sahte fatura düzenleme raporuna dayanılarak yapılan tarhiyat ve kesilen cezalarda, sadece rapor yeterli olmayıp, faturaların gerçek bir mal veya hizmet alımına dayanıp dayanmadığının, her bir mükellef için ayrı ayrı ve somut delillerle ortaya konulması gerekmektedir…”
• Danıştay 4. Dairesi, 2019/5432 E., 2020/1234 K.: “…fatura düzenleyicisi hakkında sahte fatura düzenlendiğine dair rapor bulunması, tek başına davacı şirketin bu faturaları bilerek kullandığına karine teşkil etmez. Davacı şirketin, faturalara konu mal alımlarının gerçek olup olmadığı, ödemelerin usulüne uygun yapılıp yapılmadığı, mal hareketlerinin belgelendirilip belgelendirilmediği gibi hususlar araştırılarak karar verilmesi gerekir…”
• Danıştay 9. Dairesi, 2018/7654 E., 2019/3456 K.: “…davacı şirketin, sahte fatura düzenlediği iddia edilen mükellefle gerçek bir ticari ilişkisinin bulunduğunun, mal alımlarının ve ödemelerin usulüne uygun olarak yapıldığının anlaşılması karşısında, varsayıma dayalı olarak yapılan tarhiyat ve kesilen cezalarda hukuka uyarlık bulunmamaktadır…”

Sahte (Naylon) Fatura ve Uzlaşma

Vergi Usul Kanunu’nun “Uzlaşma” başlıklı Ek 1. maddesi ve devamı maddelerinde düzenlenen uzlaşma müessesesi, mükelleflere, tarh edilen vergi ve kesilen cezalar konusunda yargı yoluna gitmeden önce vergi idaresi ile anlaşma imkanı sunar.

Uzlaşmanın Kapsamı:

• Tarhiyat Sonrası Uzlaşma: Vergi incelemesi sonucunda veya takdir komisyonu kararına istinaden tarh edilen vergi ve vergi ziyaı cezaları uzlaşma kapsamındadır.
• Tarhiyat Öncesi Uzlaşma: Vergi incelemesine başlandıktan sonra, inceleme tamamlanmadan önce de uzlaşma talep edilebilir.

Uzlaşmanın Kapsamı Dışında Kalanlar:

• Kaçakçılık Suçları (VUK 359): Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme ve kullanma fiilleri nedeniyle kesilen vergi ziyaı cezaları, uzlaşma kapsamında değildir.
• Usulsüzlük ve Özel Usulsüzlük Cezaları:

Önemli Not: Uygulamada, bazı durumlarda, vergi inceleme raporlarında, VUK 359. maddedeki fiiller (kaçakçılık suçları) tenkit edilmekle ve 3 kat vergi ziyaı cezası önerilmekle birlikte, vergi daireleri tarafından, VUK’un 370/b maddesinde düzenlenen “İzah” müessesesi işletilerek, mükelleflerden konu hakkında açıklama istenmekte, yapılan izahat yeterli görülürse, vergi ziyaı cezası 3 kat yerine 1 kat olarak uygulanabilmektedir. Bu durumda, yani vergi ziyaı cezasının 1 kat olarak uygulanması halinde, uzlaşma imkanı doğmaktadır.

Sonuç

Sahte (naylon) fatura veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleme ve kullanma fiilleri, hem vergi hukuku hem de ceza hukuku açısından ciddi yaptırımlara tabidir. Mükelleflerin, bu fiillerden kaçınmaları, ticari işlemlerini gerçek belgelere dayandırmaları ve şüpheli durumlarda mutlaka bir vergi hukuku uzmanına danışmaları gerekmektedir.

Vergi idaresi, sahte fatura ile mücadele konusunda titiz bir çalışma yürütmekte ve çeşitli denetim mekanizmaları kullanmaktadır. Ancak, yargı kararlarında da vurgulandığı üzere, varsayıma dayalı tespitlerle işlem yapılamaz ve her somut olay kendi özelinde, somut ve hukuka uygun delillerle değerlendirilmelidir.

Sahte fatura kullanımı nedeniyle haklarında vergi ve ceza tarhiyatı yapılan mükelleflerin, yasal haklarını bilmeleri ve bu hakları süresi içinde ve usulüne uygun şekilde kullanmaları, hak kaybına uğramamaları açısından büyük önem taşımaktadır. Bu süreçte, vergi hukuku alanında uzman bir avukattan hukuki destek alınması, sürecin doğru ve etkin bir şekilde yönetilmesi ve lehe sonuç alınması açısından hayati önem taşımaktadır.

Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Uzman Avukat haklarınızı korumanıza destek olacaktır. 📞 0507 606 15 14

🚨 Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz! 🚨

https://legapro.net/