İŞÇİNİN MOLA HAKKI VE DİNLENME SÜRESİ

İşçinin Mola Hakkı ve Ara Dinlenme Süresi: Çalışma Hayatında Denge ve Verimlilik

İş hayatının getirdiği yoğun tempo ve yorgunluk, çalışanların fiziksel ve zihinsel sağlıklarını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, işçilere dinlenme, beslenme, kişisel ihtiyaçlarını giderme ve ibadet gibi temel gereksinimlerini karşılayabilecekleri ara dinlenme süreleri tanınması önemlidir.

4857 sayılı İş Kanunu, işçilerin mola hakkını ve ara dinlenme sürelerini düzenleyerek çalışma hayatında denge ve verimlilik sağlamayı amaçlar. Kanun, işçilere tanınacak ara dinlenme sürelerinin uzunluğunu, sıklığını ve uygulanma şeklini belirlerken, işverenleri de bu süreleri sağlama ve kullandırma yükümlülüğü altına sokar.

Ara Dinlenme Sürelerinin Önemi:

Günlük çalışma süresinin tamamında kesintisiz çalışmak, iş verimini düşürebilir ve çalışanların fiziksel ve zihinsel sağlıklarını olumsuz etkileyebilir. Ara dinlenme süreleri, çalışanların enerjilerini yenilemelerine, dikkatlerini toplamalarına ve motivasyonlarını yüksek tutmalarına yardımcı olur.

İş Kanunu’na Göre Ara Dinlenme Süreleri:

İş Kanunu’nun 55. maddesi, işçilere tanınacak ara dinlenme sürelerini şu şekilde belirler:

• 4 saat veya daha kısa süreli çalışmalar için: En az 15 dakika
• 4 saatten fazla ve 7,5 saate kadar (7,5 saat dahil) süreli çalışmalar için: En az 30 dakika
• 7,5 saatten fazla süreli çalışmalar için: En az 1 saat

Ara Dinlenme Sürelerinin Uzatılması:

İş Kanunu’ndaki ara dinlenme süreleri, asgari sürelerdir ve işçi lehine artırılabilir. İşverenin inisiyatifiyle veya toplu iş sözleşmesi ile ara dinlenme süreleri daha uzun tutulabilir.

LegaPro Hukuk Bürosu Olarak Size Nasıl Yardımcı Olabiliriz?

İşçinin mola hakkı ve ara dinlenme süreleri ile ilgili herhangi bir sorun yaşarsanız veya hukuki danışmanlığa ihtiyaç duyarsanız, LegaPro Hukuk Bürosu uzman avukatları olarak size yardımcı olabiliriz.

Yasal Çalışma Saatleri ve Molalar: İşçinin Dinlenme Hakkı ve İşveren Sorumluluğu

İşçi sağlığı ve verimliliği için çalışma saatleri kadar mola süreleri de önemlidir. 4857 sayılı İş Kanunu’nun “Ara Dinlenmesi” başlıklı 68. maddesi, işçilere tanınması gereken asgari mola sürelerini belirlerken, işverenleri de bu süreleri sağlama ve kullandırma yükümlülüğü altına sokar.

Yasal Çalışma Sürelerine Göre Mola Süreleri:

• 4 saat veya daha kısa süreli çalışmalar: En az 15 dakika ara dinlenmesi.
• 4 saatten fazla ve 7,5 saate kadar (7,5 saat dahil) süreli çalışmalar: En az 30 dakika ara dinlenmesi.
• 7,5 saatten fazla süreli çalışmalar: En az 1 saat ara dinlenmesi.

Mola Sürelerinin Uygulanması:

• Aralıksız Kullanım: Yasal olarak belirlenen mola süreleri, aralıksız olarak kullanılmalıdır. Yani, işçi bu süreleri bölerek kullanamaz.
• Esnek Kullanım (Sözleşme ile): Ancak, işin niteliği, iklim, mevsim ve yerel gelenekler göz önünde bulundurularak, taraflar arasında yapılacak sözleşme ile mola süreleri bölünerek kullanılabilir.
• Farklı Saatlerde Kullanım: İşveren, işçilere mola sürelerini aynı veya farklı saatlerde kullandırabilir.
• Çalışma Süresinden Sayılmama: Mola süreleri, çalışma süresinden sayılmaz.

Mola Sürelerinin Uzatılması:

İş Kanunu’nda belirtilen mola süreleri asgari düzeydedir ve taraflar arasındaki anlaşma ile bu süreler işçi lehine uzatılabilir. Ancak, kanunda belirtilen sürelerden daha kısa mola süreleri belirleyen anlaşmalar geçersizdir.

Örnek:

8 saat çalışan bir işçiye, yasal olarak en az 1 saat mola verilmelidir. Ancak, işverenle yapılan bir sözleşme ile bu süre 1 saat 30 dakikaya çıkarılabilir. Ancak, 45 dakika gibi daha kısa bir mola süresi belirleyen bir sözleşme geçersiz olacaktır.

LegaPro Hukuk Bürosu Olarak Size Nasıl Yardımcı Olabiliriz?

Mola haklarınızın ihlal edildiğini düşünüyorsanız veya bu konuda hukuki danışmanlığa ihtiyaç duyuyorsanız, LegaPro Hukuk Bürosu uzman avukatları olarak size yardımcı olabiliriz.

10 Saat Çalışan İşçinin Mola Hakkı

4857 sayılı İş Kanunu’nun 68. maddesi uyarınca, 10 saat çalışan bir işçiye en az 1 saat mola hakkı verilmesi gerekmektedir. Bu süre, kanunda belirtilen asgari bir süre olup, taraflar (işçi ve işveren) arasında yapılan iş sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile daha uzun bir mola süresi üzerinde anlaşabilirler.

Örneğin, iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde 10 saat çalışan bir işçiye 1.5 saat mola verilmesi kararlaştırılabilir. Bu durumda, işçinin 1.5 saat mola kullanma hakkı olacaktır.

Ancak, işveren, kanunda belirtilen asgari mola süresini (10 saatlik çalışma için 1 saat) işçiye vermekle yükümlüdür. Bu süreden daha kısa bir mola süresi belirlemek veya işçiyi mola kullanmaktan alıkoymak, işçinin haklarının ihlali anlamına gelir ve yasal sonuçları olabilir.

İşçinin Mola Hakkı Süresi Nasıl Belirlenir?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 68. maddesinde, işçilere tanınması gereken asgari mola süreleri belirlenmiştir. Ancak, bu süreler işçinin lehine uzatılabilir ve Yargıtay kararları da bu konuda önemli bir yol gösterici niteliğindedir.

İş Kanunu’na Göre Asgari Mola Süreleri:

• 4 saat veya daha kısa süreli çalışmalar: En az 15 dakika
• 4 saatten fazla ve 7,5 saate kadar (7,5 saat dahil) süreli çalışmalar: En az 30 dakika
• 7,5 saatten fazla süreli çalışmalar: En az 1 saat

Yargıtay Kararlarına Göre Mola Süreleri:

Yargıtay, İş Kanunu’nda belirtilen asgari sürelerin yanı sıra, çalışma süresine bağlı olarak daha uzun mola sürelerinin de verilmesi gerektiğine hükmetmiştir:

• 7,5 saat ile 11 saat arasındaki çalışmalar: 1 saat ara dinlenmesi
• 11 saati aşan çalışmalar: İşin niteliği ve yoğunluğuna göre 1,5 saat ara dinlenmesi
• 14 saat ve üzeri çalışmalar: 2 saat ara dinlenmesi

Önemli Notlar:

• İş Kanunu’ndaki mola süreleri asgari sürelerdir ve işçi lehine uzatılabilir.
• İşveren, işçilere mola sürelerini aynı veya farklı saatlerde kullandırabilir.
• Mola süreleri çalışma süresinden sayılmaz ve bu süreler için ücret ödenmesi gerekmez.
• Mola sürelerinin nasıl kullanılacağı (tek seferde veya bölünerek) taraflar arasındaki anlaşmaya bağlıdır.

Ara Dinlenme Süreleri Yönetmeliği: İşçinin Dinlenme Hakkının Korunması

İşçilerin çalışma saatleri içerisinde dinlenme hakları, İş Kanunu’nun yanı sıra Çalışma Süreleri Yönetmeliği ile de düzenlenmektedir. Bu yönetmelik, işçilere verilecek ara dinlenme sürelerinin belirlenmesinde ve uygulanmasında önemli bir role sahiptir.

Çalışma Süreleri Yönetmeliği’ne Göre Ara Dinlenme Süreleri:

Yönetmeliğin 3. maddesi, çalışma süresini ve ara dinlenme sürelerini şu şekilde düzenler:

• Çalışma Süresi: İşçinin çalıştığı işte geçirdiği süredir. İş Kanunu’nun 66. maddesinde belirtilen süreler de çalışma süresinden sayılır.
• Ara Dinlenme Süreleri: İş Kanunu’nun 68. maddesine göre verilen ara dinlenme süreleri, çalışma süresinden sayılmaz.
• Ara Dinlenme Sürelerinin Düzenlenmesi: Ara dinlenme süreleri, iklim, mevsim, yöredeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde bulundurularak düzenlenir. 24 saat içinde kesintisiz 12 saat dinlenme süresi dikkate alınır. (İş Kanunu’nun 69. maddesinin son fıkrası hükmü saklıdır.)

Yönetmeliğin İş Kanunu ile İlişkisi:

Çalışma Süreleri Yönetmeliği, İş Kanunu’ndaki hükümleri temel alır ve bu hükümleri daha detaylı bir şekilde açıklar. Yönetmelik, işçilerin dinlenme hakkını korumak ve çalışma koşullarını iyileştirmek amacıyla düzenlemeler içerir.

Ara Dinlenme Süreleri Çalışma Süresinden Sayılır mı?

4857 sayılı İş Kanunu’nun 68. maddesi, işçilere tanınması gereken ara dinlenme sürelerini düzenler. Bu süreler, işçinin çalışma süresinden sayılmaz. Yani, işçinin ara dinlenmeleri sırasında çalıştırılması durumunda, bu süreler fazla mesai olarak değerlendirilir ve işçiye fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekir.

Taraf Anlaşmasıyla Mola Sürelerinin Çalışma Süresinden Sayılması:

Ancak, işçi ve işveren arasında yapılacak bireysel veya toplu iş sözleşmesi ile ara dinlenme sürelerinin çalışma süresinden sayılması kararlaştırılabilir. Bu durumda, işçi ara dinlenmesi sırasında çalışmasa bile ücrete hak kazanır. Yani, işçiye ara dinlenmesinde geçen süre için çalışıyormuş gibi ücret ödenmesi gerekir.

İşveren Tarafından Mola Sürelerinin Kullandırılmaması:

İşveren, işçiye ara dinlenme sürelerini kullandırmaz ve bu sürelerde çalıştırırsa, bu durum fazla çalışma olarak değerlendirilir. İşçi, bu durumda işverenden fazla çalışma ücreti talep edebilir. Eğer işveren fazla çalışma ücretini ödemezse, işçi sözleşmeyi haklı nedenle feshedebilir.

Özetle:

• İş Kanunu’na göre ara dinlenme süreleri çalışma süresinden sayılmaz.
• Taraflar anlaşarak ara dinlenme sürelerini çalışma süresinden sayabilirler.
• İşveren, ara dinlenme sürelerini kullandırmaz ve işçiyi çalıştırırsa fazla çalışma ücreti ödemek zorundadır.

İşçinin Mola Hakkının Kullandırılmaması ve İşverenin Yükümlülükleri

İş Kanunu’na göre, işçinin mola hakkı temel bir haktır ve işverenin bu hakkı sağlaması zorunludur. Mola hakkının kullandırılmaması durumunda işçi, yasal haklarını kullanarak mağduriyetini giderebilir.

İşçinin Hakları:

• Haklı Nedenle Fesih: İşveren, işçiye ara dinlenme sürelerini kullandırmazsa, işçi sözleşmeyi haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatı talep edebilir.
• Fazla Çalışma Ücreti: Ara dinlenme sürelerinde çalıştırılan işçi, bu süreler için fazla çalışma ücreti talep edebilir. Yargıtay kararları, ara dinlenme sürelerinin çalışma süresinden sayıldığını ve bu sürelerde çalıştırılan işçinin fazla çalışma ücreti alabileceğini belirtmektedir.

İşverenin Yükümlülükleri:

• Mola Sürelerini Kullandırma: İşveren, işçinin yasal olarak belirlenen ara dinlenme sürelerini kullanmasını sağlamakla yükümlüdür.
• Çalışma Sürelerini Duyurma: Günlük çalışma saatleri, başlama ve bitiş saatleri ile dinlenme saatleri işçilere duyurulmalıdır.
• İdari Para Cezası: İş Kanunu’nun 104. maddesi gereğince, işçinin mola hakkını engelleyen işverene idari para cezası uygulanır.

Mola Hakkı İle İlgili Kısa Bilgilendirme:

• Eksik Kullanılan Mola Süreleri İçin Ücret Talebi: İşçi, eksik kullanılan mola süreleri için fazla çalışma ücreti talep edebilir.
• Ara Dinlenme Sürelerinin Kullanım Şekli: Ara dinlenmeler normalde aralıksız verilir, ancak taraflar anlaşarak aralıklı kullanım kararlaştırabilir.
• Ara Dinlenme Sürelerinin Farklı Saatlerde Kullanımı: İşveren, işçilere mola sürelerini aynı veya farklı saatlerde kullandırabilir.
• Ara Dinlenme Yerine Ücret: İşçiye ara dinlenmesi yerine ücret verilemez.
• Mola Sürelerinde İşyeri Dışına Çıkma: İşçi, mola sürelerinde işyerini terk etmekte serbesttir, ancak işverenle yapılan anlaşma ile bu durum sınırlandırılabilir.
• Yemek Molası: İş Kanunu’nda yemek molası kavramı yer almasa da, Yargıtay kararları, işçinin gün içinde yemek, çay, sigara gibi ihtiyaçlarını karşılamak için mola hakkı olduğunu belirtmektedir. Bu molalar, genel ara dinlenme sürelerine dahil edilir.
• Mola Sürelerinin Uzatılması: İş Kanunu’ndaki asgari mola süreleri, işçi lehine iş veya toplu iş sözleşmesi ile arttırılabilir.

LegaPro Hukuk Bürosu Olarak Size Nasıl Yardımcı Olabiliriz?

Mola hakkı, fazla çalışma ücreti ve diğer iş hukuku konularında hukuki danışmanlık almak veya haklarınızı korumak için LegaPro Hukuk Bürosu uzman avukatlarına başvurabilirsiniz.

İşçinin Mola Hakkı ile İlgili Yargıtay Kararları: Haklarınızı Bilin, Mağdur Olmayın!

Yargıtay kararları, işçinin mola hakkı konusunda önemli emsaller oluşturur ve işverenlerin bu hakkı ihlal etmelerinin önüne geçmeyi amaçlar. İşte bazı önemli Yargıtay kararları ve çıkarımları:

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2017/14860 E. 09.10.2018 T. Kararı:

Bu kararda, işçinin çalışma saatleri ve mola süreleri doğru hesaplanmamış ve bu nedenle fazla mesai alacağı eksik belirlenmiştir. Yargıtay, işçinin tanık beyanları ile kanıtladığı mola sürelerinin dikkate alınması gerektiğini vurgulamıştır.

Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2007/35281 E. 17.11.2008 T. Kararı:

Bu kararda, ara dinlenme sürelerinin çalışma süresinden sayılmayacağı, ancak işçinin bu sürelerde çalışmaya hazır durumda bekletilmesi halinde çalışma süresinden sayılması gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca, ara dinlenme sürelerinin işçinin lehine uzatılabileceği ve işverenin mola sürelerini belirleme yetkisinin olduğu, ancak bu yetkinin kötüye kullanılamayacağı vurgulanmıştır.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2015/27301 E. 14.03.2018 T. Kararı:

Bu kararda, işçinin yemek ve çay molalarının da ara dinlenme süresine dahil edilmesi gerektiği ve fazla çalışma ücretinin buna göre hesaplanması gerektiği ifade edilmiştir.

Yargıtay Kararlarının Özeti:

• Ara dinlenme süreleri çalışma süresinden sayılmaz, ancak işçi bu sürelerde çalışmaya hazır durumda bekletiliyorsa çalışma süresinden sayılır.
• Ara dinlenme süreleri işçi lehine uzatılabilir.
• İşveren, ara dinlenme sürelerini belirleme yetkisine sahiptir, ancak bu yetkiyi kötüye kullanamaz.
• Yemek ve çay molaları da ara dinlenme süresine dahil edilir.
• Fazla çalışma ücreti hesabında, yarım saatten az süreler yarım saat olarak kabul edilir.

İşçinin Mola Hakkı ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

1. Eksik yapılan ara dinlenmede işçi ücret isteyebilir mi?

Evet, işçi eksik yapılan ara dinlenme süresi için fazla çalışma ücreti talep edebilir.

2. Ara dinlenme süreleri aralıksız mı kullandırılmalı yoksa aralıklı mı kullandırılmalıdır?

Ara dinlenme süreleri esasen aralıksız verilir. Ancak, iklim, mevsim, yerel gelenekler ve işin niteliği gibi faktörler göz önünde bulundurularak, iş veya toplu iş sözleşmeleri ile aralıklı olarak da kullandırılabilir.

3. Ara dinlenme süreleri her işçi için aynı saatte mi kullandırılır?

Hayır, ara dinlenmeler bir iş yerinde işçilere aynı veya farklı saatlerde kullandırılabilir.

4. Ara dinlenme yerine ücreti verilebilir mi?

Hayır, işçilere ara dinlenmesinin fiilen verilmesi zorunludur. Ara dinlenme yerine işçiye ücret verilemez.

5. Ara dinlenme ya da molalarda işyerinde bulunmak zorunlu mudur?

Hayır, işçi ara dinlenme süresinde tamamen serbesttir. Bu süreyi iş yerinde veya dışında geçirebilir.

6. Ara dinlenme süreleri işçilere duyurulur mu?

Evet, günlük çalışmanın başlama ve bitiş saatleri ile dinlenme saatleri işyerlerinde işçilere duyurulmalıdır.

7. İşverenin emrinde beklemede geçen süre dinlenme süresi sayılır mı?

Hayır, işçi işverenin emrinde beklediği süreler dinlenme süresi sayılmaz ve çalışma süresinden sayılır.

8. İşverenler ara dinlenme süresinde işçinin işyerini terk edemeyeceğini kararlaştırabilir mi?

Evet, işverenler ara dinlenme süresinde işçilerin işyerini terk edemeyeceğini iş veya toplu iş sözleşmesi ile kararlaştırabilirler.

9. İşçiye yemek molası verilmesi zorunlu mudur?

İş Kanunu’nda yemek molası olarak ayrı bir süre belirtilmemiştir. Ancak, Yargıtay kararları, işçinin yemek, çay, sigara gibi ihtiyaçlarını karşılaması ve dinlenmesi için makul bir süre verilmesi gerektiğini belirtmektedir. Bu mola süreleri, işçinin günlük ara dinlenme süresine dahil edilir.

Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Gayrimenkul Avukatı, haklarınızı korumanıza destek olacaktır. Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz!

https://legapro.net/