Nafaka Nasıl Hesaplanır?

Nafaka Hesaplama 2025 Güncel Bilgiler ve Hesaplama Yöntemleri

Nafaka, boşanma, ayrılık veya evliliğin iptali gibi durumlarda, ekonomik olarak daha zayıf durumda olan eşe ve/veya müşterek çocuklara, diğer eş tarafından mahkeme kararıyla bağlanan düzenli ve sürekli bir maddi yardımdır. Nafaka, geçim ve bakım giderlerini karşılamayı amaçlar.

Bu kapsamlı rehber, Nafaka Nasıl Hesaplanır? ve nafaka hesaplama konusunu tüm yönleriyle ele almaktadır. Rehberde, nafaka türleri, nafaka hesaplama yöntemleri, nafaka miktarını etkileyen faktörler, nafaka artırımı, nafakaya itiraz, nafakanın kaldırılması, Yargıtay kararları ve sıkça sorulan sorular gibi tüm önemli bilgileri bulacaksınız.

Nafaka Türleri ve Hukuki Dayanak

Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) ve ilgili mevzuatta, dört ana nafaka türü düzenlenmiştir:

1. Tedbir Nafakası (TMK m. 169)

• Tanım: Boşanma veya ayrılık davası açılmadan önce veya dava sırasında, geçici olarak hükmedilen nafakadır.
• Amaç: Eşlerden birinin ve/veya müşterek çocukların, dava süresince geçimlerini sağlamak, barınma, sağlık, eğitim gibi temel ihtiyaçlarını karşılamaktır.
• Kimler Talep Edebilir?:
  • Eşler (kadın veya erkek).
  • Müşterek çocuklar (reşit olmayan veya ergin olup da eğitimine devam eden).
• Ne Zaman Talep Edilir?:
  • Boşanma veya ayrılık davası açılmadan önce (ayrı yaşama hakkı doğmuşsa).
  • Boşanma veya ayrılık davası açıldıktan sonra (dava dilekçesinde veya ayrı bir dilekçe ile).
• Ne Zaman Sona Erer?:
  • Boşanma veya ayrılık davası kesinleşince.
  • Mahkeme, tedbir nafakasını kaldırırsa.
  • Taraflar anlaşırsa.
• Özellikleri:
  • Geçici niteliktedir.
  • Talep olmasa bile hakim tarafından re’sen (kendiliğinden) hükmedilebilir.
  • Kusur aranmaz. (Eşin kusurlu olup olmaması, tedbir nafakasına hükmedilip hükmedilmeyeceğini etkilemez.)
  • Hızlı bir şekilde karar verilir.
  • İcra takibine konu edilebilir.

2. Yoksulluk Nafakası (TMK m. 175)

• Tanım: Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan eşe, diğer eş tarafından, mali gücü oranında ve süresiz olarak ödenen nafakadır.
• Amaç: Boşanma sonrası, eşlerden birinin ekonomik olarak zor duruma düşmesini engellemek ve asgari yaşam standartlarını korumaktır.
• Kimler Talep Edebilir?:
  • Boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan eş (kadın veya erkek).
  • Kusuru daha ağır olmayan eş. (Yani, eşit kusurlu veya daha az kusurlu eş.)
• Ne Zaman Talep Edilir?:
  • Boşanma davası ile birlikte.
  • Boşanma davasından sonra, ayrı bir dava ile (boşanma kararının kesinleşmesinden itibaren 1 yıl içinde).
• Ne Zaman Sona Erer?:
  • Alacaklı eşin yeniden evlenmesi.
  • Taraflardan birinin ölümü.
  • Alacaklı eşin yoksulluğunun ortadan kalkması (örneğin, iş bulması, miras kalması).
  • Alacaklı eşin haysiyetsiz hayat sürmesi veya evli olmamasına rağmen fiilen evliymiş gibi yaşaması.
  • Mahkeme kararıyla kaldırılması veya azaltılması.
• Özellikleri:
  • Süresiz olarak hükmedilebilir. (Ancak, şartları değişirse, nafaka kaldırılabilir veya azaltılabilir.)
  • Kusur şartı aranır. (Yoksulluk nafakası talep eden eşin, boşanmada daha ağır kusurlu olmaması gerekir.)
  • Yoksulluk şartı aranır. (Yoksulluk, asgari yaşam ihtiyaçlarını karşılayamama durumudur.)
  • İcra takibine konu edilebilir.
  • Toplu olarak ödenmesi de kararlaştırılabilir.

3. İştirak Nafakası (TMK m. 182, 327 vd.)

• Tanım: Boşanma veya ayrılık durumunda, velayeti kendisine verilmeyen eşin, müşterek çocuğun bakım, eğitim, sağlık, barınma gibi giderlerine katkıda bulunmak amacıyla ödediği nafakadır.
• Amaç: Çocuğun üstün yararını korumak ve ihtiyaçlarını karşılamaktır.
• Kimler Talep Edebilir?:
  • Velayet hakkı kendisine verilmeyen eş (anne veya baba).
  • Çocuk (ergin olduktan sonra, kendi adına).
  • Çocuğa fiilen bakan kişi (örneğin, anneanne, babaanne, dede).
  • Vasi (eğer çocuğa vasi atanmışsa).
• Ne Zaman Talep Edilir?:
  • Boşanma veya ayrılık davası ile birlikte.
  • Boşanma veya ayrılık davasından sonra, ayrı bir dava ile.
  • Velayetin değiştirilmesi davası ile birlikte.
• Ne Zaman Sona Erer?:
  • Çocuğun ergin olması (18 yaşını doldurması). Ancak, çocuk ergin olsa bile, eğitimine devam ediyorsa, nafaka ödenmeye devam edebilir.
  • Çocuğun ölümü.
  • Velayetin değiştirilmesi.
  • Mahkeme kararıyla kaldırılması veya azaltılması.
• Özellikleri:
  • Çocuğun yararına hükmedilir.
  • Talep olmasa bile hakim tarafından re’sen (kendiliğinden) hükmedilebilir.
  • Kusur aranmaz. (Velayet hakkı sahibi olmayan eş, kusurlu olsa bile, iştirak nafakası ödemek zorundadır.)
  • İcra takibine konu edilebilir.
  • Müşterek çocuk ergin olduktan sonra da eğitim hayatı devam ediyorsa iştirak nafakası ödenmeye devam eder.

4. Yardım Nafakası (TMK m. 364)

• Tanım: Bir kişinin, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan yakınlarına (üstsoy, altsoy, kardeşler) ödemekle yükümlü olduğu nafakadır.
• Amaç: Aile bireyleri arasındaki dayanışmayı sağlamak ve yoksulluğa düşmeyi önlemektir.
• Kimler Talep Edebilir?:
  • Üstsoy (anne, baba, büyükanne, büyükbaba).
  • Altsoy (çocuklar, torunlar).
  • Kardeşler (kardeşlerin nafaka yükümlülüğü, refah içinde olmaları şartına bağlıdır).
• Şartları:
  • Yardım isteyen kişinin yoksulluğa düşmüş olması.
  • Yardım istenen kişinin mali gücünün yeterli olması.
  • Taraflar arasında kan hısımlığı bulunması.
• Özellikleri:
  • Boşanma ile ilgili değildir.
  • Her zaman talep edilebilir.
  • Kusur aranmaz.

Nafaka Hesaplaması: Genel İlkeler ve Dikkate Alınan Faktörler

Nafaka hesaplaması, karmaşık bir süreçtir ve kesin bir formülü yoktur. Hakim, nafaka miktarını belirlerken, birçok faktörü dikkate alır ve takdir yetkisini kullanır.

Nafaka Hesaplamasında Dikkate Alınan Başlıca Faktörler:

• Tarafların Mali Durumu:
  • Gelirler: Maaş, ücret, kira geliri, faiz geliri, kar payı, emekli maaşı, sosyal yardımlar vb.
  • Giderler: Kira, faturalar, kredi ödemeleri, borçlar, geçim giderleri, çocukların masrafları vb.
  • Mal Varlığı: Ev, araba, arsa, banka hesabı, hisse senedi, altın vb.
  • Yaşam Standardı: Tarafların evlilik birliği içindeki yaşam standardı.
• Çocukların İhtiyaçları (İştirak Nafakası İçin):
  • Yaş
  • Eğitim durumu (okul, kurs, özel ders vb.)
  • Sağlık durumu (hastalık, tedavi, ilaç vb.)
  • Giyim, beslenme, barınma, ulaşım, harçlık gibi giderler.
  • Özel yetenekleri ve ilgi alanları (spor, müzik, sanat vb.).
• Tarafların Kusur Durumu (Yoksulluk Nafakası İçin):
  • Boşanmaya neden olan olaylarda, hangi tarafın daha kusurlu olduğu.
  • Kusurun derecesi (tam kusur, ağır kusur, eşit kusur, hafif kusur).
  • Kusursuz veya daha az kusurlu eş, yoksulluk nafakası talep edebilir.
  • Eşit kusurlu eşler de yoksulluk nafakası talep edebilir.
  • Daha ağır kusurlu eş, yoksulluk nafakası talep edemez.
• Evlilik Süresi: Evliliğin süresi, nafaka miktarını etkileyebilir. Uzun süreli evliliklerde, nafaka miktarı daha yüksek olabilir.
• Yaş ve Sağlık Durumu: Tarafların yaşı ve sağlık durumu, nafaka miktarını etkileyebilir. Yaşlı veya hasta olan eşe, daha yüksek nafaka bağlanabilir.
• Çalışma Durumu ve İş Gücü: Tarafların çalışma durumu, iş gücü, mesleki becerileri ve iş bulma imkanları, nafaka miktarını etkileyebilir. Çalışmayan veya çalışma imkanı olmayan eşe, daha yüksek nafaka bağlanabilir.
• Çocukların Velayeti: Çocuğun velayeti hangi eşe verilmişse, o eş, diğer eşten iştirak nafakası talep edebilir.
• Ülkenin Ekonomik Koşulları: Enflasyon, hayat pahalılığı, asgari ücret gibi genel ekonomik koşullar da nafaka miktarını etkileyebilir.
• Hakimin Takdir Yetkisi: Hakim, yukarıda belirtilen faktörleri birlikte değerlendirerek, hakkaniyete uygun bir nafaka miktarı belirler. Hakim, takdir yetkisini kullanırken, somut olayın özelliklerini, tarafların durumunu ve çocuğun üstün yararını göz önünde bulundurur.

Önemli Notlar:

• Nafaka miktarı, kesin bir formülle hesaplanmaz. Hakim, her somut olayın özelliklerine göre takdir yetkisini kullanarak, adil ve hakkaniyete uygun bir miktar belirler.
• Nafaka miktarı, Türk Lirası (TL) olarak belirlenir. Ancak, tarafların anlaşması ve hakimin uygun görmesi halinde, nafaka, yabancı para birimi üzerinden de belirlenebilir.
• Yargıtay Kararları: Yargıtay kararları da nafaka miktarının belirlenmesinde önemli bir etkendir.

Nafaka Hesaplama Örnekleri (Varsayımsal)

Aşağıdaki örnekler, sadece fikir vermek amacıyla verilmiştir. Gerçek nafaka miktarları, somut olayın özelliklerine göre değişir.

Örnek 1: Yoksulluk Nafakası

• Taraflar:
  • Ayşe (35 yaşında, ev hanımı, kusursuz)
  • Mehmet (40 yaşında, mühendis, aylık geliri 20.000 TL, kusurlu)
• Evlilik Süresi: 10 yıl
• Çocuk: Yok
• Mahkemenin Takdiri: Hakim, Ayşe’nin yoksulluğa düşeceğini, kusursuz olduğunu ve çalışma imkanının olmadığını dikkate alarak, Mehmet’in mali gücü oranında ve hakkaniyete uygun bir yoksulluk nafakası ödemesine karar verebilir. Bu durumda, hakim, örneğin, aylık 3.000 TL – 5.000 TL arasında bir yoksulluk nafakasına hükmedebilir.

Örnek 2: İştirak Nafakası

• Taraflar:
  • Elif (40 yaşında, öğretmen, aylık geliri 10.000 TL)
  • Ali (45 yaşında, doktor, aylık geliri 30.000 TL)
• Evlilik Süresi: 15 yıl
• Çocuk: 10 yaşında bir kız çocuğu (velayeti anneye verilmiş)
• Mahkemenin Takdiri: Hakim, çocuğun yaşını, ihtiyaçlarını, yaşam standardını ve anne ve babanın mali durumlarını dikkate alarak, Ali’nin, Elif’e, çocuk için aylık iştirak nafakası ödemesine karar verebilir. Bu durumda, hakim, örneğin, aylık 2.000 TL – 4.000 TL arasında bir iştirak nafakasına hükmedebilir.

Önemli Not: Bu örnekler, sadece fikir vermek amacıyla verilmiştir. Gerçek nafaka miktarları, her somut olayın özelliklerine göre değişir. Nafaka hesaplaması, karmaşık bir süreç olduğu için, bir avukattan hukuki destek almak önemlidir.

Nafaka Artırımı, Azaltılması ve Kaldırılması

Nafaka miktarı, kesin hüküm teşkil etmez. Yani, koşullar değiştiğinde, nafaka miktarı artırılabilir, azaltılabilir veya tamamen kaldırılabilir.

Nafaka Artırımı

Nafaka alacaklısı, nafaka miktarının yetersiz kaldığını düşünüyorsa, nafaka artırım davası açabilir. Bu davada, nafaka alacaklısı, ihtiyaçlarının arttığını, nafaka borçlusunun mali durumunun iyileştiğini veya paranın alım gücünün düştüğünü (enflasyon) ispatlamalıdır.

• Görevli ve Yetkili Mahkeme: Aile Mahkemesi (yoksa Asliye Hukuk Mahkemesi). Davalının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
• Dava Açma Süresi: Nafaka artırım davası, her zaman açılabilir. Ancak, yeni bir artış talep edebilmek için, önceki nafaka kararının üzerinden en az 1 yıl geçmiş olması veya olağanüstü bir durumun (örneğin, nafaka alacaklısının ağır bir hastalığa yakalanması) ortaya çıkması gerekir.
• Deliller: Nafaka alacaklısı, ihtiyaçlarının arttığını (örneğin, çocuğun okul masraflarının artması, sağlık giderlerinin artması), nafaka borçlusunun mali durumunun iyileştiğini (örneğin, maaşına zam gelmesi, yeni bir işe girmesi, miras kalması) veya paranın alım gücünün düştüğünü (enflasyon) gösteren her türlü delili (örneğin, faturalar, banka hesap dökümleri, maaş bordroları, tanık beyanları, TÜİK verileri) sunabilir.
• Karar: Mahkeme, tarafların durumunu ve delilleri değerlendirerek, nafaka miktarının artırılmasına, aynı kalmasına veya davanın reddine karar verebilir.

Nafaka Azaltılması veya Kaldırılması

Nafaka borçlusu, kendi mali durumunun kötüleştiğini veya nafaka alacaklısının ihtiyacının ortadan kalktığını veya azaldığını iddia ederek, nafakanın azaltılması veya tamamen kaldırılması için dava açabilir.

• Görevli ve Yetkili Mahkeme: Aile Mahkemesi (yoksa Asliye Hukuk Mahkemesi). Davalının yerleşim yeri mahkemesi yetkilidir.
• Dava Açma Süresi: Nafakanın azaltılması veya kaldırılması davası, her zaman açılabilir.
• Deliller: Nafaka borçlusu, kendi mali durumunun kötüleştiğini (örneğin, işten çıkarılması, iflas etmesi, gelirinin azalması) veya nafaka alacaklısının ihtiyacının ortadan kalktığını veya azaldığını (örneğin, iş bulması, evlenmesi, yoksulluktan kurtulması) gösteren her türlü delili (örneğin, işten çıkarma belgesi, iflas belgesi, maaş bordroları, banka hesap dökümleri, tanık beyanları) sunabilir.
• Karar: Mahkeme, tarafların durumunu ve delilleri değerlendirerek, nafakanın azaltılmasına, tamamen kaldırılmasına veya davanın reddine karar verebilir.

Önemli Notlar:

• Nafakanın artırılması, azaltılması veya kaldırılması davaları, çekişmeli davalardır ve yargılama yapılır.
• Bu davalarda, hakimin takdir yetkisi geniştir.
• Bu davalarda, bilirkişi incelemesi yaptırılabilir.
• Bu davalar, karmaşık ve teknik davalar olduğu için, bir avukattan hukuki destek almak önemlidir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Nafaka nasıl hesaplanır?
   • Nafaka hesaplaması için kesin bir formül yoktur. Hakim, tarafların mali durumlarını, sosyal durumlarını, ihtiyaçlarını, kusur durumlarını ve çocuğun üstün yararını dikkate alarak, takdiren bir nafaka miktarı belirler.
2. Nafaka artırımı nasıl talep edilir?
   • Nafaka alacaklısı, aile mahkemesinde nafaka artırım davası açarak, nafaka miktarının artırılmasını talep edebilir.
3. Nafaka artırım davası ne zaman açılabilir?
   • Nafaka artırım davası, her zaman açılabilir. Ancak, yeni bir artış talep edebilmek için, önceki nafaka kararının üzerinden en az 1 yıl geçmiş olması veya olağanüstü bir durumun (örneğin, nafaka alacaklısının ağır bir hastalığa yakalanması) ortaya çıkması gerekir.
4. Nafaka azaltılması veya kaldırılması davası nasıl açılır?
   • Nafaka borçlusu, aile mahkemesinde nafakanın azaltılması veya kaldırılması davası açarak, nafaka miktarının azaltılmasını veya tamamen kaldırılmasını talep edebilir.
5. Nafaka azaltılması veya kaldırılması davası ne zaman açılabilir?
   • Nafakanın azaltılması veya kaldırılması davası, her zaman açılabilir.
6. Nafaka ödemezsem ne olur?
   • Nafaka borcunu ödemeyen kişi hakkında, icra takibi başlatılabilir, mal varlığına haciz konulabilir ve maaşına haciz konulabilir. Ayrıca, nafaka borcunu ödememek, şikayet üzerine, 3 aya kadar tazyik hapsi ile cezalandırılabilir.
7. Çalışmıyorum, nafaka ödemek zorunda mıyım?
   • Evet. Nafaka, boşanma nedeniyle yoksulluğa düşecek olan eşe ve müşterek çocuklara ödenen bir maddi destektir. Çalışmıyor olmak, nafaka ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. Ancak, nafaka miktarı belirlenirken, nafaka yükümlüsünün mali durumu dikkate alınır.
8. Eşim yeniden evlendi, nafaka ödemeye devam edecek miyim?
   • Yoksulluk nafakası alacaklısı eşin yeniden evlenmesi halinde, yoksulluk nafakası kendiliğinden kalkar. Ancak, iştirak nafakası, çocuğun ergin olmasına veya eğitim hayatı devam ediyorsa eğitim hayatı sona erene kadar devam eder.
9. Çocuğum 18 yaşını doldurdu, iştirak nafakası ödemeye devam edecek miyim?
   • İştirak nafakası, çocuğun ergin olmasıyla (18 yaşını doldurmasıyla) kendiliğinden sona erer. Ancak, çocuk ergin olsa bile, eğitimine devam ediyorsa (örneğin, üniversite okuyorsa), yardım nafakası adı altında nafaka ödenmeye devam edebilir.
10. Nafaka artış oranı nasıl belirlenir? Nafaka artış oranı, taraflar arasında bu konuda bir anlaşma yoksa, hakim tarafından TÜİK’in açıkladığı ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi) oranına göre belirlenir. Ancak hakim, somut olayın özelliklerine göre, bu orandan farklı bir artış oranına da karar verebilir.

Sonuç

Nafaka, boşanma veya ayrılık durumunda, ekonomik olarak daha zayıf durumda olan eşin ve müşterek çocukların korunması için önemli bir hukuki araçtır. Nafaka hesaplaması, artırımı, azaltılması ve kaldırılması, karmaşık ve teknik konulardır. Bu nedenle, nafaka ile ilgili bir sorun yaşayan kişilerin, bir aile hukuku avukatından hukuki destek alması, hak kaybına uğramamak için en doğru ve güvenli yoldur.

Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Uzman Avukat haklarınızı korumanıza destek olacaktır. 📞 0507 606 15 14

🚨 Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz! 🚨

https://legapro.net/