HMK İlk İtirazlar (HMK 116. Madde)
HMK İlk İtirazlar: Hukuki Uyuşmazlıkların Başlangıcında Kritik Bir Adım
Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK), tarafların dava sürecinin başında ileri sürebilecekleri ve davanın esasına girilmesine engel olabilecek itirazları “ilk itirazlar” olarak tanımlar. Bu itirazlar, davanın hangi mahkemede görüleceği, uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözülüp çözülemeyeceği gibi temel hususları kapsar.
İlk İtirazların Kapsamı:
HMK’nın 2020 yılında yapılan değişikliğiyle ilk itirazlar, iki ana başlık altında toplanmaktadır:
- Yetki İtirazı: Kesin yetki kuralı bulunmayan durumlarda, davanın hangi mahkemede görülmesi gerektiğine ilişkin itirazdır.
- Tahkim İtirazı: Taraflar arasında, uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözümlenmesini öngören bir sözleşme varsa, bu sözleşmeye dayanarak yapılan itirazdır.
İlk İtirazların İleri Sürülme Süresi:
İlk itirazlar, cevap dilekçesiyle birlikte veya cevap süresi içinde ayrı bir dilekçe ile ileri sürülebilir. Cevap süresi, dava dilekçesinin davalıya tebliğinden itibaren iki haftadır. Bu süre hak düşürücü niteliktedir, yani süresi içinde itiraz edilmezse, ilgili itiraz hakkı kaybedilir.
İlk İtirazların Önemi:
İlk itirazlar, davanın seyrini ve sonucunu önemli ölçüde etkileyebilir. Örneğin, yetki itirazının kabul edilmesi halinde dava, yetkili mahkemeye gönderilir ve baştan itibaren yeniden görülmeye başlanır. Tahkim itirazının kabul edilmesi halinde ise, dava mahkeme yerine tahkim kurulunda görülür.
Yargıtay Kararları:
Yargıtay, ilk itirazların önemini vurgulayan birçok karar vermiştir. Bu kararlar, ilk itirazların süresinde ve usulüne uygun olarak yapılması gerektiğini, aksi takdirde hak kaybına yol açabileceğini belirtmektedir.
Sonuç:
İlk itirazlar, hukuki uyuşmazlıkların çözümünde kritik bir adımdır. Bu itirazlar, davanın hangi mahkemede görüleceği veya uyuşmazlığın nasıl çözüleceği gibi temel hususları belirler. Bu nedenle, ilk itirazların süresinde ve usulüne uygun olarak yapılması, hak kaybına uğramamak ve davanın doğru bir şekilde sonuçlanması için büyük önem taşır.
Hukuki Danışmanlık:
İlk itirazlar ve dava süreci hakkında daha fazla bilgi almak veya hukuki destek almak için bir avukata başvurabilirsiniz. Avukatınız, size süreç hakkında bilgi verecek ve haklarınızı korumanıza yardımcı olacaktır.
Arabuluculuk süreci, sigorta hukuku uyuşmazlıklarında tarafların hak kaybına uğramasını önlemek ve anlaşmazlıkların hızlı bir şekilde çözülmesini sağlamak için önemli bir fırsattır. Bu nedenle, sigorta uyuşmazlıklarında arabuluculuk yolunu değerlendirmek ve süreç hakkında hukuki danışmanlık almak önemlidir.
HMK İlk İtirazlar: Dava Sürecinin Başında Bilmeniz Gerekenler
Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) 116. maddede düzenlenen ilk itirazlar, davanın başında ileri sürülerek davanın esasına girilmesine engel olabilecek itirazlardır. Bu itirazlar, davanın hangi mahkemede görüleceği veya uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözülüp çözülemeyeceği gibi temel konulara odaklanır.
İlk İtirazların Türleri:
- Yetki İtirazı:
- Kesin Yetki Kuralı Olmayan Haller: Davanın hangi mahkemede görülmesi gerektiği konusunda kesin bir kural yoksa, davalı yetki itirazında bulunabilir. Bu itirazda, davalı yetkili mahkemeyi ve birden fazla yetkili mahkeme varsa seçtiği mahkemeyi belirtmelidir.
- Kesin Yetki Kuralı Olan Haller: Bazı davalarda (örneğin, taşınmaz mallarla ilgili davalar) kesin yetki kuralı vardır. Bu durumda, yetkisiz mahkemede açılan dava, mahkeme tarafından kendiliğinden reddedilir.
- Tahkim İtirazı:
- Tahkim Sözleşmesi: Taraflar arasında uyuşmazlığın tahkim yoluyla çözümlenmesini öngören bir sözleşme varsa, davalı tahkim itirazında bulunabilir.
- Mahkemenin Görevi: Mahkeme, tahkim sözleşmesini kendiliğinden dikkate almaz. Davalının açıkça ve cevap süresi içinde tahkim itirazında bulunması gerekir.
İlk İtirazların İleri Sürülme Süresi:
İlk itirazlar, cevap dilekçesiyle birlikte veya cevap süresi içinde ayrı bir dilekçe ile ileri sürülmelidir. Cevap süresi, dava dilekçesinin davalıya tebliğinden itibaren iki haftadır. Bu süre hak düşürücü olduğundan, süresi içinde itiraz edilmezse itiraz hakkı kaybedilir.
İlk İtirazların Sonuçları:
- Yetki İtirazı Kabul Edilirse: Dava yetkili mahkemeye gönderilir ve baştan başlar.
- Tahkim İtirazı Kabul Edilirse: Dava, mahkeme yerine tahkimde görülür.
- İtirazlar Reddedilirse: Dava, açıldığı mahkemede devam eder.
Önemli Notlar:
- İlk İtirazların Zorunluluğu: İlk itirazlar, dava şartı değildir. Ancak, süresi içinde yapılmayan itirazlar ileride ileri sürülemez.
- Hukuki Danışmanlık: İlk itirazlar ve dava süreci hakkında detaylı bilgi almak ve hukuki destek almak için bir avukata danışmanız önemlidir.
İlk itirazlar, hukuki uyuşmazlıkların çözümünde önemli bir adımdır. Bu itirazları doğru ve zamanında yapmak, hak kaybına uğramamanız ve davanın doğru bir şekilde sonuçlanması için kritik öneme sahiptir.
HMK İlk İtirazları Ne Zaman İleri Sürülebilir?
Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na (HMK) göre, ilk itirazların ileri sürülmesi için belirli bir süre ve usul bulunmaktadır. Bu süreye ve usule uyulmaması halinde, itiraz hakkı kaybedilebilir.
İlk İtirazların İleri Sürülme Süresi:
İlk itirazlar, cevap dilekçesiyle birlikte veya cevap süresi içinde ayrı bir dilekçe ile ileri sürülmelidir. Cevap süresi, dava dilekçesinin davalıya tebliğinden itibaren iki haftadır. Ancak, davalının talebi ve mahkemenin uygun görmesi halinde, bu süre bir defaya mahsus olmak üzere uzatılabilir.
- Uzatılan Cevap Süresi İçinde İtiraz: Cevap süresi uzatılmışsa, ilk itirazlar bu uzatılan süre içinde de yapılabilir.
- Cevap Dilekçesi Verildikten Sonra İtiraz: Davalı, cevap dilekçesini verdikten sonra ilk itirazlarda bulunamaz.
İlk İtirazların İleri Sürülme Şekli:
İlk itirazlar, yazılı olarak cevap dilekçesinde veya ayrı bir dilekçeyle ileri sürülebilir. Sözlü olarak yapılan itirazlar geçerli sayılmaz.
İlk İtirazların İncelenmesi:
Mahkeme, öncelikle dava şartlarını inceler. Dava şartları mevcut ise, ilk itirazları inceler ve karar verir. İlk itirazlar, dava şartlarından sonra incelendiği için, dava şartı yoksa ilk itirazlar da incelenmez.
İlk İtirazların Reddi:
İlk itirazlar, aşağıdaki durumlarda reddedilir:
- Süre Aşımı: Cevap süresi içinde yapılmayan ilk itirazlar reddedilir.
- Usulsüzlük: Usulüne uygun olarak yapılmayan ilk itirazlar reddedilir.
- Gerekçesizlik: Gerekçesiz veya dayanağı olmayan ilk itirazlar reddedilir.
Örnek:
Bir davada, davalıya dava dilekçesi 1 Ocak’ta tebliğ edilmiş olsun. Davalının cevap süresi 15 Ocak’ta sona erer. Davalı, 10 Ocak’ta bir dilekçe ile yetki itirazında bulunabilir. Ancak, 16 Ocak’ta yapacağı bir yetki itirazı, süresi geçmiş olacağından reddedilecektir.
Sonuç:
İlk itirazların süresi içinde ve usulüne uygun olarak yapılması, davanın seyrini ve sonucunu etkileyebilecek önemli bir husustur. Bu nedenle, ilk itirazlarınızı yaparken bir avukattan hukuki destek almanız haklarınızın korunması açısından önemlidir.
HMK İlk İtirazlar Cevap Süresinin Uzatılması Durumunda Sunulabilir mi?
Evet, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na (HMK) göre, cevap süresinin uzatılması durumunda ilk itirazlar da bu süre içerisinde sunulabilir.
Yasal Düzenleme:
HMK’nın 127. ve 317. maddeleri, cevap dilekçesi verme süresinin uzatılabileceğini düzenler. Ancak, bu maddelerde ilk itirazların uzatılan süre içerisinde sunulup sunulamayacağına dair açık bir hüküm bulunmamaktadır.
Yargıtay Kararları:
Yargıtay kararları, bu konuda yol gösterici niteliktedir. Yargıtay’a göre, davalı cevap süresi içerisinde süre uzatım talebinde bulunmuş ve mahkemece bu talep kabul edilmişse, ek süre içinde ilk itirazlar cevap dilekçesi ile birlikte yapılabilir.
Gerekçe:
Yargıtay, bu görüşünü şu şekilde gerekçelendirmektedir:
- Ek Süre, Cevap Süresinin Bir Parçasıdır: Uzatılan süre, esasen cevap verme süresinin bir parçasıdır. Dolayısıyla, bu süre içinde ilk itirazların da yapılması mümkündür.
- Hak Kaybını Önleme: Davalının, cevap süresi içinde ilk itirazlarını sunamaması durumunda hak kaybına uğraması engellenmelidir.
- Yargılamanın Gecikmemesi: İlk itirazların uzatılan cevap süresi içinde yapılması, yargılamanın gereksiz yere uzamasını önler.
Örnek:
Davalının cevap süresi 10 Mayıs’ta sona eriyor olsun. Davalı, 8 Mayıs’ta mahkemeye süre uzatım dilekçesi verir ve mahkeme bu talebi kabul ederek 10 günlük ek süre verir. Bu durumda, davalı hem cevap dilekçesini hem de ilk itirazlarını (örneğin, yetki itirazı veya tahkim itirazı) 20 Mayıs’a kadar sunabilir.
Önemli Not:
Her ne kadar Yargıtay kararları bu yönde olsa da, bazı mahkemeler farklı uygulamalar yapabilmektedir. Bu nedenle, süre uzatım dilekçesi verirken ilk itirazlarınızı da eklemeniz ve mahkemenin bu konudaki kararını takip etmeniz önemlidir.
Hukuki Danışmanlık:
Süre uzatımı ve ilk itirazlar konusunda hukuki danışmanlık almak, haklarınızın korunması ve sürecin doğru yönetilmesi açısından önemlidir.
Yargıtay Kararları Işığında HMK İlk İtirazları: Önemli Tespitler
Yargıtay kararları, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) ilk itirazlarına ilişkin önemli noktaları netleştirmiş ve uygulamada birlik sağlamıştır. Bu kararlar, hem avukatlar hem de davalılar için yol gösterici niteliktedir.
1. Tahkim İtirazı (Yargıtay 11. Hukuk Dairesi):
- Taraflar arasında geçerli bir tahkim sözleşmesi varsa, davalı bu sözleşmeye dayanarak tahkim itirazında bulunabilir.
- Davacının, tahkim şartının geçersiz olduğunu iddia etmesi halinde, bu iddiayı somut delillerle desteklemesi gerekmektedir. Aksi takdirde, tahkim itirazı kabul edilebilir ve dava usulden reddedilebilir.
2. Yetki İtirazı (Yargıtay 19. Hukuk Dairesi):
- Yetki itirazı, yasal süresi içinde ve usulüne uygun olarak yapılmalıdır.
- Yetki itirazında, yetkili mahkemenin açıkça belirtilmesi gerekmektedir.
- Yetki itirazının kabul edilmesi halinde, dava yetkisizlik nedeniyle usulden reddedilir ve dosya yetkili mahkemeye gönderilir.
3. Boşanma Davalarında Yetki İtirazı (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi):
- Boşanma davalarında yetkili mahkeme, eşlerden birinin yerleşim yeri veya davadan önce son defa altı aydan beri birlikte oturdukları yer mahkemesidir.
- Bu yetki kuralı, kesin yetki kuralı değildir ve taraflarca ilk itiraz süresi içinde ileri sürülmelidir.
- Yetki itirazında bulunulmaması halinde, davanın açıldığı mahkeme yetkili sayılır.
4. HMK Değişikliğinin Etkisi (Yargıtay 2. Hukuk Dairesi):
- 6100 sayılı HMK’nın yürürlüğe girmesiyle birlikte, bazı ilk itiraz sebepleri kaldırılmıştır.
- Ancak, HMK’nın yürürlüğe girdiği tarihte tamamlanmamış olan usul işlemleri için eski HMK hükümleri uygulanmaya devam eder.
Sonuç:
Yargıtay’ın bu kararları, ilk itirazların önemini ve usulüne uygun olarak yapılmasının gerekliliğini bir kez daha vurgulamaktadır. Davalılar, hak kaybına uğramamak için ilk itirazlarını zamanında ve doğru bir şekilde yapmalı, gerekirse hukuki yardım almalıdırlar.
Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) Kapsamında İlk İtirazlar: Sıkça Sorulan Sorular ve Cevapları
Hukuk davalarında, ilk itirazlar davanın başında ileri sürülen ve davanın esasına girilmesine engel olabilecek itirazlardır. Bu itirazlar, davalı tarafından cevap dilekçesiyle birlikte veya cevap süresi içinde sunulmalıdır.
1. İlk İtirazlar Nelerdir (HMK)?
HMK’nın 116. maddesi, ilk itirazları şu şekilde sıralar:
- Yetki İtirazı: Kesin yetki kuralı bulunmayan durumlarda, davanın başka bir mahkemede görülmesi gerektiği iddiası.
- Tahkim İtirazı: Taraflar arasında uyuşmazlığın tahkim yoluyla (özel hakemler tarafından) çözülmesi gerektiği iddiası.
- (7251 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılan) İş Bölümü İtirazı: Davanın birden fazla mahkemenin görev alanına girdiği ve bu nedenle davaların bölünmesi gerektiği iddiası.
2. Husumet İtirazı İlk İtiraz mıdır?
Hayır, husumet itirazı ilk itiraz değildir. Husumet itirazı, taraflar arasındaki hukuki ilişkinin davayı açmaya veya davalı olmaya elverişli olmadığı iddiasıdır. Bu itiraz, ilk itirazlar gibi sadece cevap süresi içinde değil, yargılamanın her aşamasında ileri sürülebilir.
3. Davaya ilişkin ilk itirazlar hangi süre içinde ileri sürülebilir?
İlk itirazlar, cevap dilekçesiyle birlikte veya cevap süresi içinde ileri sürülmelidir. Cevap süresi, davalıya tebliğ edilen dava dilekçesinin türüne ve davalının durumuna göre değişir, ancak genellikle 2 haftadır.
4. İlk itirazlar ön inceleme duruşmasında ileri sürülebilir mi?
Evet, ilk itirazlar ön inceleme duruşmasında da ileri sürülebilir. Ancak, bu durumda itirazların cevap dilekçesinde de belirtilmiş olması gerekir.
5. İlk itirazlar ıslah ile ileri sürülebilir mi?
Hayır, ilk itirazlar ıslah (düzeltme) yoluyla ileri sürülemez. İlk itirazlar, sadece cevap süresi içinde ileri sürülebilir.
6. Süre uzatımı ilk itirazları kapsar mı?
Hayır, süre uzatımı ilk itirazları kapsamaz. İlk itirazlar, sadece cevap süresi içinde ileri sürülebilir.
7. İlk itirazlar resen dikkate alınır mı?
Hayır, ilk itirazlar resen (mahkemece kendiliğinden) dikkate alınmaz. Davalı tarafından ileri sürülmesi gerekir.
8. Derdestlik itirazı ilk itiraz mıdır?
Hayır, derdestlik itirazı ilk itiraz değildir. Derdestlik itirazı, aynı uyuşmazlığa ilişkin başka bir davanın başka bir mahkemede görülmekte olduğu iddiasıdır. Bu itiraz da ilk itirazlar gibi sadece cevap süresi içinde değil, yargılamanın her aşamasında ileri sürülebilir.
9. Husumet itirazı esasa ilişkin midir?
Hayır, husumet itirazı esasa ilişkin değildir. Husumet itirazı, taraflar arasındaki hukuki ilişkinin davayı açmaya veya davalı olmaya elverişli olmadığı iddiasıdır ve usule ilişkin bir itirazdır.
10. HMK’da husumet nedir?
HMK’da husumet, taraflar arasındaki hukuki ilişkinin davayı açmaya veya davalı olmaya elverişli olması anlamına gelir. Husumetin bulunmaması, davanın usulden reddedilmesi sonucunu doğurur.
11. Usulden red olan dava yeniden açılır mı?
Evet, usulden reddedilen dava, eksikliklerin giderilmesi şartıyla yeniden açılabilir.
12. Hak düşürücü süre usulden red mi?
Hak düşürücü süre, bir hakkın kullanılabilmesi için öngörülen sürenin dolması halinde hakkın ortadan kalkmasıdır. Hak düşürücü süre, usule ilişkin bir engeldir ve davanın usulden reddedilmesine neden olabilir.
13. Hak düşürücü süre ilk itiraz mı?
Hak düşürücü süre, ilk itirazlardan biri değildir. Ancak, davalı tarafından ilk itiraz olarak ileri sürülebilir.
14. Husumet itirazı ne zamana kadar ileri sürülebilir?
Husumet itirazı, yargılamanın her aşamasında ileri sürülebilir.
15. Hak düşürücü süre itiraz mı, defi mi?
Hak düşürücü süre, bir def’idir (savunma aracıdır). Davalı tarafından ileri sürülerek davanın reddini talep etmek için kullanılır.
16. Hak düşürücü süre resen dikkate alınır mı?
Hak düşürücü süre, hakim tarafından resen (kendiliğinden) dikkate alınmaz. Davalı tarafından ileri sürülmesi gerekir.
17. Zamanaşımı ilk itiraz mı?
Zamanaşımı, ilk itirazlardan biri değildir. Zamanaşımı, bir hakkın kullanılabilmesi için öngörülen sürenin dolması halinde hakkın ortadan kalkmasıdır. Zamanaşımı, ilk itirazlar gibi sadece cevap süresi içinde değil, yargılamanın her aşamasında ileri sürülebilir.
18. Hak düşürücü süre ve zamanaşımı farkı nedir?
Hak düşürücü süre, bir hakkın kullanılabilmesi için öngörülen sürenin dolması halinde hakkın ortadan kalkmasıdır. Zamanaşımı ise, bir alacağın talep edilebilmesi için öngörülen sürenin dolması halinde alacağın talep edilemez hale gelmesidir.
19. 5 yıllık hak düşürücü süre nedir?
5 yıllık hak düşürücü süre, bazı davalarda (örneğin, iş kazası tazminatı davaları) dava açma hakkının kullanılabilmesi için öngörülen süredir.
20. Hak düşürücü süre nedir, örnek?
Örneğin, bir iş kazası sonucu yaralanan işçinin, işverene karşı tazminat davası açma hakkı, kazanın meydana geldiği tarihten itibaren 5 yıl içinde kullanılmalıdır. Bu süre içinde dava açılmazsa, işçinin tazminat talep etme hakkı düşer.
Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Uzman Avukatlarımız, haklarınızı korumanıza destek olacaktır.
https://legapro.net/
