Teminat Senedi: Nedir, Nasıl Düzenlenir?

Teminat Senedi: Devredilebilir mi ve İhtilaflarda Ne Yapılmalı?

Ticari hayatta ve günlük yaşamda, taraflar arasındaki hukuki ilişkilerin güvence altına alınması için çeşitli yöntemlere başvurulur. Teminat senedi de bu yöntemlerden biridir. Peki, teminat senedi nedir? Nasıl düzenlenir? Hangi durumlarda kullanılır? Kambiyo senedi (bono, poliçe, çek) ile arasındaki farklar nelerdir? Teminat senedi devredilebilir mi? İhtilaf halinde ne yapılmalıdır?

Bu kapsamlı rehberde, teminat senedi konusunu tüm yönleriyle ele alacağız. Yasal düzenlemeler, Yargıtay içtihatları ve uygulamadaki örnekler ışığında, teminat senedine ilişkin tüm merak edilenleri detaylı bir şekilde açıklayacağız.

Teminat Senedi Nedir? Sözleşmelerin Güvencesi

Teminat senedi, bir borç ilişkisinde, borçlunun edimini (borcunu) yerine getirmemesi ihtimaline karşılık, alacaklıya güvence sağlamak amacıyla düzenlenen ve belirli bir bedelin ödenmesini içeren yazılı bir belgedir. Teminat senedi, bir sözleşmenin veya hukuki ilişkinin teminatı olarak verilir ve şarta bağlı bir borç ikrarı içerir.

Teminat Senedinin Unsurları:

• Yazılı Şekil: Teminat senedi, yazılı olarak düzenlenmelidir. Sözlü olarak verilen teminatlar, hukuken geçerli değildir.
• Borçlunun İmzası: Teminat senedinde, borçlunun (senedi düzenleyenin) imzası bulunmalıdır.
• Alacaklının Adı: Senedin kime ödeneceği (lehtar) belirtilmelidir.
• Tutar: Senette, ödenecek bedel açıkça yazılmalıdır.
• Teminat Kaydı: Senedin teminat amacıyla verildiğini belirten bir ifade yer almalıdır. Örneğin, “Teminat Senedidir”, “Teminat Olarak Verilmiştir”, “… sözleşmesi uyarınca teminat olarak düzenlenmiştir” gibi ifadeler kullanılabilir.
• Teminat İlişkisinin Belirtilmesi: Mümkünse senedin üzerinde hangi ilişkinin teminatı olduğu açıkça belirtilmelidir. Örneğin, “… ile … arasında imzalanan … tarihli kira sözleşmesi uyarınca teminat olarak verilmiştir” gibi.

Teminat Senedinin Hukuki Niteliği:

• Kambiyo Senedi Değildir: Teminat senedi, Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen kambiyo senetlerinden (poliçe, bono, çek) farklıdır. Kambiyo senedi vasıflarını taşımaz ve kambiyo senetlerine özgü hukuki yollara başvurulamaz.
• Şarta Bağlı Borç İkrarı: Teminat senedi, şarta bağlı bir borç ikrarı içerir. Senedin ödenmesi, teminat altına alınan sözleşmeye veya hukuki ilişkiye aykırı davranılması şartına bağlıdır.
• İspat Aracı: Teminat senedi, taraflar arasındaki hukuki ilişkinin ve teminatın varlığının ispatında önemli bir delil niteliği taşır.

Teminat senedi, uygulamada yaygın olarak kullanılmakla birlikte, Türk Ticaret Kanunu veya Borçlar Kanunu’nda özel olarak düzenlenmemiştir. Bu nedenle, teminat senedine ilişkin hukuki sorunlar, genel hükümler ve Yargıtay içtihatları çerçevesinde çözümlenmektedir.

Teminat Senedi Nasıl Düzenlenir? Dikkat Edilmesi Gerekenler

Teminat senedi düzenlenirken, ileride herhangi bir hukuki ihtilafa ve hak kaybına yol açmamak için dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususlar vardır.

Teminat Senedi Düzenlerken Dikkat Edilmesi Gerekenler:

1. “Teminat Senedidir” İbaresi: Senedin görülebilir bir yerine, açık ve net bir şekilde “Teminat Senedidir” veya “Teminat Amaçlıdır” ibaresi yazılmalıdır. Bu ibare, senedin kambiyo senedi olmadığını ve teminat amacıyla düzenlendiğini gösterir.
2. Hangi İlişkinin Teminatı Olduğu Belirtilmeli: Senedin, hangi sözleşmenin veya hukuki ilişkinin teminatı olarak verildiği açıkça belirtilmelidir. Örneğin, “… ile … arasında imzalanan … tarihli kira sözleşmesi uyarınca”, “… ile … arasında yapılan … tarihli eser sözleşmesi gereğince” gibi ifadeler kullanılabilir.
3. Sözleşme Bilgileri: Teminat senedinde, teminat altına alınan sözleşmenin tarihi, konusu ve tarafları belirtilmelidir.
4. Vade Kısmı Boş Bırakılmamalı, “Teminat Senedidir” Yazılmalı: Teminat senetlerinde vade tarihi olmaz. Vade kısmına “Teminat Senedidir” yazılmalı, kesinlikle boş bırakılmamalı veya tarih yazılmamalıdır. Aksi takdirde adi senet bile sayılmayabilir.
5. Tutar Açıkça Belirtilmeli: Senedin tutarının rakam ve yazıyla açık bir şekilde belirtilmesi gerekir. Tutarın, teminat altına alınan borçla orantılı olmasına dikkat edilmelidir.
6. Tarafların Bilgileri Eksiksiz Olmalı: Senette, borçlu ve alacaklının (lehtar) ad, soyad, T.C. kimlik numaraları ve adresleri eksiksiz olarak yer almalıdır.
7. İmza: Senet, borçlu tarafından okunaklı bir şekilde imzalanmalıdır.
8. Ciro Edilemez Kaydı: Senedin arkasına “Ciro Edilemez” veya “Devredilemez” ibaresi eklenerek, senedin başkalarına devredilmesi önlenebilir. Bu durum borçlunun lehinedir. Zira ciro ile devredilen senetlerde, devralan iyiniyetli ise, borçlu teminat savunmasını ileri süremez.
9. Ayrı Bir Protokol Düzenlenebilir: Senet üzerinde tüm detaylara yer verilemiyorsa, ayrı bir protokol (sözleşme) düzenlenerek, senedin teminat koşulları, hangi durumlarda işleme konulacağı, nasıl iade edileceği gibi hususlar detaylı bir şekilde belirlenebilir. Bu protokolde, senedin tarih ve numarasına atıf yapılması önemlidir.
10. Fotokopi Saklayın: Düzenlenen teminat senedinin ve varsa protokolün birer fotokopisini mutlaka saklayın.

Örnek Teminat Senedi Metni:

Ön Yüz:

“TEMİNAT SENEDİDİR

Vade: Teminat Senedidir

Tutar: 10.000,00 TL (On Bin Türk Lirası)

Alacaklı (Lehtar): Ahmet Yılmaz (T.C. No: 1234567890) – Adres: Örnek Mah. Örnek Sok. No:1, İstanbul

Borçlu: Mehmet Demir (T.C. No: 9876543210) – Adres: Örnek Mah. Örnek Cad. No:2, Ankara

Düzenleme Tarihi: 15.01.2025

Düzenleme Yeri: Ankara

İşbu senet, Ahmet Yılmaz ile Mehmet Demir arasında 10.01.2025 tarihinde imzalanan kira sözleşmesi uyarınca, kira sözleşmesinden doğan yükümlülüklerin teminatı olarak düzenlenmiştir.

Borçlu:

(İsim-Soyisim)

(İmza)“

Arka Yüz:

“İşbu teminat senedi, borçlu Mehmet Demir tarafından, alacaklı Ahmet Yılmaz’a, 10.01.2025 tarihli kira sözleşmesinden kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilmemesi halinde kullanılmak üzere verilmiştir. Kira sözleşmesinden doğan yükümlülüklerin eksiksiz yerine getirilmesi durumunda, senet hükümsüzdür ve borçluya iade edilecektir. İşbu senet ciro edilemez.“

Önemli Not: Bu metin örnek olarak verilmiştir. Her somut olayın kendi özelliklerine göre bir teminat senedi hazırlanması ve hukuki destek alınması gerekmektedir.

Teminat Senedi Nasıl İspatlanır? Yazılı Delil ve Yargıtay Kararları

Teminat senedinin geçerliliği ve tahsil edilebilirliği açısından, teminat senedi olduğunun ispatlanması büyük önem taşır. İspat yükü, senedin teminat senedi olduğunu iddia eden tarafa aittir.

Teminat Senedi Nasıl İspat Edilir?

• Senet Üzerindeki Kayıtlar: En güçlü delil, senedin üzerinde “teminat senedidir”, “teminat olarak verilmiştir” gibi ifadelerin ve hangi ilişkinin teminatı olduğunun açıkça belirtilmiş olmasıdır. Bu kayıtlar, senedin kayıtsız şartsız bir borç ikrarı olmadığını ve belirli bir hukuki ilişkinin teminatı olarak düzenlendiğini gösterir.
• Ayrı Bir Yazılı Belge (Sözleşme/Protokol): Senet üzerinde teminat kaydı bulunmasa bile, taraflar arasında akdedilen ayrı bir yazılı sözleşme veya protokol ile senedin teminat olarak verildiği ispatlanabilir. Bu belgede, senedin tarih ve numarasına atıf yapılması, hangi ilişkinin teminatı olduğunun açıkça belirtilmesi ve her iki tarafın imzasının bulunması gereklidir.
• Yazılı Delil Başlangıcı: Senedin teminat senedi olduğunu gösteren yazılı delil başlangıcı varsa, tanık beyanı ile de ispat mümkündür. Yazılı delil başlangıcı, iddia konusu hukuki işlemi (teminat ilişkisini) tamamen ispatlamaya yeterli olmamakla birlikte, o işlemi muhtemel gösteren ve kendisine karşı ileri sürülen kişi veya onun temsilcisi tarafından verilmiş veya gönderilmiş yazılı belgedir. Örneğin, taraflar arasındaki yazışmalar, e-postalar, ödeme dekontları yazılı delil başlangıcı sayılabilir.
• Ticari Defterler: Taraflar tacir ise, ticari defter kayıtları da delil olarak kullanılabilir.
• Yemin: Senedin teminat senedi olduğuna dair yazılı bir delil yoksa, diğer tarafın yemin teklif etme hakkı kullanılabilir.

Yargıtay Kararlarında İspat:

Yargıtay, teminat senedinin ispatı konusunda yazılı delili ön planda tutmaktadır. Birçok kararında, senedin üzerinde veya ayrı bir yazılı belgede teminat kaydının bulunmasını aramaktadır.

Örnek Yargıtay Kararları:

• Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, 2017/3501 E., 2019/4894 K., 23.10.2019 T.: “Bono üzerinde sadece “teminat senedi” yazması, o belgeyle kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip yapılmasına engel değildir. Dayanak belgenin hangi ilişkinin teminatı olduğu yazılı bir belgeyle kanıtlanmalıdır.”
• Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2018/9186 E., 2019/866 K., 23.01.2019 T.: “Somut olayda, takip konusu senedin arka yüzünde; “iş bu senet … parsel … inşaatın iskan alınması için verilmiştir … tarihine kadar binanın iskanı alınacaktır alınmazsa bu senet tahsile konacaktır. O tarihe kadar hiç bir işlem yapılmaz devredilemez satılamaz” ibaresi yer almış olup, anılan ibareler senedin kayıtsız şartsız borç ikrarını havi olma şartını ortadan kaldırdığından, senedin kambiyo vasfını taşımadığı ve teminat senedi olduğu anlaşılmaktadır.”
• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 2017/12-333 E., 2019/416 K., 09.04.2019 T.: “Bonoda teminat kaydı varsa da neyin teminatı olduğu belirtilmediğinden bu kayıt bononun mücerrettik vasfını ortadan kaldırmaz. Sadece teminat olduğuna dair eklenen bu kayda doktrinde mücerret teminat kaydı denilmektedir. Senet üzerinde asıl borç ilişkisine atıf yapan veya ödemeyi şarta bağlayan kayıtlar olması durumunda mücerretlik vasfı ortadan kalkacağından böyle bir senede dayanılarak kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yapılamaz.”

Sonuç olarak, teminat senedi iddiasının kabul edilebilmesi için, bu iddianın kuvvetli delillerle ispatlanması gerekir. Senedin üzerinde veya ayrı bir yazılı belgede teminat kaydının bulunması en önemli delildir. Yazılı delil başlangıcı varsa, tanık beyanı da ispat aracı olarak kullanılabilir.

Teminat Senedi Devredilebilir Mi? Ciro ve Alacağın Temliki Yoluyla Devir

Teminat senedinin devredilip devredilemeyeceği konusu, senedin üzerinde teminat kaydının bulunup bulunmamasına ve devir şekline (ciro veya alacağın temliki) göre değişir.

1. Senet Üzerinde Teminat Kaydı Varsa:

• Ciro Yoluyla Devir: Eğer senet üzerinde açıkça “teminat senedidir”, “teminat olarak verilmiştir” gibi bir ibare ve teminat ilişkisi belirtilmişse, bu senet kambiyo senedi vasfını yitirir. Dolayısıyla, ciro yoluyla devredilemez. Ciro, sadece kambiyo senetlerine özgü bir devir şeklidir.
• Alacağın Temliki Yoluyla Devir: Teminat kaydı içeren senet, alacağın temliki (devri) yoluyla devredilebilir. Alacağın temliki, yazılı bir sözleşme ile yapılır ve borçluya bildirilmesi gerekir. Bu durumda, senedi devralan kişi, alacağın temliki hükümlerine göre borçludan ödeme talep edebilir.

2. Senet Üzerinde Teminat Kaydı Yoksa:

• Ciro Yoluyla Devir: Eğer senet üzerinde teminat kaydı yoksa, senet, kural olarak kambiyo senedi (bono) vasfını korur ve ciro yoluyla devredilebilir. Ancak, borçlu, senedin teminat senedi olduğunu yazılı bir belge ile ispatlarsa, ciro geçersiz hale gelir ve senedi devralan kişi, yetkili hamil sayılmaz.
• Alacağın Temliki Yoluyla Devir: Teminat kaydı olmasa bile, senet, alacağın temliki yoluyla da devredilebilir.

Yargıtay Kararlarında Devir Konusu:

• Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2015/3770 E., 2015/14100 K., 25.05.2015 T.: “…kambiyo senedi niteliğinde olmayan belgelerdeki (adi senetlerdeki) hakkın ciro yolu ile devri mümkün olmayıp, böyle bir hak, ancak alacağın temliki suretiyle devredilebilir…”  

Bu ve benzeri Yargıtay kararlarında, teminat senedinin ciro yoluyla devredilemeyeceği, ancak alacağın temliki yoluyla devredilebileceği açıkça belirtilmektedir.

Devir Halinde Borçlunun Durumu:

Teminat senedi, alacağın temliki yoluyla devredilirse, borçlu, senedi devreden kişiye (lehtara) karşı sahip olduğu tüm def’ileri, senedi devralan kişiye (yeni alacaklıya) karşı da ileri sürebilir. Örneğin, borçlu, teminat konusu borcun ödendiğini veya teminat ilişkisinin sona erdiğini iddia ederek, yeni alacaklıya ödeme yapmaktan kaçınabilir (TBK m. 188).

Önemli Notlar:

• “Ciro Edilemez” Kaydı: Uygulamada, teminat senetleri üzerine sıklıkla “ciro edilemez” veya “devredilemez” gibi kayıtlar konulmaktadır. Bu kayıtlar, senedin ciro yoluyla devrini engellemek amacıyla konulsa da, teminat senedi zaten ciro edilemeyeceğinden, bu kayıtların hukuki bir etkisi yoktur. Ancak, senedi elinde bulunduran kişiyi uyarması ve devir konusunda tereddüt yaratması açısından faydalı olabilir.
• İspat Yükü: Senedin teminat senedi olduğunu iddia eden taraf, bu iddiasını yazılı delillerle ispatlamak zorundadır.
• Hukuki Destek: Teminat senedinin devri, karmaşık hukuki sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle, devir işlemi yapmadan önce bir avukata danışmanız ve hukuki destek almanız önemlidir.

Sonuç olarak, teminat senedi, üzerinde teminat kaydı bulunması ve teminat ilişkisinin açıkça belirtilmesi halinde, ciro yoluyla değil, ancak alacağın temliki yoluyla devredilebilir. Teminat kaydı bulunmayan senetler ise, kural olarak ciro edilebilir, ancak borçlunun teminat iddiasını yazılı delille ispatlaması durumunda, ciro geçersiz hale gelir.

Teminat Senedinde Zamanaşımı: Dikkat Edilmesi Gereken Süreler

Teminat senedinde zamanaşımı, senedin türüne (teminat kaydı içerip içermemesine) ve talep edilen hakka göre değişiklik gösterir.

1. Teminat Kaydı İçeren Senetler (Kambiyo Vasfı Olmayan):

• Zamanaşımı Süresi: Bu senetler, kambiyo senedi vasfında olmadıkları için, genel zamanaşımı süresine tabidir. Türk Borçlar Kanunu’nun 146. maddesi uyarınca, genel zamanaşımı süresi 10 yıldır.
• Zamanaşımı Başlangıcı: Zamanaşımı süresi, teminat ilişkisinin sona erdiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Yani, teminat konusu borcun ifa edildiği veya teminatın işlevini yitirdiği tarihten itibaren 10 yıllık süre başlar.

2. Teminat Kaydı İçermeyen Senetler (Kambiyo Vasfı Olan):

• Zamanaşımı Süresi: Bu senetler, kambiyo senedi (bono) vasfında kabul edildiği için, Türk Ticaret Kanunu’nun 749. maddesi gereğince vade tarihinden itibaren 3 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.
• Zamanaşımı Başlangıcı: Zamanaşımı süresi, senedin vadesinden itibaren işlemeye başlar. Vadesi gelmemiş bir senet için zamanaşımı süresi başlamaz.

3. Teminat Senedine Dayalı Tazminat Taleplerinde Zamanaşımı:

• Sözleşmeden Kaynaklanan Tazminat Talepleri: Eğer teminat senedi, belirli bir sözleşmenin teminatı olarak verilmişse ve sözleşmeye aykırılık nedeniyle tazminat talep ediliyorsa, bu talep sözleşmeden kaynaklanan bir alacak niteliğindedir. Bu durumda, sözleşmenin türüne göre belirlenen zamanaşımı süresi uygulanır. Örneğin, kira sözleşmesine dayalı bir tazminat talebi için 5 yıllık zamanaşımı süresi geçerlidir.
• Haksız Fiilden Kaynaklanan Tazminat Talepleri: Eğer teminat senedi, haksız fiilin teminatı olarak verilmişse ve haksız fiil nedeniyle tazminat talep ediliyorsa, bu talep haksız fiilden kaynaklanan bir alacak niteliğindedir. Bu durumda, TBK m. 72 uyarınca, 2 yıllık ve her halde 10 yıllık zamanaşımı süreleri uygulanır.

Önemli Notlar:

• Zamanaşımı süresinin başlangıcı, her somut olayın özelliklerine göre belirlenir. Örneğin, teminat ilişkisinin ne zaman sona erdiği, sözleşmeye aykırılığın ne zaman gerçekleştiği, haksız fiilin ne zaman işlendiği gibi hususlar, zamanaşımı süresinin başlangıcını etkiler.
• Zamanaşımını kesen ve durduran haller, Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bu hallerin varlığı, zamanaşımı süresinin yeniden başlamasına veya durmasına neden olur.
• Zamanaşımı süreleri konusunda tereddüt yaşanması durumunda, bir avukata danışarak hukuki destek almanız gerekmektedir.

Sonuç olarak, teminat senedinde zamanaşımı süresi, senedin türüne, talep edilen hakka ve somut olayın özelliklerine göre değişmektedir. Bu nedenle, zamanaşımı süresini doğru bir şekilde belirlemek ve hak kaybına uğramamak için, bir avukattan hukuki yardım almanız tavsiye edilir.

Teminat Senedine Dayalı Takip ve Davalarda İspat Yükü: Kim, Neyi, Nasıl İspatlayacak?

1. Senet Üzerinde Teminat Kaydı Varsa:

• İspat Yükü Alacaklıdadır: Senedin üzerinde açıkça “teminat senedidir” veya benzeri bir ifade ve hangi ilişkinin teminatı olduğu belirtilmişse, ispat yükü alacaklıya geçer. Alacaklı, teminatın hangi şartlar altında paraya çevrilebileceğini ve bu şartların gerçekleştiğini ispatlamak zorundadır.
• Borçlunun Durumu: Borçlu, teminat senedi olduğunu ayrıca ispatlamak zorunda değildir. Sadece, teminat koşullarının gerçekleşmediğini iddia ve ispat ederek borçtan kurtulabilir.
• İspat Vasıtaları: Alacaklı, iddiasını her türlü delille (yazılı belge, tanık, bilirkişi, keşif vb.) ispatlayabilir.

2. Senet Üzerinde Teminat Kaydı Yoksa:

• İspat Yükü Borçludadır: Senet üzerinde teminat kaydı yoksa, senet kambiyo senedi (bono) vasfında kabul edilir ve ispat yükü borçluya geçer. Borçlu, senedin teminat senedi olduğunu ve teminat koşullarının gerçekleşmediğini ispatlamak zorundadır.
• İspat Vasıtaları: Borçlu, teminat iddiasını yazılı delille ispatlamalıdır. Bu yazılı delil, senetle aynı tarihli veya daha önceki tarihli bir sözleşme, protokol veya borçlu tarafından düzenlenmiş bir belge olabilir. Bu belgede, senedin hangi ilişkinin teminatı olduğu açıkça belirtilmelidir. Yargıtay, sadece “teminat senedidir” yazan bir senedi veya ilgili sözleşmede açıkça senede atıf yapılmayan bir belgeyi yeterli görmemektedir.
• Yazılı Delil Başlangıcı Varsa Tanık Dinlenebilir: Eğer borçlunun elinde yazılı delil başlangıcı niteliğinde bir belge varsa (örneğin, alacaklı ile aralarındaki yazışmalar, e-postalar), bu durumda tanık dinletilmesi de mümkündür.
• Alacaklının Durumu: Alacaklı, senedin teminat senedi olmadığını iddia ediyorsa, bu iddiasını ispatlamak zorunda değildir.

3. Teminat Senedine Dayalı Tazminat Davalarında İspat:

• Sözleşmeden Kaynaklanan Tazminat: Teminat senedine dayalı olarak sözleşmeye aykırılık nedeniyle tazminat talep ediliyorsa, sözleşmeye aykırılığın ve zararın ispatlanması gerekir. İspat yükü, tazminat talep eden taraftadır.
• Haksız Fiilden Kaynaklanan Tazminat: Teminat senedine dayalı olarak haksız fiil nedeniyle tazminat talep ediliyorsa, haksız fiilin unsurlarının (fiil, zarar, kusur, illiyet bağı) ispatlanması gerekir. İspat yükü, yine tazminat talep eden taraftadır.

Önemli Notlar:

• İspat yükünün kimde olduğu, davanın sonucunu doğrudan etkiler. Bu nedenle, ispat yükünün doğru belirlenmesi ve gerekli delillerin toplanması büyük önem taşır.
• Yargıtay kararları, ispat yükünün dağılımı konusunda yol göstericidir. Bu kararların incelenmesi ve somut olaya uygulanması gerekir.
• Teminat senedine dayalı davalar, teknik ve hukuki bilgi gerektiren davalardır. Bu nedenle, bir avukattan hukuki destek almanız faydalı olacaktır.

Sonuç olarak, teminat senedine dayalı takip ve davalarda ispat yükü, senedin üzerindeki kayıtlara ve iddia edilen hususlara göre değişir. Tarafların, iddialarını ispatlamak için gerekli delilleri toplamaları ve mahkemeye sunmaları gerekmektedir.

Teminat Senedi İle İlgili Yargıtay Kararları

Teminat senedi, Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenmemiş olmasına rağmen, uygulamada sıklıkla kullanılmaktadır. Bu nedenle, Yargıtay’ın teminat senedine ilişkin verdiği kararlar, bu konudaki hukuki ihtilafların çözümünde büyük önem taşımaktadır.

Yargıtay Kararlarında Öne Çıkan Hususlar:

• Teminat Kaydı: Yargıtay, bir senedin teminat senedi olarak kabul edilebilmesi için, senet üzerinde açıkça “teminat senedidir” veya benzeri bir ibarenin ve hangi ilişkinin teminatı olduğunun yazılı olmasını aramaktadır. Sadece “teminat senedidir” yazılması yeterli değildir. (Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2011/844 E., 2011/16089 K., 20.09.2011 T.)
• Yazılı Delil Zorunluluğu: Senet üzerinde teminat kaydı yoksa, borçlunun teminat iddiasını yazılı bir belge ile ispatlaması gerekir. Bu belge, senede açıkça atıf yapan ve hangi ilişkinin teminatı olduğunu belirten bir sözleşme veya protokol olabilir. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 2001/12-233 E., 2001/256 K., 14.03.2001 T.)
• Tanık Beyanı: Yargıtay, senede karşı senetle ispat kuralı gereği, teminat iddiasının tanık beyanı ile ispatlanamayacağına hükmetmektedir. Ancak, yazılı delil başlangıcı varsa, tanık dinlenebilir. (Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, 2017/3501 E., 2019/4894 K., 23.10.2019 T.)
• İşçi-İşveren İlişkisi: Yargıtay, işçi-işveren ilişkisinde, işçiden teminat senedi alınmasını şüpheyle karşılamakta ve teminat iddiasının daha kolay ispatlanabileceğini kabul etmektedir. Bu durumda, tanık beyanları da dikkate alınabilir. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2016/5826 E., 2019/22774 K., 19.12.2019 T.)
• Ciro Edilemezlik: Yargıtay, teminat senedinin ciro yoluyla devredilemeyeceğine, ancak alacağın temliki yoluyla devredilebileceğine karar vermiştir. (Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2015/3770 E., 2015/14100 K., 25.05.2015 T.)
• İcra Takibi: Yargıtay, üzerinde teminat kaydı ve hangi ilişkinin teminatı olduğu açıkça belirtilen senetler için kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip yapılamayacağına, bu senetlerle ancak genel haciz yoluyla takip yapılabileceğine hükmetmektedir. (Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2018/9186 E., 2019/866 K., 23.01.2019 T.)

Örnek Yargıtay Kararları:

• Yargıtay 19. Hukuk Dairesi, 2018/370 E., 2019/5317 K., 27.11.2019 T.: Bu kararda, davacı, senedin ticari ilişki kapsamında alınmış bir teminat senedi olduğunu ileri sürmüştür. Davalı ise senedin borç para karşılığı verildiğini savunmuştur. Yargıtay, senedin teminat senedi olduğunu ispat yükünün davacıda olduğunu ve davacının bu iddiasını yazılı delille ispatlaması gerektiğini belirtmiştir.
• Yargıtay 12. Hukuk Dairesi, 2014/28543 E., 2015/2166 K., 28.01.2015 T.: Bu kararda, senet arkasında yazılı olan “Bu senet … inşaatın iskan alınması için verilmiştir…” şeklindeki ibarenin, senedin kayıtsız ve şartsız bir bedeli ödeme vaadi unsurunu ortadan kaldırdığı ve bu nedenle senedin teminat senedi olduğu kabul edilmiştir.
• Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 2016/10252 E., 2019/22236 K., 12.12.2019 T.: Bu kararda Yargıtay, işçiden alınan teminat senedinin, işverenin zararını kanıtlamadığı sürece geçersiz sayılacağına hükmetmiştir.

Sonuç olarak, Yargıtay kararları, teminat senedi ile ilgili birçok konuya açıklık getirmekte ve uygulamaya yön vermektedir. Bu kararların, teminat senedi düzenlenirken ve teminat senedine dayalı hukuki uyuşmazlıklarda dikkate alınması gerekmektedir.

Teminat Senedi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Teminat senedi, uygulamada sıkça kullanılan bir belge olmakla birlikte, hukuki niteliği ve sonuçları hakkında birçok soru işareti bulunmaktadır. Bu bölümde, teminat senedi ile ilgili sıkça sorulan soruları cevaplayacağız.

1. Teminat Senedi Nedir?

Teminat senedi, bir borç ilişkisinde, borçlunun edimini yerine getirmemesi ihtimaline karşı, alacaklıya güvence sağlamak amacıyla düzenlenen ve belirli bir bedelin ödenmesini içeren yazılı bir belgedir. Bu senet, şarta bağlı bir borç ikrarı içerir ve kambiyo senedi (bono, poliçe, çek) vasfını taşımaz.

2. Teminat Senedi İle Bono (Emre Muharrer Senet) Arasındaki Fark Nedir?

• Teminat senedi, şarta bağlı bir borç ikrarı içerirken, bono, kayıtsız ve şartsız bir bedeli ödeme vaadini içerir.
• Teminat senedi, kambiyo senedi vasfını taşımazken, bono, kambiyo senedidir.
• Teminat senedi, ciro yoluyla devredilemezken, bono, ciro edilebilir.
• Teminat senedinde, vade, teminat senedi ibaresi ve hangi ilişkinin teminatı olduğu unsurlarının bulunması gerekirken, bono da zorunlu unsurlar kanunla belirlenmiştir.

3. Teminat Senedi Düzenlerken Nelere Dikkat Edilmelidir?

• Senedin üzerine “Teminat Senedidir” veya “Teminat Olarak Verilmiştir” ibaresi açıkça yazılmalıdır.
• Senedin, hangi sözleşmenin veya hukuki ilişkinin teminatı olduğu belirtilmelidir.
• Vade kısmına “Teminat Senedidir” yazılmalı, kesinlikle boş bırakılmamalı veya tarih yazılmamalıdır.
• Ciro edilemez şerhi konulmalıdır.
• Mümkünse, ayrı bir protokol düzenlenerek, teminatın koşulları detaylı bir şekilde belirlenmelidir.

4. Teminat Senedi Nasıl İspatlanır?

Teminat senedi olduğu iddiası, yazılı delille ispatlanmalıdır. Senet üzerindeki teminat kaydı veya ayrı bir yazılı sözleşme/protokol, en güçlü delillerdir. Yazılı delil başlangıcı varsa, tanık da dinlenebilir.

5. Teminat Senedi Ciro Edilebilir Mi?

Hayır, teminat senedi, kambiyo senedi vasfında olmadığı için ciro edilemez. Ancak, alacağın temliki yoluyla devredilebilir.

6. Teminat Senedi Hangi Yolla Takibe Konulabilir?

Teminat senedi, kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takibe konulamaz. Bu senetle ancak genel haciz yoluyla (ilamsız) icra takibi yapılabilir.

7. Teminat Senedinde Zamanaşımı Süresi Ne Kadardır?

Teminat kaydı içeren senetler için genel zamanaşımı süresi olan 10 yıl uygulanır. Teminat kaydı içermeyen ve bono vasfında olan senetler için ise vadeden itibaren 3 yıllık zamanaşımı süresi geçerlidir.

8. İşveren, İşçiden Teminat Senedi Alabilir Mi?

Evet, işveren, işçiden teminat senedi alabilir. Ancak, bu senedin hangi durumlarda ve ne şekilde kullanılacağı açıkça belirlenmeli ve işçinin hakları korunmalıdır. Yargıtay, işçiden alınan teminat senetlerinin, işverenin zararını kanıtlamadığı sürece geçersiz sayılacağına hükmetmektedir.

9. Kiracı, Ev Sahibine Teminat Senedi Verebilir Mi?

Evet, kiracı, kira sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini teminat altına almak için ev sahibine teminat senedi verebilir. Ancak, bu senedin hangi şartlarda kullanılacağı ve nasıl iade edileceği açıkça belirtilmelidir.

10. Teminat Senedi İptal Edilebilir Mi?

Evet, teminat senedinin iptali için dava açılabilir. Örneğin, teminat konusu borcun ödendiği, teminat ilişkisinin sona erdiği veya senedin hile, tehdit gibi iradeyi sakatlayan nedenlerle düzenlendiği iddia edilerek iptal davası açılabilir.

11. Teminat Senedi İle İlgili İhtilaflarda Hangi Mahkeme Görevlidir?

Teminat senedinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda, senedin düzenlenmesine neden olan hukuki ilişkiye göre görevli mahkeme belirlenir. Örneğin, kira ilişkisinden kaynaklanan bir teminat senedi için sulh hukuk mahkemesi, ticari bir ilişkiden kaynaklanan teminat senedi için asliye ticaret mahkemesi görevlidir. İcra takiplerine ilişkin itiraz ve şikayetlerde ise icra mahkemeleri görevlidir.

12. Teminat Senedi Verirken Nelere Dikkat Etmeliyim?

• Mutlaka “Teminat Senedidir” ibaresini ve hangi ilişkinin teminatı olduğunu açıkça yazın.
• Mümkünse ayrı bir protokol düzenleyin ve protokolde teminatın şartlarını, iade koşullarını detaylı bir şekilde belirtin.
• Senedin vade kısmını boş bırakmayın, “Teminat Senedidir” yazın.
• Ciro edilemez şerhi koyun.
• Senedin bir fotokopisini saklayın.
• Hukuki destek almadan teminat senedi imzalamayın.

13. Aldığım Teminat Senedini Nasıl Tahsil Edebilirim?

Teminat senedini tahsil edebilmek için öncelikle teminat konusu olayın gerçekleşmesi gerekir. Örneğin, kiracının kirayı ödememesi veya işçinin işverene zarar vermesi gibi. Bu durumda, genel haciz yoluyla icra takibi başlatabilir veya alacak davası açabilirsiniz. Ancak, senedin kambiyo senedi olmadığını ve teminat koşullarının gerçekleştiğini ispatlamanız gerekecektir.

14. Teminat Senedi Verdim, Borcumu Ödedim, Senedi Nasıl Geri Alabilirim?

Teminat konusu borcun ifası veya herhangi bir şekilde ortadan kalkması, teminat senedinin hükümsüz kalmasına neden olacaktır. Teminat konusu borcunuzu ödedikten sonra, alacaklıdan senedi iade etmesini talep edin. İade etmezse, senedin iadesi için dava açabilirsiniz. Ayrıca, senedin iptali için de dava açma hakkınız vardır.

15. Teminat Senedi Kaybolursa Ne Olur?

Teminat senedinin kaybolması durumunda, derhal durumu alacaklıya bildirin ve yeni bir senet düzenlenmesini talep edin. Eğer alacaklı buna yanaşmazsa, mahkemeye başvurarak senedin iptalini ve yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilirsiniz. Ayrıca, kötü niyetli kişilerin eline geçme ihtimaline karşı, ihtiyati tedbir kararı alınmasını da talep edebilirsiniz.

16. Teminat Senedi Haczedilebilir Mi?

Evet, teminat senedi de haczedilebilir. Ancak, haciz koyan alacaklı, teminat koşullarının gerçekleştiğini ispatlamak zorundadır. Ayrıca, teminat senedine haciz konulması, teminat ilişkisini sona erdirmez.

17. Teminat Senedi Ölüm Halinde Ne Olur?

Teminat senedi borçlusunun ölümü halinde, borç mirasçılarına geçer. Ancak, teminat ilişkisinin sona erip ermediği, somut olayın özelliklerine göre değerlendirilir. Örneğin, kiracının ölümü halinde, kira sözleşmesi sona ererse, teminat senedi de hükümsüz hale gelebilir. Alacaklının ölümü halinde ise, alacak hakkı mirasçılarına geçer ve mirasçılar, teminat koşullarının gerçekleşmesi halinde, senedi işleme koyabilirler.

18. Teminat Senedi İle Kambiyo Senetlerine Özgü Takip Yapılabilir Mi?

Hayır, üzerinde teminat kaydı ve hangi ilişkinin teminatı olduğu açıkça belirtilen teminat senetleri ile kambiyo senetlerine özgü takip yapılamaz. Bu durumda, genel haciz yoluyla takip yapılabilir veya alacak davası açılabilir. Ancak, senet üzerinde teminat kaydı yoksa ve kambiyo senedi vasıflarını taşıyorsa, kambiyo senetlerine özgü takip yapılabilir.

19. Teminat Senedi Verirken Nelere Dikkat Etmeliyim?

• Senedin üzerine “Teminat Senedidir” ibaresini ve hangi ilişkinin teminatı olduğunu açıkça yazın.
• Teminat koşullarını ve iade şartlarını net bir şekilde belirleyin.
• Mümkünse, ayrı bir protokol düzenleyin ve bu protokolde tüm detayları yazın.
• Senedin bir fotokopisini saklayın.
• Senedi verdiğiniz kişiye güven duymuyorsanız, bir avukata danışmadan senet imzalamayın.

20. Teminat Senedi Aldım, Ne Yapmalıyım?

• Senedi güvenli bir yerde saklayın.
• Teminat koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediğini takip edin.
• Koşullar gerçekleştiğinde, senedi işleme koymadan önce, borçluya ihtarname göndererek borcunu ödemesini talep edin.
• Borç ödenmezse, yasal yollara başvurun.
• Teminat senedini işleme koyarken, bir avukattan hukuki destek alın.

21. Teminat Senedi İle İlgili Anlaşmazlıklarda Ne Yapmalıyım?

Teminat senedi ile ilgili bir anlaşmazlık yaşamanız durumunda, öncelikle karşı tarafla uzlaşmaya çalışın. Uzlaşma sağlanamazsa, yasal yollara başvurmanız gerekecektir. Bu durumda, bir avukata danışarak, durumunuzu değerlendirmeniz ve izlemeniz gereken hukuki yolu belirlemeniz önemlidir.

22. Teminat senedi hükümsüz kalır mı?

Evet, teminat senedi, düzenlenmesine ve verilmesine neden olan hukuki ilişki sona ermesi halinde hükümsüz kalacaktır. Örneğin, işçi-işveren arasında düzenlenen iş sözleşmesine dayanılarak verilen teminat senedinde iş sözleşmesinin feshedilmesi üzerine teminat senedi geçersiz, hükümsüz kalır.

23. Teminat senedi ile icra takibi yapılır mı?

Teminat senedi, kambiyo senedi niteliğinde olmadığından, bu senetle kambiyo senetlerine özgü icra takibi yapılamaz. Ancak, genel haciz yoluyla icra takibi yapılabilir.

24. Teminat senedi davası nasıl açılır?

Teminat senedine dayalı olarak alacak davası veya senedin iadesi davası açılabilir. Dava, senedin düzenlenmesine neden olan hukuki ilişkiye göre belirlenen görevli ve yetkili mahkemede açılır. Örneğin, kira ilişkisinden kaynaklanan bir teminat senedi için sulh hukuk mahkemesi, ticari bir ilişkiden kaynaklanan teminat senedi için asliye ticaret mahkemesi görevlidir.

25. Teminat senedi için nereye şikayet edilir?

Teminat senedi ile ilgili olarak savcılığa suç duyurusunda bulunulabilir veya icra takibi başlatılabilir. Ayrıca, senedi elinde bulunduran kişi, senedi kötüye kullandığını iddia ediyorsanız, bu kişiye karşı dava açabilirsiniz.

Bu sorular ve cevaplar, teminat senedi hakkında sıkça karşılaşılan durumlara açıklık getirmeyi amaçlamaktadır. Ancak, her hukuki ihtilaf kendine özgü olduğundan, bir avukata danışarak, durumunuza özel hukuki tavsiye almanız en doğru yaklaşım olacaktır.

Sonuç: Teminat Senedi Düzenlerken ve Kullanırken Dikkatli Olun

Teminat senedi, ticari hayatta ve günlük yaşamda sıklıkla kullanılan, alacaklıya güvence sağlayan bir belgedir. Ancak, hukuki niteliği ve sonuçları açısından kambiyo senetlerinden (bono, poliçe, çek) farklıdır ve Türk Ticaret Kanunu’nda özel olarak düzenlenmemiştir.

Bu rehberde, teminat senedi konusunu tüm yönleriyle ele aldık. Tanımı, düzenlenmesi, ispatı, devri, zamanaşımı, icra takibi ve dava süreçleri hakkında detaylı bilgiler verdik. Ayrıca, Yargıtay kararlarından örnekler sunarak, uygulamadaki durumu gözler önüne sermeye çalıştık.

Önemle vurgulamak isteriz ki:

• Teminat senedi düzenlerken, senedin üzerine “Teminat Senedidir” ibaresini ve hangi ilişkinin teminatı olduğunu açıkça yazın.
• Mümkünse, ayrı bir protokol düzenleyerek, teminatın şartlarını ve iade koşullarını detaylı bir şekilde belirleyin.
• Teminat senedi ciro edilemez, ancak alacağın temliki yoluyla devredilebilir.
• Teminat senedi ile kambiyo senetlerine özgü takip yapılamaz, ancak genel haciz yoluyla takip yapılabilir.
• Teminat senedinden kaynaklanan uyuşmazlıklarda, ispat yükü, iddia sahibine aittir.
• Teminat senedi ile ilgili herhangi bir işlem yapmadan önce, bir avukata danışarak hukuki destek almanız, hak kaybına uğramamanız açısından büyük önem taşır.

Teminat senedi, doğru ve dikkatli bir şekilde kullanıldığında, alacaklı için etkili bir güvence aracı olabilir. Ancak, hukuki niteliği ve sonuçları iyi anlaşılmadan kullanıldığında, hem borçlu hem de alacaklı açısından ciddi sorunlara yol açabilir. Bu nedenle, teminat senedi düzenlerken veya kullanırken, gerekli özeni göstermek ve hukuki bilgiye başvurmak son derece önemlidir.

Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Uzman Avukat haklarınızı korumanıza destek olacaktır. 📞 0507 606 15 14

🚨 Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz! 🚨

https://legapro.net/