Senet Zamanaşımı – Ödenmemiş Senedi İcraya Verme Süresi

Senetler, ticari hayatta ve günlük yaşamda sıklıkla kullanılan, bir borcun varlığını ve ödeme koşullarını belgeleyen kıymetli evrak niteliğinde belgelerdir. Senetler, alacaklıya, borcun tahsili konusunda önemli hukuki imkanlar sağlar. Ancak, senetten doğan alacak hakları zamanaşımına tabidir. Bu nedenle, hem alacaklıların hem de borçluların, senet zamanaşımı ve senedin icraya verilme süresi hakkında bilgi sahibi olmaları, hak kaybına uğramamaları açısından büyük önem taşır. Bu makalede, senet nedir, hukuki niteliği nedir, senedin icraya verilme süresi, senet zamanaşımı, zamanaşımı sürelerini durduran ve kesen haller, zamanaşımı ile icraya verilme süresi arasındaki farklar ve bu konularda dikkat edilmesi gereken önemli hususlar detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Senet Nedir ve Hukuki Boyutu

Senet, düzenleyenin (borçlunun), lehtara (alacaklıya) veya onun emrine, belirli bir miktar parayı, belirli bir vadede veya görüldüğünde kayıtsız şartsız ödeme taahhüdünü içeren yazılı bir belgedir. Senetler, kıymetli evrak niteliğinde olup, Türk Ticaret Kanunu (TTK) hükümlerine tabidir.

Senedin Unsurları

Geçerli bir senedin unsurları şunlardır:

• Senet Metni: Senet metninde, “bono” veya “emre muharrer senet” ibaresinin bulunması gerekir.
• Kayıtsız ve Şartsız Ödeme Taahhüdü: Senette, belirli bir miktar paranın kayıtsız ve şartsız olarak ödeneceği belirtilmelidir.
• Vade: Senedin ödeme tarihi (vadesi) belirtilmelidir. Vade, belirli bir tarih olarak (örneğin, 15.12.2024) veya düzenleme tarihinden belirli bir süre sonra (örneğin, düzenleme tarihinden 3 ay sonra) şeklinde gösterilebilir. Vade belirtilmemişse, senet görüldüğünde vadeli sayılır.
• Ödeme Yeri: Ödemenin yapılacağı yer belirtilmelidir. Ödeme yeri belirtilmemişse, düzenleme yeri ödeme yeri sayılır. Düzenleme yeri de belirtilmemişse, düzenleyenin adının yanında yazılı olan yer ödeme yeri kabul edilir.
• Lehtar (Alacaklı): Senedin kime veya kimin emrine ödeneceği belirtilmelidir.
• Düzenlenme Tarihi ve Yeri: Senedin düzenlendiği tarih ve yer belirtilmelidir.
• Düzenleyenin (Borçlunun) İmzası: Senet, borçlu tarafından el yazısı ile imzalanmalıdır.

Senet Türleri

Uygulamada, en yaygın kullanılan senet türü bono (emre muharrer senet) olmakla birlikte, poliçe de bir senet türüdür.

• Bono (Emre Muharrer Senet): Borçlunun, alacaklıya veya onun emrine belirli bir miktar parayı belirli bir vadede ödeyeceğini taahhüt ettiği senettir.
• Poliçe: Keşidecinin (borçlunun), muhataba (genellikle bir banka) hitaben yazdığı ve lehtara (alacaklıya) veya onun emrine belirli bir miktar parayı belirli bir vadede ödeme emrini içeren senettir.

Önemli Not: Çek, bir ödeme aracı olmakla birlikte, teknik anlamda bir senet (bono veya poliçe) değildir. Çek, TTK’da ayrı olarak düzenlenmiş bir kambiyo senedidir.

Adi Senet ve Kambiyo Senedi Arasındaki Farklar

• Şekil Şartları: Kambiyo senetleri (bono, poliçe, çek), TTK’da öngörülen sıkı şekil şartlarına tabidir. Bu şartlardan birinin eksikliği, senedin kambiyo senedi vasfını kaybetmesine neden olabilir. Adi senetler ise, herhangi bir şekil şartına tabi değildir. Borçlunun imzasını ve borç miktarını içeren yazılı bir belge, adi senet olarak kabul edilebilir.
• İspat Gücü: Kambiyo senetleri, adi senetlere göre daha güçlü bir ispat gücüne sahiptir. Kambiyo senetlerine karşı, ancak yazılı delille itiraz edilebilir.
• İcra Takibi: Kambiyo senetlerine dayalı alacaklar için, alacaklı, kambiyo senetlerine mahsus icra takibi yoluyla, daha hızlı ve etkili bir şekilde alacağını tahsil edebilir. Adi senetler için ise, ilamsız icra takibi yapılması gerekir.
• Zamanaşımı: Kambiyo senetlerinde zamanaşımı süresi 3 yıl iken, adi senetlerde genel zamanaşımı süresi 10 yıldır.

Senedin İcraya Verilme Süresi

Senedin icraya verilme süresi, senedin türüne (adi senet veya kambiyo senedi) ve icra takibinin türüne (ilamlı veya ilamsız) göre değişir.

Kambiyo Senetlerine (Bono, Poliçe) Mahsus Haciz Yoluyla Takip

Alacaklı, elinde kambiyo senedi (bono, poliçe) bulunan alacaklı, kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip yapabilir. Bu takip türünde, ödeme emrine itiraz süresi 5 gün olup, borçlu, bu süre içinde borca veya imzaya itiraz edebilir. İtiraz, icra mahkemesinde incelenir.

Kambiyo Senetlerine Mahsus Haciz Yoluyla Takipte Süreler:

• Vadeden İtibaren 3 Yıl İçinde İcraya Verilmelidir: Alacaklı, bononun vade tarihinden itibaren 3 yıl içinde icra takibi başlatmalıdır. Bu süre hak düşürücü süredir. 3 yıllık sürenin geçmesinden sonra, kambiyo senedine dayalı olarak icra takibi yapılamaz. Ancak, bu durumda, senet yazılı delil başlangıcı olarak kabul edilir ve alacaklı, genel hükümlere göre alacak davası açabilir.
• İtiraz Süresi: 5 Gün: Borçlu, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde icra mahkemesine itiraz edebilir.

İlamsız İcra Takibi

Alacaklı, elinde adi senet veya herhangi bir yazılı belge bulunması halinde ilamsız icra takibi yapabilir. Bu durumda borçlu 7 gün içinde borca veya imzaya itiraz edebilir. İtiraz, icra dairesine yapılır.

İlamsız İcra Takibinde Süreler:

• Zamanaşımı Süresi İçinde İcraya Verilmelidir: Alacaklı, senedin zamanaşımı süresi içinde icra takibi başlatmalıdır. Adi senetler için zamanaşımı süresi 10 yıldır.
• İtiraz Süresi: 7 Gün: Borçlu, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde icra dairesine itiraz edebilir.

Önemli Not: Kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip, ilamsız icra takibine göre daha hızlı ve etkilidir. Bu nedenle, elinde kambiyo senedi bulunan alacaklı, genellikle bu yolu tercih eder.

Senet Zamanaşımı

Senet zamanaşımı, alacaklının, senetten doğan alacağını talep etme hakkını kaybettiği süreyi ifade eder. Zamanaşımı süresinin dolmasıyla, borç eksik borca dönüşür. Yani, borçlu, zamanaşımı süresi dolduktan sonra borcunu ödemekten kaçınabilir. Ancak, borçlu, zamanaşımı süresi dolmuş olsa bile, kendi rızasıyla borcunu ödeyebilir.

Senet Zamanaşımı Süreleri

Senet zamanaşımı süreleri, senedin türüne göre değişir:

• Kambiyo Senetleri (Bono, Poliçe):
  • Vadeden İtibaren 3 Yıl: Bono ve poliçede, zamanaşımı süresi, vade tarihinden itibaren 3 yıldır.
• Adi Senetler:
  • Genel Zamanaşımı Süresi: 10 Yıl: Adi senetlerde, zamanaşımı süresi, vade tarihinden itibaren 10 yıldır.

Önemli Not: Zamanaşımı süresinin başlangıcı, senedin vade tarihidir. Vade tarihi belirtilmemişse, senet görüldüğünde vadeli sayılır ve zamanaşımı süresi, senedin düzenlenme tarihinden itibaren başlar.

Senet Zamanaşımını Durduran ve Kesen Haller

Zamanaşımı süresi, bazı durumlarda durabilir veya kesilebilir.

Zamanaşımını Durduran Haller

Zamanaşımını durduran haller, Türk Borçlar Kanunu’nda (TBK) düzenlenmiştir. Zamanaşımını durduran bir neden ortaya çıktığında, süre işlemeyi durdurur. Neden ortadan kalktıktan sonra, süre kaldığı yerden işlemeye devam eder.

Zamanaşımını Durduran Nedenlere Örnekler:

• Borçlunun askerde olması
• Borçlunun ağır bir hastalık geçirmesi ve dava açamayacak durumda olması
• Borçlu ile alacaklı arasında velayet, vesayet, evlilik gibi bir ilişkinin bulunması
• Alacağın, yabancı bir ülkede takibinin imkansız olması

Zamanaşımını Kesen Haller

Zamanaşımını kesen haller, İcra ve İflas Kanunu ve Türk Borçlar Kanunu’nda düzenlenmiştir. Zamanaşımını kesen bir neden ortaya çıktığında, süre baştan itibaren yeniden işlemeye başlar.

Zamanaşımını Kesen Nedenlere Örnekler:

• Dava Açılması: Alacaklının, senetten doğan alacağı için dava açması, zamanaşımını keser.
• İcra Takibi Yapılması: Alacaklının, senetten doğan alacağı için icra takibi başlatması, zamanaşımını keser.
• Borçlunun Borcu Kısmen Ödemesi: Borçlunun, senet borcunun bir kısmını ödemesi, zamanaşımını keser.
• Borçlunun Borcu İkrar Etmesi (Kabul Etmesi): Borçlunun, senet borcunu kabul ettiğine dair yazılı bir beyanda bulunması, icra dairesinde borcu kabul etmesi veya mahkemede ikrarda bulunması, zamanaşımını keser.
• Alacaklının, alacağın rehinle temin edilmiş olması halinde, rehinin paraya çevrilmesi yolu ile takip yapılması

Önemli Not: Zamanaşımını kesen her olaydan sonra, yeni bir zamanaşımı süresi işlemeye başlar.

Senet Zamanaşımı ve İcraya Verme Süresi Arasındaki Farklar

Senet zamanaşımı ve senedin icraya verilme süresi, birbirinden farklı kavramlardır.

Özetle:

• Zamanaşımı süresi, alacaklının dava açma hakkını etkilerken, icraya verme süresi, alacaklının hangi icra yoluna başvurabileceğini belirler.
• Zamanaşımı süresi dolmuşsa, alacaklı dava açamaz. İcraya verme süresi dolmuşsa, alacaklı kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip yapamaz, ancak ilamsız takip yapabilir veya alacak davası açabilir.

Ödenmemiş Senedi İcraya Verme Süreci

Vadesi geldiği halde ödenmeyen bir senet için alacaklı, icra takibi başlatarak alacağını tahsil etmeye çalışabilir.

İzlenecek Adımlar:

1. İcra Takibi Türünün Belirlenmesi: Alacaklı, elindeki senedin türüne göre (kambiyo senedi veya adi senet) ve alacağın niteliğine göre, kambiyo senetlerine mahsus haciz yoluyla takip veya ilamsız icra takibi yollarından birini seçmelidir.
2. Takip Talebi: Alacaklı, yetkili icra dairesine başvurarak, borçlu hakkında icra takibi başlatılmasını talep eder. Takip talebinde, alacaklı ve borçlu bilgileri, alacağın miktarı, dayanağı (senet) ve faiz oranı gibi bilgiler yer alır.
3. Ödeme Emri: İcra dairesi, borçluya bir ödeme emri gönderir. Ödeme emrinde, borcun miktarı, ödeme süresi ve itiraz yolları belirtilir.
4. Ödeme veya İtiraz: Borçlu, ödeme emrine itiraz edebilir veya borcunu ödeyebilir.
   • Kambiyo Senetlerine Mahsus Takipte: Borçlu, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 5 gün içinde icra mahkemesine itiraz edebilir.
   • İlamsız Takipte: Borçlu, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün içinde icra dairesine itiraz edebilir.
5. İtirazın İncelenmesi:
   • İtiraz Edilmezse: Ödeme emrine itiraz edilmezse veya itiraz yersiz görülerek reddedilirse, icra takibi kesinleşir ve haciz aşamasına geçilir.
   • İtiraz Edilirse: Borçlunun itirazı üzerine icra takibi durur. Alacaklı, itirazın iptali veya itirazın kaldırılması için dava açmak zorundadır.
     • İtirazın İptali Davası: Alacaklı, borçlunun itirazının haksız olduğunu iddia ediyorsa, Genel Mahkemelerde (Asliye Hukuk/Asliye Ticaret) itirazın iptali davası açar.
     • İtirazın Kaldırılması: Alacaklının elinde, İcra ve İflas Kanunu’nun 68. maddesinde belirtilen belgelerden (imzası borçlu tarafından ikrar edilmiş senet, resmi dairelerin veya yetkili makamların yetkileri dahilinde ve usulüne göre verdikleri belgeler vb.) biri varsa, İcra Mahkemesinde itirazın kaldırılması davası açabilir.
6. Haciz: İcra takibi kesinleştikten sonra, alacaklının talebi üzerine, borçlunun malvarlığına (menkul, gayrimenkul, banka hesapları, maaş vb.) haciz konulabilir.
7. Satış: Haczedilen mallar, icra dairesi tarafından açık artırma yoluyla satılır ve elde edilen gelirle alacaklının alacağı ödenir.
8. Paraların Paylaştırılması: Satıştan elde edilen para, takip masrafları, alacaklının alacağı ve faizleri oranında paylaştırılır.

Sonuç

Senetler, ticari hayatta ve günlük yaşamda sıkça kullanılan, borç ilişkilerini belgeleyen ve ispatlayan önemli belgelerdir. Ancak, senetten doğan alacak hakları zamanaşımına tabidir. Alacaklıların, hak kaybına uğramamak için zamanaşımı sürelerine ve senedin icraya verilme süresine dikkat etmeleri ve yasal süreler içinde gerekli hukuki işlemleri başlatmaları önemlidir.

Bu makalede, senet zamanaşımı, senedin icraya verilme süresi, zamanaşımını durduran ve kesen haller, adi senet ve kambiyo senedi arasındaki farklar, icra takibi süreci ve bu süreçte dikkat edilmesi gereken hususlar detaylı bir şekilde ele alınmıştır.

Unutulmamalıdır ki, her somut olay kendi özel koşulları çerçevesinde değerlendirilmelidir. Bu nedenle, senet alacaklısı veya borçlusu olarak, haklarınızı korumak ve süreci doğru bir şekilde yönetmek için, ticaret hukuku ve icra iflas hukuku alanında uzman bir avukattan hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti almanız önemle tavsiye edilir.

Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Uzman Avukat haklarınızı korumanıza destek olacaktır. 📞 0507 606 15 14

🚨 Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz! 🚨

https://legapro.net/