Hakaret Davası Nasıl Açılır?

Hakaret, bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığını zedeleyen, onu toplum nezdinde küçük düşürmeyi amaçlayan söz, yazı veya davranışlardır. Günlük hayatta sıkça karşılaşılan ve Türk Ceza Kanunu’nda suç olarak tanımlanan hakaret, mağdurun manevi bütünlüğüne zarar verir ve ciddi psikolojik etkiler yaratabilir. Bu makalede, hakaret suçunun unsurlarını, cezasını, dava açma sürecini, dikkat edilmesi gereken hususları ve bu süreçte izlenmesi gereken adımları detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Ayrıca, hakaret suçunun ispatı, Yargıtay kararları, hakaret davasının adli sicile etkisi ve manevi tazminat talepleri gibi önemli konulara da değineceğiz.

Hakaret Suçu Nedir?

Hakaret suçu, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 125-131. maddeleri arasında “Şerefe Karşı Suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir. TCK 125/1’e göre;

“Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden (…) veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.”

Bu maddeden anlaşılacağı üzere, hakaret suçu iki farklı şekilde işlenebilir:

1. Somut Bir Fiil veya Olgu İsnat Etmek: Mağdura, belirli bir olayı veya durumu isnat ederek, onu toplum nezdinde küçük düşürmek. Örneğin, bir kişiye “hırsız”, “yalancı”, “dolandırıcı” demek gibi.
2. Sövmek: Herhangi bir somut fiil veya olgu isnat etmeksizin, genel ve soyut ifadelerle mağdurun onur, şeref ve saygınlığına saldırmak. Örneğin, bir kişiye “şerefsiz”, “aptal”, “geri zekalı” demek gibi.

Önemli Not: Hakaret suçunun oluşabilmesi için, isnadın veya sövmenin mağdurun onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte olması gerekir. Nezaketsizlik, kaba sözler veya beddualar, tek başına hakaret suçunu oluşturmaz.

Hakaret Suçunun Unsurları

Hakaret suçunun oluşabilmesi için aşağıdaki unsurların bir arada bulunması gerekir:

• Fail: Herkes bu suçun faili olabilir.
• Mağdur: Hakaret suçunun mağduru, onur, şeref ve saygınlığı zedelenen gerçek kişidir. Tüzel kişiler, bu suçun mağduru olamazlar. Ancak, tüzel kişiyi oluşturan gerçek kişilere hakaret edilmesi durumunda, bu kişiler mağdur sıfatını kazanırlar.
• Fiil: Somut bir fiil veya olgu isnat etmek veya sövmek.
• Hukuka Aykırılık: Fiilin hukuka aykırı olması gerekir. Örneğin, eleştiri hakkı kapsamında yapılan açıklamalar, hukuka uygunluk nedeni teşkil edebilir.
• Manevi Unsur: Kast. Failin, eylemini bilerek ve isteyerek gerçekleştirmiş olması gerekir.

Hakaret Suçunun Nitelikli Halleri

TCK’nın 125. maddesinin devamında, hakaret suçunun cezasını artıran nitelikli haller düzenlenmiştir. Bu haller şunlardır:

• Kamu Görevlisine Karşı Görevinden Dolayı Hakaret (TCK 125/3-a): Kamu görevlisine, görevi nedeniyle hakaret edilmesi durumunda, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
• Dini, Siyasi, Sosyal, Felsefi İnanç, Düşünce ve Kanaatleri Açıklamasından, Değiştirmesinden, Yaymaya Çalışmasından, Mensup Olduğu Dinin Emir ve Yasaklarına Uygun Davranmasından Dolayı Hakaret (TCK 125/3-b): Bu durumda, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
• Kişinin Mensup Bulunduğu Dine Göre Kutsal Sayılan Değerlerden Bahisle Hakaret (TCK 125/3-c): Bu durumda, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
• Alenen Hakaret (TCK 125/4): Hakaretin alenen, yani belirsiz sayıda kişi tarafından duyulabilecek, görülebilecek ve algılanabilecek bir ortamda işlenmesi durumunda, ceza altıda biri oranında artırılır.

Hakaret Suçunun Özel Görünüş Biçimleri

• Teşebbüs: Hakaret suçuna teşebbüs mümkündür. Örneğin, hakaret içeren bir mektubun, mağdura ulaşmadan önce ele geçirilmesi durumunda, teşebbüs hükümleri uygulanır.
• İştirak: Hakaret suçuna iştirak mümkündür. Birden fazla kişinin, birlikte hakaret etmesi durumunda, iştirak hükümleri uygulanır.
• İçtima: Hakaret suçu, başka bir suçun unsuru veya nitelikli hali olarak işlenmişse, zincirleme suç hükümleri uygulanmaz. Örneğin, bir kişiye hem hakaret edip hem de tehdit eden fail, hem hakaret hem de tehdit suçundan ayrı ayrı cezalandırılır.

Hakaret Suçunun Cezası

Hakaret suçunun basit şeklinin cezası, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Hakim, somut olayın özelliklerine göre, hapis veya adli para cezasından birini seçebilir.

Nitelikli hallerde ise, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz ve alenen hakaret durumunda ceza altıda biri oranında artırılır.

Önemli Not: Hakaret suçu, şikayete bağlı bir suçtur. Ancak, kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hakaret suçu, şikayete bağlı değildir ve savcılık tarafından resen soruşturulur.

Hakaret Davası Nasıl Açılır? Adım Adım Süreç

Hakaret davası, ceza davası ve hukuk davası (tazminat davası) olmak üzere iki farklı şekilde açılabilir.

1. Ceza Davası

Hakaret suçunun mağduru, Cumhuriyet Başsavcılığına veya kolluk kuvvetlerine (polis, jandarma) şikayette bulunarak, fail hakkında ceza davası açılmasını sağlayabilir.

Adımlar:

1. Şikayet: Mağdur, hakaret olayını anlatan bir dilekçe ile Cumhuriyet Başsavcılığına veya en yakın kolluk birimine başvurur. Dilekçede, olayın tarihi, yeri, failin kimlik bilgileri (biliniyorsa), olayın nasıl gerçekleştiği ve varsa deliller (tanık, yazılı mesaj, ses kaydı, video kaydı vb.) belirtilmelidir.
2. Soruşturma: Savcılık, şikayet üzerine soruşturma başlatır. Delilleri toplar, şüphelinin ve mağdurun ifadesini alır, tanıkları dinler ve gerekirse bilirkişi incelemesi yaptırır.
3. Uzlaştırma: Hakaret suçu, uzlaştırmaya tabi suçlar arasındadır. Savcılık, tarafları uzlaştırma bürosuna yönlendirir. Uzlaştırmacı, tarafları bir araya getirerek, anlaşmalarını sağlamaya çalışır. Taraflar uzlaşırsa, dosya kapatılır. Uzlaşma sağlanamazsa, soruşturmaya devam edilir.
4. İddianame Düzenlenmesi: Savcılık, soruşturma sonucunda, failin cezalandırılması için yeterli şüpheye ulaşırsa, iddianame düzenleyerek dava açar.
5. Kovuşturma (Yargılama): Dava, Asliye Ceza Mahkemesinde görülür. Mahkeme, tarafları dinler, delilleri değerlendirir ve kararını verir.
6. Karar: Mahkeme, sanığın suçlu olduğuna kanaat getirirse, hapis veya adli para cezasına hükmeder. Sanığın suçsuz olduğuna kanaat getirirse, beraat kararı verir.
7. İstinaf ve Temyiz: Mahkemenin kararına karşı, istinaf ve temyiz kanun yollarına başvurulabilir.

Önemli Not: Hakaret suçunda şikayet süresi, fiilin ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 6 aydır. Bu süre içinde şikayette bulunulmazsa, şikayet hakkı düşer.

2. Hukuk Davası (Manevi Tazminat Davası)

Hakaret suçunun mağduru, ayrıca hukuk mahkemesinde manevi tazminat davası açarak, uğradığı manevi zararın tazminini talep edebilir.

Adımlar:

1. Dava Dilekçesi: Mağdur, bir avukat aracılığıyla veya kendisi, Asliye Hukuk Mahkemesine hitaben bir dava dilekçesi hazırlar. Dilekçede, olay detaylı bir şekilde anlatılır, talep edilen manevi tazminat miktarı belirtilir ve deliller sunulur.
2. Davanın Açılması: Dava dilekçesi, harç ve masraflar yatırılarak, yetkili ve görevli Asliye Hukuk Mahkemesine sunulur.
3. Yargılama: Mahkeme, tarafları dinler, delilleri değerlendirir ve gerekirse bilirkişi incelemesi yaptırır.
4. Karar: Mahkeme, davanın kabulüne veya reddine karar verir. Davanın kabulü halinde, davalıyı belirli bir miktar manevi tazminat ödemeye mahkum eder.
5. İstinaf ve Temyiz: Mahkemenin kararına karşı, istinaf ve temyiz kanun yollarına başvurulabilir.

Önemli Not: Manevi tazminat davası, ceza davasından bağımsız olarak açılabilir. Ceza davasında beraat kararı verilmiş olması, manevi tazminat davasının reddedileceği anlamına gelmez.

Hakkımda Hakaret Davası Açılmış, Ne Yapmalıyım?

Hakkınızda hakaret davası açılmışsa, öncelikle sakin olmalı ve vakit kaybetmeden bir ceza avukatı ile görüşerek hukuki yardım almalısınız.

Yapmanız Gerekenler:

• Avukat Tutun: Hakaret davaları, teknik bilgi ve deneyim gerektiren davalardır. Bu nedenle, bir ceza avukatından hukuki yardım almanız, haklarınızın korunması ve lehinize sonuç almanız açısından önemlidir.
• İfade Vermeye Çağrılırsanız: İfade vermeye çağrıldığınızda, mutlaka avukatınızla birlikte gidin. İfade vermeden önce, avukatınızla görüşerek, ifadenizde neler söyleyeceğinizi ve nasıl bir savunma yapacağınızı belirleyin.
• Susma Hakkınızı Kullanabilirsiniz: İfade sırasında, susma hakkınızı kullanabilirsiniz. Susma hakkınızı kullanmanız, aleyhinize bir delil olarak değerlendirilemez.
• Delilleri Toplayın: Lehinize olan delilleri (tanık, yazılı mesaj, ses kaydı, video kaydı vb.) toplayın ve avukatınıza teslim edin.
• Uzlaştırma Teklifini Değerlendirin: Uzlaştırma aşamasında, karşı tarafla uzlaşmayı düşünebilirsiniz. Uzlaşma, davanın daha kısa sürede ve daha az masrafla sonuçlanmasını sağlayabilir.
• Duruşmalara Katılın: Mahkeme tarafından belirlenen duruşma gün ve saatlerinde, mahkemede hazır bulunun ve savunmanızı yapın.
• Etkili Savunma Yapın: Hakaret davasında beraat edebilmek ya da cezada indirim elde edebilmek için aşağıdaki savunmalara başvurulabilir.
  • Suçun Unsurlarının Oluşmadığı: Hakaret suçunu oluşturacak unsurların somut olayda gerçekleşmediği, örneğin sarf edilen sözlerin hakaret içermediği, eleştiri kapsamında olduğu, onur, şeref ve saygınlığı zedeleyici nitelikte olmadığı yönünde savunma yapılması ve bu hususun ispatlanması.
  • Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Varlığı: Hakaret olarak algılanan fiilin, aslında bir hukuka uygunluk nedeni çerçevesinde işlendiği, örneğin, meşru müdafaa, hakkın kullanılması, görevin ifası gibi durumların varlığının ispatlanması.
  • Kusurun Bulunmadığı: Hakaret içeren sözlerin, kasıtlı olarak söylenmediği, bir anlık öfke veya heyecanla söylendiği ve kişinin kusurunun bulunmadığı yönünde savunma yapılması.
  • Haksız Tahrik: Hakaret eyleminin, mağdurun haksız bir fiili sonucu meydana gelen hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında işlendiğinin ispatlanması.
  • Karşılıklı Hakaret: Hakaret eylemine karşılık verildiğinin ispatlanması.
• Karara İtiraz Edin: Mahkemenin verdiği karardan memnun değilseniz, karara karşı istinaf ve temyiz kanun yollarına başvurun.

Hakaret Davası Örnekleri ve Yargıtay Kararları

Hakaret suçuna ilişkin Yargıtay’ın verdiği bazı önemli kararlar şunlardır:

• “Şarlatan” Sözü Hakaret Kabul Edildi: Yargıtay 18. Ceza Dairesi, bir gazetecinin, köşe yazısında bir doktor hakkında kullandığı “şarlatan” ifadesini hakaret olarak kabul etmiştir (Yargıtay 18. CD., 2015/27980 E., 2016/14289 K., 28.06.2016 T.).
• “Satılmış İnsanlar” Sözü Hakaret Kabul Edildi: Yargıtay 2. Ceza Dairesi, bir polis memuruna söylenen “satılmış insanlar” sözünü hakaret olarak kabul etmiştir (Yargıtay 2. CD., 2011/25938 E., 2013/4876 K., 11.03.2013 T.).
• “Kahpe” Sözü Hakaret Kabul Edildi: Yargıtay 18. Ceza Dairesi, bir kişiye gönderilen mesajda yer alan “kahpe” ifadesini hakaret olarak kabul etmiştir (Yargıtay 18. CD., 2016/9967 E., 2018/7239 K., 10.05.2018 T.).
• “Terbiyesizlik Yapma, Pislik Yapma, Erkeksen Gel Yüzüme Söyle” Sözleri Hakaret Kabul Edilmedi: Yargıtay 18. Ceza Dairesi, bir kişiye söylenen “terbiyesizlik yapma, pislik yapma, erkeksen gel yüzüme söyle” şeklindeki sözleri, hakaret değil, kaba söz ve ağır eleştiri olarak kabul etmiştir (Yargıtay 18. CD., 2017/8129 E., 2018/14490 K., 07.11.2018 T.).
• “Siz Allah Mısınız Lan” Sözü Hakaret Kabul Edilmedi: Yargıtay 18. Ceza Dairesi, polis memurlarına söylenen “siz Allah mısınız lan” şeklindeki sözü, hakaret değil, kaba hitap tarzı olarak kabul etmiştir (Yargıtay 18. CD., 2018/2468 E., 2019/4500 K., 05.03.2019 T.).
• Savcıya Yönelik Eleştiriler Hakaret Kabul Edilmedi: Yargıtay Ceza Genel Kurulu, bir Cumhuriyet savcısına yönelik olarak söylenen “…Bu savcının dünyadan haberi yok. Eğer mafya, çete, yolsuzluk, haksızlık, adaletsizlik varsa bu savcı gibi görevini doğru yapmayanlar yüzünden, memleket batıyor, suç oranı artıyor, hırsızlar, kültürsüzler sokaklar dolmuş yol kesiyorlar. Savcı … bunlara arka çıkıyor, hakkımı helal etmiyorum. Allah bu savcıdan hesap sorsun, devletten aldığı parayı geri ödesin, bu işi bıraksın…” şeklindeki sözleri, ağır eleştiri niteliğinde kabul etmiş ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığına karar vermiştir. (Yargıtay CGK., 2016/1138 E., 2019/68 K., 05.02.2019 T.)
• Hakaret İçermeyen İfadeler: Yargıtay, bazı ifadelerin hakaret suçunu oluşturmadığına hükmetmiştir. Örneğin, “Allah belanı versin”, “Allah seni bildiği gibi yapsın”, “Allahından bul” şeklindeki ifadeler, beddua niteliğinde olup, hakaret suçunu oluşturmaz. Yine, “Sen kimsin lan”, “Sana mı soracağım”, “İki tane çakal”, “Senin gibileri çok gördüm” gibi ifadeler de kaba söz ve ağır eleştiri niteliğinde olup, hakaret suçunu oluşturmaz.

Önemli Not: Hangi sözlerin hakaret suçunu oluşturup oluşturmadığı, somut olayın özelliklerine, sözlerin söylendiği yer ve zamana, tarafların konumuna ve sözlerin yöneldiği kişiye göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, her olay kendi özelinde değerlendirilmelidir.

Hakaret Davası Sicilie İşler Mi?

Hakaret davası sonucunda verilen mahkumiyet kararı, adli sicil kaydına (sabıka kaydına) işlenir. Ancak, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB) kararı verilmesi durumunda, bu karar adli sicil kaydına işlenmez, ancak özel bir sisteme kaydedilir ve ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak savcı, hakim veya mahkeme tarafından istenmesi halinde bu kayıtlara ulaşılabilir.

HAGB Kararının Adli Sicile Etkisi:

• HAGB kararı, adli sicil kaydında görünmez.
• HAGB kararı, memuriyete veya diğer kamu görevlerine girişe engel teşkil etmez.
• HAGB kararı, denetim süresi (5 yıl) içinde kasten yeni bir suç işlenmemesi halinde, düşer ve hiçbir hukuki sonuç doğurmaz.

Önemli Not: HAGB kararı verilse bile, bu karar, manevi tazminat davası açılmasına engel değildir.

Hakaret Davasında Manevi Tazminat

Hakaret suçunun mağduru, fail hakkında ceza davası açılmasını talep edebileceği gibi, ayrıca hukuk mahkemesinde manevi tazminat davası da açabilir. Manevi tazminat, mağdurun, hakaret eylemi nedeniyle yaşadığı elem, acı, ızdırap ve manevi çöküntünün bir nebze olsun telafi edilmesini amaçlar.

Manevi Tazminat Talebinin Şartları

• Hukuka Aykırı Bir Fiil: Hakaret eyleminin gerçekleşmiş olması gerekir.
• Manevi Zarar: Mağdurun, hakaret eylemi nedeniyle manevi zarara uğramış olması gerekir. Manevi zarar, elem, acı, ızdırap, ruhsal çöküntü, onur, şeref ve saygınlığın zedelenmesi şeklinde ortaya çıkabilir.
• Kusur: Failin, hakaret eyleminde kusurlu olması gerekir.
• Nedensellik Bağı: Manevi zarar ile hakaret eylemi arasında uygun nedensellik bağı bulunmalıdır.

Manevi Tazminat Miktarının Belirlenmesi

Manevi tazminat miktarı, hakim tarafından, her somut olayın özellikleri dikkate alınarak takdir edilir. Hakim, manevi tazminat miktarını belirlerken, aşağıdaki faktörleri göz önünde bulundurur:

• Olayın Oluş Şekli ve Ağırlığı: Hakaretin nasıl gerçekleştiği, kullanılan ifadelerin ağırlığı, hakaretin aleni olup olmadığı gibi hususlar.
• Tarafların Kusur Durumu: Failin kusurunun ağırlığı ve kastın yoğunluğu.
• Tarafların Sosyal ve Ekonomik Durumu: Tarafların mali durumu, mesleği, toplumdaki konumu.
• Mağdurun Yaşadığı Acı ve Istırabın Derecesi: Hakaretin mağdur üzerindeki psikolojik etkileri, yaşadığı travmanın boyutu.
• Paranın Alım Gücü: Hükmedilen manevi tazminatın, mağdurun acısını bir nebze olsun hafifletebilecek bir miktar olması gerekir.

Önemli Not: Manevi tazminat, zenginleşme aracı olarak kullanılamaz. Hakim, manevi tazminat miktarını belirlerken, hakkaniyet ve nesafet ilkelerine uygun davranmalı ve aşırıya kaçmamalıdır.

Manevi Tazminat Davasında Zamanaşımı

Hakaret nedeniyle manevi tazminat davası açma süresi, zararın ve failin öğrenildiği tarihten itibaren 2 yıl ve her halde olayın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıldır. Ancak, hakaret eylemi aynı zamanda bir suç teşkil ediyorsa ve ceza davası için öngörülen zamanaşımı süresi daha uzun ise, ceza davası zamanaşımı süresi uygulanır.

Hakaret Davasında Deliller

Hakaret davasında, iddiaların ispatı için çeşitli deliller kullanılabilir. Bu deliller şunlardır:

• Tanık Beyanları: Olayı gören veya duyan kişilerin tanık olarak dinlenmesi, hakaretin ispatında önemli bir rol oynar.
• Yazılı Deliller: Hakaret içeren mektup, e-posta, SMS, sosyal medya mesajları, gazete yazıları gibi yazılı belgeler delil olarak kullanılabilir.
• Ses ve Görüntü Kayıtları: Hakaret içeren sözlerin veya davranışların kaydedildiği ses veya görüntü kayıtları, delil olarak sunulabilir. Ancak, bu kayıtların hukuka uygun bir şekilde elde edilmiş olması gerekir.
• Bilirkişi İncelemesi: Ses ve görüntü kayıtlarının incelenmesi, yazı ve imza incelemesi gibi konularda bilirkişi incelemesi talep edilebilir.
• Sosyal Medya Paylaşımları: Sosyal medya platformlarında yapılan hakaret içerikli paylaşımlar, ekran görüntüleri ve URL bağlantıları ile delillendirilebilir.
• Diğer Deliller: Somut olayın özelliklerine göre, olayı aydınlatmaya yarayacak diğer her türlü delil (örneğin, doktor raporu, psikolojik değerlendirme raporu) mahkemeye sunulabilir.

Önemli Not: Delillerin hukuka uygun bir şekilde elde edilmiş olması ve mahkemeye usulüne uygun bir şekilde sunulması gerekir. Hukuka aykırı deliller, hükme esas alınamaz.

Hakaret Suçunda Uzlaştırma

Hakaret suçu, uzlaştırmaya tabi suçlar arasındadır. Soruşturma aşamasında, Cumhuriyet savcısı, dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderir. Uzlaştırmacı, tarafları uzlaşmaya davet eder. Taraflar uzlaşırsa, dosya kapatılır ve dava açılmaz. Uzlaşma sağlanamazsa, soruşturmaya devam edilir ve dava açılır.

Uzlaştırmanın Avantajları:

• Hızlı: Uzlaştırma süreci, yargılamaya göre daha hızlı sonuçlanır.
• Ekonomik: Uzlaştırma, mahkeme masraflarından tasarruf sağlar.
• Gizli: Uzlaştırma görüşmeleri gizlidir ve tarafların beyanları başka bir soruşturma veya kovuşturmada delil olarak kullanılamaz.
• Onarıcı: Uzlaştırma, taraflar arasındaki ilişkinin onarılmasına ve toplumsal barışın sağlanmasına katkıda bulunur.

Önemli Not: Uzlaştırma, tarafların serbest iradeleriyle kabul etmeleri halinde mümkündür. Taraflardan biri uzlaşmayı kabul etmezse, uzlaştırma süreci sona erer.

Sonuç

Hakaret, kişinin onur, şeref ve saygınlığına yönelik haksız bir saldırıdır ve hem ceza hukuku hem de özel hukuk açısından yaptırımları vardır. Hakaret suçunun mağduru, Cumhuriyet Başsavcılığına şikayette bulunarak failin cezalandırılmasını talep edebileceği gibi, hukuk mahkemesinde manevi tazminat davası açarak, uğradığı manevi zararın tazminini de isteyebilir. Hakaret davalarında, alanında uzman bir ceza avukatından hukuki yardım almak, sürecin doğru ve etkin bir şekilde yürütülmesi, hak kaybına uğranmaması ve adaletin tecelli etmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Uzman Avukat haklarınızı korumanıza destek olacaktır. 📞 0507 606 15 14

🚨 Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz! 🚨

https://legapro.net/