Borçlu Ölen Kişinin Borçları: Mirasçılar, Mirasın Reddi ve Yasal Süreç
Borçlu Ölen Kişinin Borcunu Kim Öder?
Bir yakının vefatı, duygusal olarak zorlu bir süreç olmanın yanı sıra, hukuki ve mali açıdan da birçok soruyu beraberinde getirir. Bu sorulardan biri de, ölen kişinin (muris) borçlarının ne olacağıdır. Vefat eden kişinin borçları, mirasçılarına mı geçecek? Mirasçılar, bu borçları ödemek zorunda mı? Mirasın reddi mümkün mü?
Bu kapsamlı rehber, borçlu ölen kişinin borçları konusunu tüm yönleriyle ele almaktadır. Rehberde, mirasçıların sorumluluğunu, mirasın reddi sürecini, dikkat edilmesi gerekenleri, sıkça sorulan soruları ve yasal düzenlemeleri ayrıntılı olarak bulacaksınız.
Borçlu Ölen Kişinin Borçları Ne Olur? Miras Hukukunda Temel İlkeler
Türk Medeni Kanunu’na (TMK) göre, bir kişinin ölümüyle birlikte, mirası (tereke), bir bütün olarak mirasçılarına geçer (TMK m. 599). Miras, sadece mal varlığını (aktifler) değil, borçları (pasifler) da kapsar. Yani, mirasçılar, hem ölen kişinin mal varlığına hem de borçlarına halef olurlar (külli halefiyet ilkesi).
Temel İlkeler:
- Külli Halefiyet: Miras, bir bütün olarak (kül halinde) mirasçılara geçer. Mirasçılar, sadece mal varlığını değil, borçları da miras alırlar.
- Mirasçıların Sorumluluğu: Mirasçılar, mirası kabul ettikleri takdirde, ölen kişinin borçlarından sorumlu olurlar. Bu sorumluluk, sınırsız ve kişisel bir sorumluluktur. Yani, mirasçılar, sadece miras kalan mallarla değil, kendi kişisel mal varlıklarıyla da borçlardan sorumludurlar.
- Mirasın Reddi Hakkı: Mirasçılar, mirası reddetme hakkına sahiptirler. Mirasın reddi, mirasçıların, ölen kişinin borçlarından sorumlu olmamalarını sağlar.
- Miras Payı Oranında Sorumluluk: Mirası kabul eden mirasçılar, borçlardan miras payları oranında sorumludurlar.
Önemli Not: Miras, otomatik olarak mirasçılara geçmez. Mirasçıların, mirası kabul etmeleri veya reddetmeleri gerekir.
Ölen Kişinin Borçlarından Kimler Sorumludur?
Ölen kişinin borçlarından, öncelikle yasal mirasçıları sorumludur.
Yasal Mirasçılar (TMK’ya Göre):
- Eş: Sağ kalan eş, miras bırakanın altsoyu (çocukları, torunları) ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte birine (1/4) hak kazanır. Altsoy yoksa, miras bırakanın anne ve babası ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısına (1/2) hak kazanır. Anne ve baba da yoksa, miras bırakanın büyük anne ve büyük babaları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte üçüne (3/4) hak kazanır. Bunlar da yoksa, mirasın tamamına hak kazanır.
- Çocuklar (Altsoy): Ölen kişinin çocukları, eşit paylarla mirasçıdırlar. Çocuklardan biri ölen kişiden önce ölmüşse, onun yerini kendi çocukları (torunlar) alır.
- Anne ve Baba: Ölen kişinin çocuğu veya torunu yoksa, anne ve babası eşit paylarla mirasçı olurlar.
- Büyük Anne ve Büyük Babalar: Ölen kişinin çocuğu, torunu, annesi ve babası yoksa, büyük anne ve büyük babaları eşit paylarla mirasçı olurlar.
- Kardeşler: Ölen kişinin çocuğu, torunu, annesi, babası ve büyük anne ve büyük babası yoksa, kardeşleri mirasçı olabilir. Ancak, kardeşlerin mirasçı olabilmesi için, ölen kişinin eşi de olmamalıdır.
- Evlatlık: Evlatlık, evlat edinenin mirasçısı olur, ancak kendi ailesine de mirasçı olmaya devam eder.
- Atanmış Mirasçılar: Ölen kişi, vasiyetname ile başka kişileri de mirasçı olarak atayabilir. Bu kişilere, atanmış mirasçı denir. Atanmış mirasçılar da, miras payları oranında, borçlardan sorumlu olurlar.
Önemli Notlar:
- Mirasçılık sırası ve payları, TMK’daki miras hukuku hükümlerine göre belirlenir. Bu hükümler, karmaşık olabilir ve ölen kişinin medeni durumuna, aile yapısına ve vasiyetname bırakıp bırakmadığına göre değişebilir. Bu nedenle, bir avukata danışmak önemlidir.
- Mirasçılar, mirası kabul ettikleri takdirde, ölen kişinin borçlarından sorumlu olurlar. Bu sorumluluk, sınırsız ve kişisel bir sorumluluktur. Yani, mirasçılar, sadece miras kalan mallarla değil, kendi kişisel mal varlıklarıyla da borçlardan sorumludurlar.
- Mirasçılar, mirası reddetme hakkına sahiptirler. Mirasın reddi, mirasçıların, ölen kişinin borçlarından sorumlu olmamalarını sağlar.
Mirasçılar Borçlardan Nasıl Kurtulabilir? Mirasın Reddi (Reddi Miras)
Mirasçılar, ölen kişinin borçlarından sorumlu olmak istemiyorlarsa, mirası reddedebilirler. Mirasın reddi, mirasçıların, miras bırakanın hem mal varlığını hem de borçlarını reddetmeleri anlamına gelir.
Mirasın Reddi (Reddi Miras) Şartları:
- Süre: Mirasın reddi, yasal mirasçılar için mirasın açıldığını (ölümü) ve kendilerinin mirasçı olduğunu öğrendikleri tarihten itibaren 3 ay içinde yapılmalıdır. Atanmış mirasçılar için ise, bu süre, vasiyetnamenin kendilerine bildirildiği tarihten itibaren başlar. Bu süre, hak düşürücü süredir. Yani, bu süre içinde miras reddedilmezse, miras kabul edilmiş sayılır.
- Şekil: Mirasın reddi, sulh hukuk mahkemesine sözlü veya yazılı beyanla yapılır. Bu beyanın, kayıtsız ve şartsız olması gerekir. Yani, mirasçı, “şu şartla mirası reddediyorum” diyemez.
- Ehliyet: Mirası reddedecek kişinin, tam ehliyetli (ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan ergin) olması gerekir. Sınırlı ehliyetsizler (örneğin, küçükler veya kısıtlılar), mirası ancak yasal temsilcilerinin izniyle reddedebilirler.
- Mirasa Sahip Çıkmama: Mirasçı, mirası reddetmeden önce mirasa sahip çıkmamış olmalıdır. Örneğin, miras kalan malları kullanmış, satmış veya kiraya vermişse, mirası zımnen (örtülü olarak) kabul etmiş sayılır ve artık mirası reddedemez.
Mirasın Reddi Usulü:
- Sulh Hukuk Mahkemesine Başvuru: Mirasçı, miras bırakanın son yerleşim yeri sulh hukuk mahkemesine, sözlü veya yazılı olarak başvurarak, mirası reddettiğini beyan eder.
- Dilekçe Örneği: (Aşağıda örnek bir reddi miras dilekçesi sunulmuştur. Ancak, her durum farklı olduğu için, bir avukata danışarak dilekçe hazırlamak en doğru yoldur.)
... SULH HUKUK MAHKEMESİ HAKİMLİĞİ'NE
DAVACI : (Adınız Soyadınız, TC Kimlik Numaranız, Adresiniz)
VEKİLİ : (Avukatınızın Adı Soyadı, Baro Sicil No, Adresi) (Varsa)
DAVALI : Hasımsız
KONU : Mirasın reddi talebidir.
AÇIKLAMALAR:
1. Müvekkilimin/Müvekkillerimin ...'sı (örneğin, babası, annesi, eşi) ... (adı soyadı, TC kimlik numarası), .../.../... tarihinde vefat etmiştir. (Ölüm belgesi ektedir - Ek 1).
2. Müvekkilim/Müvekkillerim, merhum/merhume ...'nın yasal mirasçısıdır/mirasçılarıdır. (Veraset ilamı ektedir - Ek 2).
3. Ancak, müvekkilim/müvekkillerim, merhumun/merhumenin *borçlarından sorumlu olmamak* için, mirası *kayıtsız ve şartsız olarak reddetmek* istemektedir/istemektedirler.
HUKUKİ NEDENLER: TMK m. 605 vd., HMK ve ilgili mevzuat.
DELİLLER:
1. Ölüm belgesi (Ek 1)
2. Veraset ilamı (Ek 2)
3. Nüfus kayıt örneği
4. Varsa, diğer deliller (örneğin, miras bırakanın borçlu olduğunu gösteren belgeler)
5. Yasal her türlü delil
SONUÇ VE İSTEM:
Yukarıda açıklanan nedenlerle ve re'sen dikkate alınacak hususlarla;
1. Müvekkilimin/Müvekkillerimin, merhum/merhume ...'nın mirasını *kayıtsız ve şartsız olarak reddettiğinin* tespitine,
2. Mirasın reddinin *Türk Medeni Kanunu'nun ilgili hükümleri uyarınca* *tesciline*,
karar verilmesini saygılarımla arz ve talep ederim/ederiz. .../.../...
Davacı (veya Vekili)
İmza
EKLER:
1- Ölüm Belgesi
2- Veraset İlamı
3- Nüfus Kayıt Örneği
4- Vekaletname (varsa)
5- ... (Diğer Deliller)Mirasın Reddi Halinde Borçların Durumu:
- Miras, yasal mirasçılar tarafından reddedilirse, miras, en yakın mirasçıların tamamı tarafından reddedilmiş sayılır ve tasfiye işlemlerine geçilir.
- Miras, sulh mahkemesi tarafından iflas hükümlerine göre tasfiye edilir.
- Tasfiye sonucunda, alacaklılar, alacaklarını tamamen veya kısmen alabilirler veya hiç alamayabilirler.
- Mirasçılar, mirası reddettikleri için, ölen kişinin borçlarından sorumlu olmazlar.
Mirasın Hükmen Reddi:
Bazı durumlarda, mirasçılar, mirası açıkça reddetmemiş olsalar bile, miras hükmen reddedilmiş sayılır. Bu durum, TMK’nın 605/2. maddesinde düzenlenmiştir:
“Ölümü tarihinde mirasbırakanın ödemeden aczi açıkça belli veya resmen tespit edilmiş ise, miras reddedilmiş sayılır.”
- Ödemeden Aciz: Miras bırakanın, borçlarını ödeyemeyecek durumda olmasıdır. Yani, mal varlığının, borçlarını karşılamaya yetmemesidir.
- Açıkça Belli Olma veya Resmen Tespit: Miras bırakanın ödemeden aczinin, herkes tarafından biliniyor olması veya resmi bir belgeyle (örneğin, iflas kararı, aciz vesikası) tespit edilmiş olması gerekir.
Mirasın Hükmen Reddi Durumunda:
- Mirasçılar, mirası reddetmek için ayrıca bir işlem yapmak zorunda değildirler.
- Miras, kendiliğinden reddedilmiş sayılır.
- Mirasçılar, miras bırakanın borçlarından sorumlu olmazlar.
- Ancak, miras bırakanın son 5 yıl içinde yaptığı bazı tasarruflar (örneğin, bağışlamalar), alacaklıların haklarını korumak amacıyla iptal edilebilir.
Mirasçılar Borçları Kabul Ederse Ne Olur?
Mirasçılar, mirası kabul ederlerse (açıkça veya zımnen), miras bırakanın borçlarından sorumlu olurlar. Bu sorumluluk, sınırsız ve kişisel bir sorumluluktur. Yani, mirasçılar, sadece miras kalan mallarla değil, kendi kişisel mal varlıklarıyla da borçlardan sorumludurlar.
- Miras Payı Oranında Sorumluluk: Mirasçılar, borçlardan miras payları oranında sorumludurlar. Örneğin, iki mirasçı varsa ve miras payları eşitse, her biri borcun yarısından sorumludur.
- Müteselsil Sorumluluk: Bazı durumlarda, mirasçılar, borçlardan müteselsilen (birlikte ve zincirleme) sorumlu olabilirler. Bu durumda, alacaklı, borcun tamamını, mirasçılardan herhangi birinden talep edebilir.
- Resmi Tasfiye: Mirasçılar, borçlardan kurtulmak veya sorumluluklarını sınırlamak için, mirasın resmi tasfiyesini talep edebilirler. Resmi tasfiye, sulh hukuk mahkemesi tarafından yapılır. Bu durumda, miras bırakanın tüm mal varlığı paraya çevrilir ve borçları ödenir. Kalan bir miktar olursa, mirasçılar arasında paylaştırılır.
Ölen Kişinin Banka Kredisi Borcu Ne Olur?
Ölen kişinin banka kredisi borcu, mirasçılarına geçer. Ancak, bu durum, kredinin türüne ve sigortalı olup olmadığına göre değişir:
- Hayat Sigortası Varsa: Eğer kredi, hayat sigortası ile birlikte verilmişse, borç, sigorta şirketi tarafından ödenir. Mirasçılar, bu borçtan sorumlu olmazlar. Ancak, sigorta poliçesinin kapsamını ve şartlarını dikkatlice incelemek gerekir. Bazı durumlarda, sigorta şirketi, ödemeyi reddedebilir (örneğin, intihar, tehlikeli sporlar, kasıtlı davranışlar).
- Hayat Sigortası Yoksa: Eğer kredi, hayat sigortası olmadan verilmişse veya sigorta şirketi ödeme yapmayı reddederse, borç, mirasçılara geçer. Mirasçılar, mirası kabul ederlerse, kredi borcundan miras payları oranında sorumlu olurlar. Mirasçılar, mirası reddederlerse, kredi borcundan sorumlu olmazlar.
- Önemli Not: Bankalar, genellikle, yüksek miktarlı ve uzun vadeli kredileri (örneğin, konut kredisi) verirken, hayat sigortası yapılmasını zorunlu tutarlar. Ancak, bazı durumlarda (örneğin, ihtiyaç kredisi, taşıt kredisi), hayat sigortası zorunlu olmayabilir veya isteğe bağlı olabilir. Bu nedenle, kredi sözleşmesini ve sigorta poliçesini dikkatlice incelemek önemlidir.
- Kredi Borcu ve Mirasın Reddi: Mirasçılar, mirası reddederlerse, kredi borcundan sorumlu olmazlar. Ancak, bu durumda, miras kalan malları da alamazlar.
- Kredi Borcu ve Mirasın Kabulü: Mirasçılar, mirası kabul ederlerse, kredi borcundan miras payları oranında sorumlu olurlar. Bu durumda, banka, mirasçılara karşı icra takibi başlatabilir ve miras kalan mallara veya mirasçıların kişisel mallarına haciz koydurabilir.
- Kredi Borcu ve Resmi Tasfiye: Mirasçılar, mirasın resmi tasfiyesini talep edebilirler. Bu durumda, miras bırakanın tüm mal varlığı paraya çevrilir ve borçları ödenir. Kalan bir miktar olursa, mirasçılar arasında paylaştırılır.
- Kredi Kartı Borcu: Kredi kartı borcu da, kredi borcu gibidir ve yukarıdaki açıklamalar, kredi kartı borcu için de geçerlidir.
Vergi ve Devlet Borçları Mirasçılara Geçer mi?
- Vergi Borçları: Ölen kişinin vergi borçları (gelir vergisi, emlak vergisi, motorlu taşıtlar vergisi vb.), mirasçılara geçer. Mirasçılar, mirası kabul ederlerse, vergi borçlarından miras payları oranında sorumlu olurlar. Mirasçılar, mirası reddederlerse, vergi borçlarından sorumlu olmazlar.
- Devlet Borçları (Diğer): Ölen kişinin devlete olan diğer borçları da (örneğin, SGK prim borçları, trafik cezaları, idari para cezaları, öğrenim kredisi borçları vb.), mirasçılara geçer. Mirasçılar, mirası kabul ederlerse, bu borçlardan miras payları oranında sorumlu olurlar. Mirasçılar, mirası reddederlerse, bu borçlardan sorumlu olmazlar.
- Cezalar: Ölen kişinin ceza borçları (örneğin, trafik cezaları, idari para cezaları), mirasçılara geçmez. Cezalar, şahsidir ve sadece ölen kişiyi bağlar.
Ölen Kişinin Borcunu Ödememek İçin Ne Yapılmalı?
Ölen kişinin borçlarından sorumlu olmamak için, mirasçıların tek ve en etkili yolu, mirası reddetmektir (reddi miras).
- Mirasın Reddi (Reddi Miras): Mirasın reddi, mirasçıların, miras bırakanın hem mal varlığını hem de borçlarını reddetmeleri anlamına gelir. Mirasın reddi, kayıtsız ve şartsız olmalıdır. Yani, mirasçı, “sadece borçları reddediyorum, malları kabul ediyorum” diyemez.
- Mirasın Reddi Süresi: Mirasın reddi, yasal mirasçılar için mirasın açıldığını (ölümü) ve kendilerinin mirasçı olduğunu öğrendikleri tarihten itibaren 3 ay içinde yapılmalıdır. Atanmış mirasçılar için ise, bu süre, vasiyetnamenin kendilerine bildirildiği tarihten itibaren başlar. Bu süre, hak düşürücü süredir. Yani, bu süre içinde miras reddedilmezse, miras kabul edilmiş sayılır.
- Mirasın Hükmen Reddi: Bazı durumlarda ise miras kendiliğinden yani hükmen reddedilmiş sayılır. Mirasbırakanın ödemeden aczi açıkça belliyse ya da resmen tespit edilmişse miras kendiliğinden reddedilmiş sayılacaktır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
- Mirasın reddi nedir?
- Mirasın reddi, mirasçıların, miras bırakanın hem mal varlığını hem de borçlarını reddetmeleridir.
- Mirasın reddi nasıl yapılır?
- Mirasın reddi, sulh hukuk mahkemesine sözlü veya yazılı beyanla yapılır.
- Mirasın reddi süresi ne kadardır?
- Yasal mirasçılar için 3 ay, atanmış mirasçılar için vasiyetnamenin kendilerine bildirildiği tarihten itibaren 3 aydır.
- Mirası reddedersem, ölen kişinin borçlarından sorumlu olur muyum?
- Hayır. Mirası reddederseniz, ölen kişinin hiçbir borcundan sorumlu olmazsınız.
- Mirası reddedersem, ölen kişinin mallarından hak iddia edebilir miyim?
- Hayır. Mirası reddederseniz, ölen kişinin hiçbir malından hak iddia edemezsiniz.
- Ölen kişinin banka kredisi borcu varsa, ne yapmalıyım?
- Öncelikle, kredinin hayat sigortası olup olmadığını kontrol edin. Sigorta varsa, borç sigorta şirketi tarafından ödenir. Sigorta yoksa, mirası reddetmeyi düşünebilirsiniz.
- Ölen kişinin vergi borcu varsa, ne yapmalıyım?
- Mirası kabul ederseniz, vergi borcundan sorumlu olursunuz. Mirası reddederseniz, vergi borcundan sorumlu olmazsınız.
- Ölen kişinin kredi kartı borcu varsa, ne yapmalıyım?
- Kredi kartı borcu da, mirasa dahildir. Mirası kabul ederseniz, bu borçtan sorumlu olursunuz. Mirası reddederseniz, sorumlu olmazsınız.
- Mirasçılardan biri mirası reddederse, ne olur?
- Mirasçılardan biri mirası redderse, onun miras payı, diğer mirasçılara geçer. Eğer tüm mirasçılar mirası redderse, miras devlete geçer. Ancak, devlet, miras bırakanın borçlarından sadece miras kalan mallar kadar sorumludur.
- Mirasın reddi davası ne kadar sürer?
- Mirasın reddi davası, basit bir davadır ve genellikle kısa sürede sonuçlanır. Ancak, mahkemenin iş yoğunluğuna ve dosyanın durumuna göre, bu süre değişebilir.
- Mirasın reddi için avukat tutmak zorunda mıyım?
- Hayır, zorunlu değildir. Ancak, mirasın reddi, hukuki bilgi ve deneyim gerektiren bir işlemdir. Bu nedenle, bir avukattan hukuki destek almak, hak kaybını önlemek ve süreci doğru yönetmek için önemlidir.
- Eşlerden biri vefat ederse, sağ kalan eş, ölen eşin borçlarından sorumlu olur mu?
Eğer miras reddedilmezse, sağ kalan eş, ölen eşin borçlarından miras payı oranında sorumludur. Ancak, evlilik sözleşmesi (mal rejimi sözleşmesi) ile mal ayrılığı rejimi benimsenmişse, sağ kalan eş, ölen eşin borçlarından sorumlu olmayabilir.
- Ölen kişinin trafik cezası borcu mirasçılara geçer mi? Hayır, trafik cezaları şahsi borçlar olduğu için mirasçılara geçmez.
Sonuç
Borçlu ölen kişinin borçları, karmaşık ve hassas bir konudur. Bu rehber, genel bir bilgi sunmaktadır. Ancak, her durum farklı olduğu için, ölen kişinin borçlarıyla ilgili sorun yaşayan kişilerin, bir avukata danışarak hukuki destek alması, hak kaybına uğramamak için en doğru ve güvenli yoldur.
Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Uzman Avukat haklarınızı korumanıza destek olacaktır. 📞 0507 606 15 14
🚨 Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz! 🚨
https://legapro.net/
