Belediye Yıkım Kararı

Belediyeler, şehirlerin düzenli ve planlı gelişimi için kritik bir role sahiptir. Bu rolün önemli bir parçası da, imar planlarına ve mevzuata aykırı yapılaşmayı engellemektir. Yıkım kararları, bu mücadelenin en ciddi ve geri dönüşü olmayan adımıdır. Bu kapsamlı rehberde, yıkım kararı sürecini tüm detaylarıyla ele alacak, hukuki dayanakları, itiraz yollarını, dava sürecini ve sıkça sorulan soruları yanıtlayacağız.

Yıkım Kararı Nedir? Hukuki Dayanağı ve Önemi

Yıkım kararı, belediye encümeni (veya il idare kurulu) tarafından, imar mevzuatına aykırı olduğu tespit edilen yapılar hakkında verilen, yapının tamamen veya kısmen ortadan kaldırılmasına yönelik idari bir işlemdir. Bu karar, Anayasa’nın 35. maddesiyle güvence altına alınan mülkiyet hakkına doğrudan bir müdahaledir. Bu nedenle, hukuka uygun bir şekilde verilmesi, sürecin şeffaf ve adil olması büyük önem taşır.

Yıkım kararının temel hukuki dayanağı, 3194 sayılı İmar Kanunu’dur. Bu kanun, ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı yapıların tespit edilmesi, inşaatın durdurulması, yapı tatil tutanağı düzenlenmesi, ilgilisine süre verilmesi ve nihayetinde yıkım kararı alınması süreçlerini detaylı bir şekilde düzenler.

Neden Önemli?

• Mülkiyet Hakkına Müdahale: Yıkım kararı, mülkiyet hakkını kısıtlayan en ağır yaptırımlardan biridir.
• Geri Dönüşü Yok: Yıkım işlemi gerçekleştirildikten sonra, yapının eski haline getirilmesi mümkün değildir.
• Hukuki Sonuçlar: Hukuka aykırı yıkım kararları, idarenin tazminat sorumluluğuna yol açabilir.
• Şehir Planlaması: İmar planlarının uygulanması ve sağlıklı kentleşme için gereklidir.

Yıkım Kararı Süreci: Adım Adım Rehber

Yıkım kararı süreci, genellikle aşağıdaki aşamalardan oluşur:

1. Tespit ve İhbar

Süreç, genellikle iki şekilde başlar:

• Belediye Denetimleri: Belediyelerin rutin denetimleri sırasında, imara aykırı yapılar tespit edilebilir.
• İhbarlar: Vatandaşlar, imara aykırı olduğunu düşündükleri yapıları belediyeye ihbar edebilirler.

2. Yapı Tatil Zaptı (Tutanağı) Düzenlenmesi

İmara aykırılık tespit edildiğinde, belediye yetkilileri (fen elemanları, mühendisler vb.) tarafından “yapı tatil zaptı” veya “yapı tatil tutanağı” düzenlenir. Bu tutanak, yapının o andaki durumunu (inşaatın seviyesi, aykırılıkların neler olduğu vb.) fotoğraflarla belgeleyen ve inşaatın derhal durdurulmasına yönelik bir belgedir.

Yapı Tatil Tutanağında Bulunması Gerekenler:

• Yapının adresi, pafta, ada, parsel bilgileri.
• Yapı sahibinin bilgileri (tespit edilebildiği kadarıyla).
• İmara aykırılığın ayrıntılı açıklaması (örneğin, kaçak kat, projeye aykırı balkon, ruhsatsız eklenti vb.).
• İnşaatın durdurulduğu tarih ve saat.
• Yetkililerin imzaları.
• Yapının ruhsata uygun hale getirilmesi için verilen süre (en az bir ay).

Önemli: Yapı tatil tutanağı, yapıya asılarak tebliğ edilmiş sayılır. Bir örneği de muhtarlığa bırakılır. Malikin imzası zorunlu değildir.

3. İnşaatın Mühürlenmesi

Yapı tatil tutanağı düzenlendikten sonra, yapı belediye tarafından mühürlenir. Bu, inşaatın fiilen durdurulduğu anlamına gelir.

4. İlgilisine Süre Verilmesi ve İhtar

Yapı sahibi, yapı tatil tutanağının tebliğinden itibaren en geç bir ay içinde, yapısını ruhsata uygun hale getirmek veya ruhsat almak için belediyeye başvurabilir. Bu süre içinde gerekli işlemler yapılmazsa, belediye yıkım kararı alma sürecini başlatır.

İhtarın Önemi: İhtar, yapı sahibine son bir şans verir. İhtarda, yapının hangi kısımlarının ruhsata aykırı olduğu, hangi işlemlerin yapılması gerektiği ve süresi içinde aykırılık giderilmezse yıkım kararı alınacağı açıkça belirtilmelidir.

5. Belediye Encümeni Kararı (veya İl İdare Kurulu Kararı)

Yapı sahibi, verilen süre içinde yapısını ruhsata uygun hale getirmez veya ruhsat almazsa, dosya belediye encümenine (veya il idare kuruluna) sevk edilir. Belediye encümeni, dosya üzerindeki incelemesini yaparak yıkım kararı alır.

Belediye Encümeni Kararında Bulunması Gerekenler:

• Yapının adresi, pafta, ada, parsel bilgileri.
• Yapı sahibinin bilgileri.
• İmara aykırılığın ayrıntılı açıklaması.
• Yıkım kararının gerekçesi (hangi kanun maddesine dayandığı, neden yıkım kararı verildiği vb.).
• Yıkımın ne zaman ve nasıl gerçekleştirileceği.
• Yıkım masraflarının yapı sahibinden tahsil edileceği.
• Karara karşı itiraz ve dava yolları.

6. Yıkım Kararının Tebliği

Yıkım kararı, yapı sahibine tebliğ edilir. Tebligat, genellikle posta yoluyla veya memur vasıtasıyla yapılır.

7. Yıkımın Gerçekleştirilmesi

Yıkım kararı kesinleştikten sonra (itiraz edilmemişse veya itiraz reddedilmişse), belediye yıkım işlemini gerçekleştirir. Yıkım, genellikle belediye ekipleri tarafından yapılır. Yıkım masrafları, yapı sahibinden tahsil edilir.

Yıkım Kararına İtiraz ve İptal Davası

Yıkım kararı tebliğ edilen yapı sahibi, kararın hukuka aykırı olduğunu düşünüyorsa, iki temel yola başvurabilir:

1. İdareye İtiraz

Yapı sahibi, yıkım kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde, kararı veren idareye (belediye encümeni veya il idare kurulu) itiraz edebilir. İtiraz dilekçesinde, kararın neden hukuka aykırı olduğu, hangi delillere dayanıldığı ve ne talep edildiği açıkça belirtilmelidir. İdare, itirazı 30 gün içinde karara bağlamak zorundadır. İtiraz reddedilirse veya 30 gün içinde cevap verilmezse, idari yargıda iptal davası açılabilir.

2. İptal Davası

Yıkım kararına karşı, kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açılabilir. İptal davası, idari işlemin hukuka uygunluğunun yargısal denetimidir. Dava dilekçesinde, kararın neden hukuka aykırı olduğu (örneğin, yetki, şekil, sebep, konu veya maksat yönünden sakatlıklar), hangi delillere dayanıldığı ve ne talep edildiği (yıkım kararının iptali ve yürütmenin durdurulması) açıkça belirtilmelidir.

Görevli ve Yetkili Mahkeme: İptal davalarında görevli mahkeme idare mahkemesidir. Yetkili mahkeme ise, yıkım kararı alınan taşınmazın bulunduğu yerdeki idare mahkemesidir.

Yürütmenin Durdurulması: Yıkım kararının iptali davalarında, mutlaka yürütmenin durdurulması talep edilmelidir. Yürütmenin durdurulması, dava sonuçlanıncaya kadar yıkım işleminin durdurulmasını sağlayan geçici bir tedbirdir. İYUK madde 27/2’ye göre, telafisi güç veya imkansız zararların doğması ve işlemin açıkça hukuka aykırı olması halinde, mahkeme yürütmenin durdurulması kararı verebilir. Yıkım kararları, genellikle “uygulanmakla etkisi tükenecek işlem” olarak kabul edildiğinden, mahkemeler çoğunlukla yürütmenin durdurulması kararı vermektedir.

Yıkım Kararı Verilebilecek Durumlar: Ayrıntılı İnceleme

İmar Kanunu’na göre, aşağıdaki durumlarda yıkım kararı verilebilir:

1. Ruhsatsız Yapılar

Belediye veya valilikten izin alınmadan (ruhsat alınmadan) yapılan her türlü yapı, ruhsatsız yapı olarak kabul edilir ve hakkında yıkım kararı verilebilir.

2. Ruhsat ve Eklerine Aykırı Yapılar

Ruhsat alınmış olsa bile, ruhsat ve eklerindeki projelere (mimari proje, statik proje, elektrik projesi vb.) aykırı olarak yapılan yapılar hakkında da yıkım kararı verilebilir.

Ruhsata Aykırılık Örnekleri:

• Fazla Kat: Projede 5 katlı gösterilen binanın 7 katlı yapılması.
• Balkonun Odaya Dahil Edilmesi: Projede balkon olarak gösterilen alanın odaya dahil edilmesi.
• Çekme Mesafelerine Uyulmaması: Yapının komşu parsellere veya yola olan mesafesinin projeye uygun olmaması.
• Yangın Merdiveni Yerine Asansör Boşluğu: Projede yangın merdiveni olarak gösterilen yere asansör boşluğu yapılması.
• Kalitesiz Malzeme Kullanımı: Yapının inşasında projede belirtilen kalitede malzeme kullanılmaması (örneğin, eksik demir kullanılması).
• İskan Alınmamış Yapılar: İnşaatı biten ve kullanıma hazır hale gelen yapı için yapı kullanma izin belgesi alınmadan yapı kullanılıyor ise, o yapı hakkında yıkım kararı verilebilir.

3. İmar Planına Aykırı Yapılar

İmar planı, bir bölgenin gelecekteki kullanımını (konut, ticaret, sanayi, yeşil alan vb.) belirleyen üst ölçekli planlardır. İmar planına aykırı olarak yapılan yapılar hakkında da yıkım kararı verilebilir.

4. Yapı Kayıt Belgesi İptal Edilen Yapılar

31.12.2017 tarihinden önce yapılmış, ruhsatsız ya da ruhsata aykırı yapılar için Yapı Kayıt Belgesi alınmış olsa da, Yapı Kayıt belgesi çeşitli nedenlerle iptal edilebilir. Bu durumda söz konusu yapı hakkında yıkım kararı verilebilir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

• Yıkım Kararına İtiraz Süresi Ne Kadar? 60 gün.
• İdare Mahkemesinde Avukat Tutmak Zorunlu mu? Hayır, zorunlu değil. Ancak, sürecin karmaşıklığı nedeniyle bir avukattan hukuki destek almanız önerilir.
• İptal Davası Açarsam Yıkım Durur mu? Sadece dava açmak yıkımı durdurmaz. Yürütmenin durdurulması kararı almanız gerekir.
• Yıkım Masraflarını Kim Öder? Yıkım masrafları, yapı sahibinden tahsil edilir.
• Yapı Tatil Tutanağında Süre Verilmemişse Ne Olur? Danıştay’a göre, tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren bir aylık süre verilmiş kabul edilir.
• Ruhsat Başvurusu Yaptım, Yıkım Durur mu? Ruhsata bağlanması mümkün olmayan yapılar için durmaz. Ruhsata bağlanabilen yapılar için ise başvuru sonuçlanmadan yıkım kararı alınması hukuka aykırıdır.
• İmar Barışından Faydalandım, Yıkım Kararı Alınabilir mi? Hayır, usulüne uygun şekilde Yapı Kayıt Belgesi almış ve bedelini yatırmışsanız yıkım kararı hukuka aykırı olacaktır.
• Belediye Encümen Kararı Nasıl İptal Edilir? İdareye itiraz ederek veya idare mahkemesinde iptal davası açarak.

Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Uzman Avukat haklarınızı korumanıza destek olacaktır. 📞 0507 606 15 14

🚨 Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz! 🚨

https://legapro.net/