Belediye Encümen Kararına İtiraz ve İptal Davası
Belediye encümenleri, belediyelerin önemli karar organlarından biridir ve imar uygulamalarından kamulaştırmaya, idari para cezalarından ruhsat işlemlerine kadar geniş bir yelpazede kararlar alırlar. Bu kararlar, bireylerin ve işletmelerin haklarını doğrudan etkileyebilir. Peki, belediye encümeninin aldığı bir kararın hukuka aykırı olduğunu veya menfaatinizi ihlal ettiğini düşünüyorsanız ne yapabilirsiniz? Bu kapsamlı rehberde, belediye encümen kararına itiraz sürecini, iptal davası açma hakkınızı, dava açma süresini, görevli ve yetkili mahkemeyi, dilekçe hazırlama esaslarını ve bu süreçte dikkat etmeniz gereken tüm önemli hususları detaylı bir şekilde ele alacağız.
Belediye Encümeni Nedir? Görev ve Yetkileri Nelerdir?
Belediye encümeni, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 33. maddesinde tanımlanmıştır. Buna göre belediye encümeni;
- Belediye başkanının başkanlığında,
- İl belediyelerinde ve nüfusu 100.000’in üzerindeki belediyelerde, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği üç üye ile biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği iki üye olmak üzere toplam altı kişiden oluşur.
- Diğer belediyelerde ise, belediye meclisinin her yıl kendi üyeleri arasından bir yıl için gizli oyla seçeceği iki üye ile biri malî hizmetler birim amiri olmak üzere belediye başkanının her yıl birim amirleri arasından seçeceği bir üye olmak üzere toplam dört kişiden oluşur.
Belediye encümeninin başlıca görev ve yetkileri şunlardır (Belediye Kanunu 34. Madde):
- Stratejik plan ve yıllık çalışma programı ile bütçe ve kesin hesabı inceleyip belediye meclisine görüş bildirmek.
- Yıllık çalışma programına alınan işlerle ilgili kamulaştırma kararlarını almak ve uygulamak.
- Öngörülmeyen giderler ödeneğinin harcama yerlerini belirlemek.
- Bütçede fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyleri arasında aktarma yapmak.
- Kanunlarda öngörülen cezaları (örneğin, imar para cezaları, işyeri kapatma cezaları) vermek.
- Vergi, resim ve harçlar dışında kalan dava konusu olan belediye uyuşmazlıklarının anlaşma ile tasfiyesine karar vermek.
- Taşınmaz mal satımına, trampasına ve tahsisine ilişkin meclis kararlarını uygulamak; süresi üç yılı geçmemek üzere kiralanmasına karar vermek.
- Umuma açık yerlerin açılış ve kapanış saatlerini belirlemek. (İşyeri açma ve çalışma ruhsatı verilen işyerleriyle sınırlıdır. Örneğin, AVM’ler için bu yetki kullanılamaz, diğer işyerleri için uygulanabilir.)
- Diğer kanunlarda belediye encümenine verilen görevleri yerine getirmek.
Önemli Not: Belediye encümeni, belediye meclisinin bir alt organı olarak görev yapar ve yetkilerini belediye meclisinden alır. Belediye encümeni, belediye meclisinin yetkisinde olan konularda karar alamaz.
Belediye Encümen Kararları İdari İşlem Niteliğindedir
Belediye encümen kararları, idari işlem niteliğindedir. İdari işlemler, idari makamların, kamu gücüne dayanarak, tek taraflı irade açıklamalarıyla, hukuki sonuç doğuran işlemleridir.
Belediye encümen kararlarının idari işlem olmasının sonuçları şunlardır:
- Hukuka Uygunluk Karinesi: Belediye encümen kararları, yargı organlarınca hukuka aykırı bulunarak iptal edilinceye kadar, hukuka uygun kabul edilir ve uygulanır.
- İcrailik: Belediye encümen kararları, uygulanabilirlik (icrailik) özelliği taşır. Yani, idare, bu kararları uygulamak için ayrıca bir işlem yapmaya gerek duymadan, doğrudan icra (yerine getirme) yetkisine sahiptir.
- Yargısal Denetim: Belediye encümen kararları, hukuka aykırı oldukları iddiasıyla idari yargıda iptal davasına konu edilebilir.
Belediye Encümen Kararlarına Karşı İtiraz Yolları
Belediye encümen kararlarına karşı, iki tür hukuki yol mevcuttur:
1. İdari İtiraz (Hiyerarşik Başvuru)
İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun (İYUK) 11. maddesi uyarınca, ilgililer, idari dava açmadan önce, idari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem yapılması için, işlemi yapan makama veya üst makama başvurabilirler. Bu başvuruya idari itiraz veya hiyerarşik başvuru denir.
İdari İtirazın Özellikleri:
- Zorunlu Değildir: İdari itiraz, zorunlu bir başvuru yolu değildir. İlgililer, doğrudan idari yargıda dava açma hakkına da sahiptirler.
- Süre: İdari itiraz, idari dava açma süresi içinde (genellikle 60 gün) yapılmalıdır.
- Başvuru Yeri: İtiraz, işlemi yapan makama (belediye encümeni) veya varsa üst makama (örneğin, büyükşehir belediyelerinde, büyükşehir belediye başkanına) yapılabilir.
- Şekli: İtiraz, yazılı bir dilekçe ile yapılır. Dilekçede, itiraz edilen karar, itiraz gerekçeleri ve talep açıkça belirtilmelidir.
- Dava Açma Süresini Durdurur: İdari itiraz, işlemeye başlamış olan idari dava açma süresini durdurur.
- Cevap Süresi: İdare, itiraza 30 gün içinde cevap vermek zorundadır. 30 gün içinde cevap verilmezse, itiraz zımnen reddedilmiş sayılır.
- Cevap Verilmesi Halinde: İdarenin itiraza olumsuz cevap vermesi veya zımnen reddetmesi halinde, dava açma süresi yeniden işlemeye başlar. Bu durumda, başvuru tarihine kadar geçmiş olan süre de hesaba katılır. Yani, itiraz tarihine kadar geçen süre, dava açma süresinden düşülür.
Örnek: Belediye encümen kararının tebliğinden itibaren 10 gün sonra idareye itiraz edilmişse ve idare 30 gün içinde cevap vermemişse, dava açma süresi, zımni ret tarihinden itibaren (30. gün) değil, kararın tebliğ tarihinden itibaren işlemeye başlayan 60 günlük sürenin dolmasından itibaren hesaplanır. Yani, geriye kalan 50 günlük süre içinde dava açılması gerekir.
2. İptal Davası
İdari itiraz sonucunda talebin reddedilmesi veya itiraz süresi içinde cevap verilmemesi (zımni ret) halinde, ilgililer, idare mahkemesinde iptal davası açabilirler. Ayrıca, yukarıda belirtildiği gibi, idari itiraz zorunlu bir yol olmadığından, ilgililer doğrudan iptal davası açma yolunu da tercih edebilirler.
Belediye Encümen Kararlarına Karşı İptal Davası
Belediye encümen kararları, idari işlem niteliğinde olduğundan, bu kararlara karşı açılacak iptal davaları, idari yargının görev alanına girer. İptal davası, idari işlemlerin yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlal edilenler tarafından açılan bir dava türüdür.
İptal Davası Açma Şartları
- İdari İşlem: İptal davasına konu edilebilecek, kesin ve yürütülmesi zorunlu bir idari işlem (belediye encümen kararı) olmalıdır.
- Menfaat İhlali: Davacının, iptali istenen işlemden dolayı meşru, kişisel ve güncel bir menfaatinin ihlal edilmiş olması gerekir.
- Süre: İptal davası, işlemin tebliğ tarihinden itibaren 60 gün içinde açılmalıdır. İdari itiraz yapılmışsa, itirazın reddine ilişkin kararın tebliğ tarihinden veya zımni ret süresinin dolmasından itibaren kalan süre içinde dava açılmalıdır.
- Görevli ve Yetkili Mahkemeye Başvuru: Dava, görevli ve yetkili idare mahkemesine hitaben yazılmış bir dilekçe ile açılmalıdır.
İptal Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
- Görevli Mahkeme: Belediye encümen kararlarına karşı açılacak iptal davalarında görevli mahkeme, İdare Mahkemeleridir.
- Yetkili Mahkeme: Genel yetki kuralı uyarınca, yetkili mahkeme, dava konusu idari işlemi yapan idari merciin (belediye encümeninin) bulunduğu yer idare mahkemesidir.
- Özel Yetki Kuralları: Bazı durumlarda, özel yetki kuralları uygulanabilir. Örneğin, taşınmazlara ilişkin encümen kararlarına (imar, kamulaştırma vb.) karşı açılacak davalarda, taşınmazın bulunduğu yer idare mahkemesi yetkilidir.
İptal Davasında Zamanaşımı
Belediye encümen kararlarına karşı açılacak iptal davalarında dava açma süresi, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 7. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre;
- Genel Dava Açma Süresi: Özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde, idare mahkemelerinde dava açma süresi 60 gündür.
- Sürenin Başlangıcı: Bu süre, idari işlemin (encümen kararının) yazılı bildirim (tebliğ) tarihinden itibaren başlar.
- İdari İtiraz Halinde Süre: İdari itiraz yapılması halinde, dava açma süresi durur. İdarenin itiraza cevap vermesi veya 30 günlük cevap verme süresinin dolması (zımni ret) halinde, kalan dava açma süresi içinde dava açılmalıdır.
Önemli Not: Dava açma süresi, hak düşürücü bir süredir. Bu sürenin geçirilmesi halinde, dava açma hakkı kaybedilir.
İptal Davası Dilekçesinde Bulunması Gerekenler
İptal davası dilekçesi, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun (İYUK) 3. ve 5. maddelerine uygun olarak hazırlanmalıdır. Dilekçede, aşağıdaki hususlara yer verilmelidir:
- Mahkemenin Adı: Dilekçe, görevli ve yetkili idare mahkemesine hitaben yazılmalıdır.
- Tarafların Bilgileri:
- Davacı: Davacının adı, soyadı, T.C. kimlik numarası, adresi ve varsa vekilinin adı, soyadı, adresi ve vekaletname örneği.
- Davalı: Davalı idarenin adı (ilgili Belediye Başkanlığı) ve adresi.
- Davanın Konusu: Davanın konusunun, “belediye encümen kararının iptali” olduğu açıkça belirtilmelidir.
- İptali İstenen Kararın Bilgileri: İptali istenen encümen kararının tarih ve sayısı, konusu ve tebliğ tarihi belirtilmelidir.
- İptal Gerekçeleri: Encümen kararının neden hukuka aykırı olduğu, yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden hangi hukuka aykırılıkların bulunduğu, somut olay ve hukuki dayanaklarla detaylı bir şekilde açıklanmalıdır.
- Deliller: İddiaları destekleyen tüm deliller (encümen kararı, tebligat belgesi, itiraz dilekçesi ve cevabı, tanık beyanları, bilirkişi raporu talebi, keşif talebi vb.) dilekçede belirtilmeli ve mümkünse dilekçeye eklenmelidir.
- Yürütmenin Durdurulması Talebi: Encümen kararının uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğacağı durumlarda, dava sonuçlanıncaya kadar yürütmenin durdurulması talep edilmelidir. Bu talep, dilekçenin ayrı bir bölümünde, açık ve net bir şekilde ifade edilmeli ve gerekçeleri belirtilmelidir.
- Sonuç ve İstem: Sonuç ve istem kısmında, encümen kararının iptaline, yürütmenin durdurulmasına ve yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davalı idareye yükletilmesine karar verilmesi talep edilmelidir.
Örnek İptal Gerekçeleri:
- Yetki Yönünden: Encümenin yetkisi dışında bir konuda karar alması (örneğin, belediye meclisinin yetkisinde olan bir konuda karar alması).
- Şekil Yönünden: Kararın yazılı olmaması, gerekçesiz olması, toplantı ve karar yeter sayısına uyulmaması, imza eksikliği gibi şekil eksiklikleri.
- Sebep Yönünden: Kararın dayandığı hukuki veya fiili sebeplerin gerçeği yansıtmaması, kararın kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı olması.
- Konu Yönünden: Kararın konusunun hukuka aykırı olması, imkansız olması veya belirsiz olması.
- Maksat Yönünden: Kararın, kanunda öngörülen amacın dışında, başka bir amaçla (örneğin, kişisel veya siyasi saiklerle) alınmış olması.
Belediye Encümen Kararlarının İptal Nedenleri: Örnekler
Belediye encümen kararlarının iptal edilebilmesi için, kararın hukuka aykırı olması gerekir. Hukuka aykırılık, yukarıda belirtilen yetki, şekil, sebep, konu ve maksat unsurlarından birinde veya birkaçında bulunabilir.
Sık Karşılaşılan İptal Nedenlerine Örnekler:
- İmar Para Cezaları:
- İmar para cezasının, imar mevzuatına aykırı olarak, eksik inceleme ve hatalı değerlendirme sonucu kesilmesi.
- Ceza tutanağının usulüne uygun düzenlenmemesi, tebliğ edilmemesi.
- Cezanın, kanunda öngörülen sınırlar dışında veya ölçüsüz olarak belirlenmesi.
- Yapının ruhsata aykırı kısımlarının, imar planına veya ruhsata uygun hale getirilmesi için yeterli süre verilmemesi.
- Yıkım Kararları:
- Yıkım kararının, imar mevzuatına aykırı olarak, eksik inceleme ve hatalı değerlendirme sonucu alınması.
- Yapının ruhsatlı olması veya ruhsata bağlanabilir nitelikte olması.
- Yıkım kararının, ölçülülük ilkesine aykırı olması (örneğin, yapının tamamının yıkılması yerine, sadece aykırı kısmın yıkımının yeterli olması).
- İşyeri Kapatma Cezaları:
- İşyeri kapatma cezasının, işyeri açma ve çalışma ruhsatlarına ilişkin mevzuata aykırı olarak verilmesi.
- Cezanın, ölçüsüz olması veya yasal dayanağının bulunmaması.
- Kamulaştırma İşlemleri:
- Kamulaştırma kararının, kamu yararına aykırı olması.
- Kamulaştırma bedelinin, gerçek değere uygun olarak tespit edilmemesi.
- Kamulaştırma işlemlerinde, usulüne uygun tebligat yapılmaması.
- İhale İşlemleri:
- İhale ilanının, mevzuata uygun şekilde yapılmaması.
- İhale komisyonunun tarafsız davranmaması, ihaleye fesat karıştırılması.
- İhale şartnamesinin, rekabeti engelleyici hükümler içermesi.
Önemli Not: Yukarıda belirtilen örnekler, sadece en sık karşılaşılan iptal nedenlerini göstermektedir. Her somut olay, kendi özel koşulları çerçevesinde değerlendirilmelidir.
Belediye Encümen Kararlarına Karşı İptal Davasında Yürütmenin Durdurulması
İptal davası açarken, dava konusu belediye encümen kararının uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğacak olması durumunda, mahkemeden yürütmenin durdurulması kararı verilmesi talep edilebilir.
Yürütmenin Durdurulması Nedir?
Yürütmenin durdurulması, idari işlemin yürütülmesinin, dava sonuçlanıncaya kadar geçici olarak durdurulması anlamına gelir. Bu karar, idari işlemin uygulanmasıyla ortaya çıkabilecek telafisi güç veya imkansız zararların önlenmesi amacıyla verilir.
Yürütmenin Durdurulması Şartları (İYUK 27):
Yürütmenin durdurulması kararı verilebilmesi için, aşağıdaki iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekir:
- İdari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkansız zararların doğması: Dava konusu işlemin uygulanmaya devam etmesi durumunda, davacı için telafisi güç veya imkansız bir zararın ortaya çıkacak olması gerekir. Örneğin, yıkım kararı verilmiş bir yapının dava sonuçlanmadan yıkılması, telafisi imkansız bir zarara yol açar.
- İdari işlemin açıkça hukuka aykırı olması: Dava konusu işlemin, açık ve belirgin bir şekilde hukuka aykırı olması gerekir. Bu durumun, dilekçede hukuki gerekçelerle ve somut delillerle ortaya konulması önemlidir.
Yürütmenin Durdurulması Talebi Nasıl Yapılır?
Yürütmenin durdurulması talebi, iptal davası dilekçesinde, ayrı bir başlık altında ve gerekçeleriyle birlikte belirtilmelidir. Bu talep, dava dilekçesi dışında ayrı bir dilekçe ile de yapılabilir.
Yürütmenin Durdurulması Kararı:
Mahkeme, yürütmenin durdurulması talebini öncelikle inceler. Gerekli görürse, davalı idarenin (belediyenin) savunmasını aldıktan sonra veya savunma süresi geçtikten sonra bu konuda bir karar verir.
Yürütmenin durdurulması kararı verilmesi halinde, dava konusu belediye encümen kararı, dava sonuçlanıncaya kadar uygulanmaz. Bu karar, tedbir niteliğinde olup, davanın esası hakkında bir hüküm içermez.
Yürütmenin Durdurulması Kararına İtiraz:
Yürütmenin durdurulması talebinin reddi halinde, kararın tebliğinden itibaren 7 gün içinde bir üst mahkemeye (Bölge İdare Mahkemesi) itiraz edilebilir.
Önemli Not: Yürütmenin durdurulması kararı verilmesi için, mahkemenin teminat yatırılmasına karar vermesi de mümkündür.
Belediye Encümen Kararlarına Karşı İptal Davasında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Dava Açma Süresine Uyulmalıdır: İptal davası, encümen kararının tebliğinden itibaren 60 gün içinde açılmalıdır. Bu süre hak düşürücü niteliktedir.
- Dilekçe Usulüne Uygun Hazırlanmalıdır: Dava dilekçesi, İdari Yargılama Usulü Kanunu’nda belirtilen usul kurallarına uygun olarak, eksiksiz ve doğru bir şekilde hazırlanmalıdır.
- İptal Gerekçeleri Açıkça Belirtilmelidir: Dilekçede, encümen kararının neden hukuka aykırı olduğu, yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden hangi hukuka aykırılıkların bulunduğu, somut olay ve hukuki dayanaklarla detaylı bir şekilde açıklanmalıdır.
- Deliller Sunulmalıdır: İddiaları destekleyen tüm deliller (encümen kararı, tebligat belgesi, itiraz dilekçesi ve cevabı, tanık beyanları, bilirkişi raporu talebi, keşif talebi, kamera kaydı, ses kaydı, fotoğraf vb.) dilekçeye eklenmeli ve dilekçe metninde bu delillere atıf yapılmalıdır.
- Yürütmenin Durdurulması Talep Edilmelidir: Telafisi güç veya imkansız zararların doğma ihtimali varsa, mutlaka yürütmenin durdurulması talep edilmelidir.
- Harç ve Masraflar Yatırılmalıdır: Dava açarken, mahkeme veznesine gerekli harç ve masraflar (posta gideri, bilirkişi ücreti avansı vb.) yatırılmalıdır.
- Uzman Bir Avukattan Hukuki Yardım Alınmalıdır: İdari davalar, teknik bilgi ve deneyim gerektiren davalardır. Bu nedenle, dava açmadan önce ve dava sürecinde idare hukuku alanında uzman bir avukattan hukuki destek alınması, hak kaybına uğramamak ve davanın lehe sonuçlanması açısından büyük önem taşır.
Sonuç : Belediye Encümen Kararına İtiraz
Belediye encümen kararları, bireylerin ve işletmelerin haklarını doğrudan etkileyebilen önemli idari işlemlerdir. Bu kararların hukuka uygun olması, kamu yararının gözetilmesi ve ilgililerin haklarının korunması açısından büyük önem taşır. Hukuka aykırı veya menfaatini ihlal eden bir belediye encümen kararıyla karşılaşan kişiler, idari itiraz ve iptal davası yollarına başvurarak haklarını arayabilirler. Bu süreçte, idare hukuku alanında uzman bir avukattan hukuki destek almak, sürecin doğru ve etkin bir şekilde yürütülmesi ve hak kayıplarının önlenmesi açısından hayati önem taşımaktadır.
Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Uzman Avukat haklarınızı korumanıza destek olacaktır. 📞 0507 606 15 14
🚨 Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz! 🚨
https://legapro.net/
