Bedelli Askerlik İşten Ayrılma: Kıdem Tazminatı

Bedelli askerlik, belirli bir bedel ödeyerek ve kısa süreli temel askerlik eğitimi alarak askerlik yükümlülüğünü yerine getirme imkanı sunan bir uygulamadır. Bu uygulama, özellikle çalışma hayatında aktif rol alan ve uzun süreli askerlik hizmeti nedeniyle işinden ayrılmak istemeyen kişiler için önemli bir alternatif oluşturmaktadır. Ancak, bedelli askerlik sebebiyle işten ayrılma durumunda, işçilerin kıdem tazminatı ve diğer işçilik hakları konusunda bilgi sahibi olmaları, hak kaybına uğramamaları açısından büyük önem taşır. Bu makalede, bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılma durumunda işçinin kıdem tazminatı hakkını, işe iade imkanını, işverenin yükümlülüklerini ve bu süreçte dikkat edilmesi gereken önemli hususları detaylı bir şekilde inceleyeceğiz.

Bedelli Askerlik ve Kıdem Tazminatı

Bedelli askerlik, 1475 sayılı eski İş Kanunu’nun yürürlükte olan 14. maddesi kapsamında, kıdem tazminatına hak kazandıran fesih nedenlerinden biri olarak kabul edilmektedir. İlgili maddede, muvazzaf askerlik hizmeti dolayısıyla iş sözleşmesini fesheden işçilerin kıdem tazminatına hak kazanacağı belirtilmiştir. Bedelli askerlik de muvazzaf askerlik hizmeti kapsamında değerlendirildiğinden, bu nedenle işten ayrılan işçiler, kıdem tazminatı alma hakkına sahiptirler.

Önemli Not: 7146 sayılı Kanun döneminde, yani 2018 yılında bedelli askerlik hakkından yararlananlar ücretsiz izinli sayılmışlardı. Ancak, 7146 sayılı kanun, geçici bir kanun olup, şu an yürürlükte olan kanun 7179 sayılı Asker Alma Kanunu’dur. 7179 Sayılı Kanun’da bedelli askerlik yapanların ücretsiz izinli sayılacağına dair bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle, güncel mevzuata göre, bedelli askerlik sebebiyle işten ayrılan işçiler, kıdem tazminatına hak kazanmaktadırlar.

Bedelli Askerlik Nedeniyle Kıdem Tazminatı Alma Şartları

Bedelli askerlik nedeniyle kıdem tazminatı alabilmek için, aşağıdaki şartların bir arada bulunması gerekir:

1. İş Kanunu’na Tabi İşçi Olmak: İşçi, 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında “işçi” tanımına uygun olarak çalışıyor olmalıdır.
2. En Az Bir Yıl Çalışmış Olmak: İşçinin, aynı işverene bağlı olarak en az bir yıl süreyle çalışmış olması gerekir.
3. İş Sözleşmesinin Bedelli Askerlik Nedeniyle Feshedilmesi: İşçi, iş sözleşmesini bedelli askerlik hizmetini yerine getirmek amacıyla feshetmelidir.
4. Fiilen Askerlik Hizmetinin Yerine Getirilmesi: İşçi, her ne kadar bedelli olsa da en az 1 gün fiilen askerlik hizmetini ifa etmelidir.

Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?

Kıdem tazminatı, işçinin son brüt ücreti üzerinden hesaplanır. Hesaplamada, işçinin aynı işverene bağlı olarak çalıştığı toplam süre dikkate alınır.

Kıdem Tazminatı Hesaplama Formülü:

Kıdem Tazminatı = Son Brüt Ücret x Kıdem Süresi (Yıl)

Örnek:

• Son brüt ücreti: 10.000 TL
• Kıdem süresi: 5 yıl 6 ay (5,5 yıl)
• Kıdem tazminatı: 10.000 TL x 5,5 yıl = 55.000 TL

Önemli Notlar:

• Kıdem tazminatı hesabında, giydirilmiş brüt ücret esas alınır. Giydirilmiş brüt ücrete, işçiye ödenen yol, yemek, sosyal yardımlar, ikramiye, prim gibi sürekli ödemeler de dahil edilir.
• Kıdem tazminatında tavan uygulaması vardır. Her yıl belirlenen kıdem tazminatı tavanı, bir işçinin alabileceği en yüksek kıdem tazminatı miktarını gösterir. 2024 yılı Ocak-Temmuz dönemi için kıdem tazminatı tavanı 35.058,58 TL‘dir.
• Kıdem tazminatından sadece damga vergisi kesintisi yapılır.

Bedelli Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılma Süreci

Bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılacak işçinin, aşağıdaki adımları izlemesi gerekmektedir:

1. Bedelli Askerlik Başvurusunun Yapılması ve Kabul Edilmesi: İşçi, e-Devlet üzerinden veya askerlik şubelerinden bedelli askerlik başvurusunu yapmalı ve başvurusunun kabul edildiğine dair belgeyi almalıdır.
2. İşverene Yazılı Bildirimde Bulunulması: İşçi, bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılacağını ve kıdem tazminatını talep ettiğini yazılı bir dilekçe ile işverene bildirmelidir. Dilekçeye, bedelli askerlik başvurusunun kabul edildiğine dair belge ve sevk belgesi (celp) eklenmelidir.
3. Kıdem Tazminatının Ödenmesi: İşveren, işçinin kıdem tazminatını, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihte peşin olarak ödemek zorundadır.
4. İşten Çıkış İşlemlerinin Yapılması: İşveren, işçinin SGK çıkışını “askerlik” koduyla yapmalı ve işten ayrılış bildirgesini düzenlemelidir.

Örnek İşten Ayrılma Dilekçesi:

... ŞİRKETİ İNSAN KAYNAKLARI DEPARTMANINA

KONU: Bedelli Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılma ve Kıdem Tazminatı Talebi

İlgi: ... tarihli iş sözleşmesi

... tarihinden beri şirketinizde ... pozisyonunda çalışmaktayım.

7179 Sayılı Askeralma Kanunu kapsamında, bedelli askerlik hizmetinden yararlanmak üzere başvurum kabul edilmiş olup, .../.../20... tarihinde birliğime teslim olacağım.

Bu nedenle, iş sözleşmemi bedelli askerlik hizmeti nedeniyle feshediyor ve 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14. maddesi gereğince kıdem tazminatımın tarafıma ödenmesini talep ediyorum.

Gereğini arz ederim.

Tarih: .../.../20...

Adı Soyadı:

İmza:

EKLER:

1.  Bedelli Askerlik Başvuru Sonuç Belgesi
2.  Sevk Belgesi (Celp)

Önemli Not: İşçinin, işten ayrılma dilekçesini noter kanalıyla göndermesi, ispat açısından daha sağlam bir yöntem olacaktır.

Bedelli Askerlikte Ücretsiz İzin Kullanılabilir Mi?

7179 sayılı Asker Alma Kanunu’nda, bedelli askerlik hizmeti süresince işçilerin ücretsiz izinli sayılacağına dair bir hüküm bulunmamaktadır. Bu nedenle, işçiler, isterlerse kıdem tazminatlarını alarak işten ayrılabilirler, isterlerse de işverenle anlaşarak ücretsiz izin kullanabilirler.

Ücretsiz İzin Kullanmanın Avantajları:

• İşçi, askerlik dönüşü işine geri dönebilir.
• İşçinin, işyerindeki hakları (kıdem, yıllık izin vb.) korunur.

Ücretsiz İzin Kullanmanın Dezavantajları:

• İşçi, askerlik süresince ücret alamaz.
• İşçi, kıdem tazminatını hemen alamaz.

Önemli Not: Ücretsiz izin kullanımı, işveren ile işçinin karşılıklı anlaşmasına bağlıdır. İşveren, ücretsiz izin talebini kabul etmek zorunda değildir.

Bedelli Askerlik Sonrası İşe Dönüş

Bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan işçi, askerlik dönüşü eski işine dönmek isterse, işverene yazılı olarak başvurmalıdır. İşveren, işçiyi eski işine veya benzer bir işe almak zorundadır.

İşe Dönüş Süreci:

• Başvuru Süresi: İşçi, terhis tarihinden itibaren iki ay içinde işe dönüş için işverene başvurmalıdır.
• İşverenin Yükümlülüğü: İşveren, işçiyi eski işine veya benzer bir işe bir ay içinde başlatmak zorundadır.
• İşe Başlatmama Tazminatı: İşveren, işçiyi işe başlatmazsa, işçiye en az üç aylık ücreti tutarında işe başlatmama tazminatı ödemek zorundadır.

Önemli Not: Bedelli askerlik sonrası işe dönüş hakkı, sadece muvazzaf askerlik hizmeti nedeniyle işten ayrılanlar için geçerlidir. Bedelli askerlik nedeniyle ücretsiz izin kullanan işçiler, izin süresi sonunda işe başlamak zorundadırlar.

Bedelli Askerlik Nedeniyle İşten Ayrılmada Dikkat Edilmesi Gerekenler

• İşten Ayrılma Bildiriminin Yazılı Yapılması: İşçinin, bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılacağını ve kıdem tazminatını talep ettiğini işverene yazılı olarak bildirmesi önemlidir.
• Gerekli Belgelerin Temin Edilmesi: İşçinin, bedelli askerlik başvurusunun kabul edildiğine dair belgeyi ve sevk belgesini (celp) işverene ibraz etmesi gerekmektedir.
• Kıdem Tazminatının Doğru Hesaplanması: Kıdem tazminatının, işçinin son brüt ücreti ve toplam çalışma süresi dikkate alınarak doğru bir şekilde hesaplanması önemlidir.
• İşverenin Ödeme Yapmaması Durumunda: İşverenin kıdem tazminatını ödememesi durumunda, işçi, öncelikle arabulucuya başvurmalı, anlaşma sağlanamazsa İş Mahkemesinde dava açmalıdır.
• Hukuki Yardım Alınması: Bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılma ve kıdem tazminatı alma süreci, hukuki bilgi ve deneyim gerektiren bir süreçtir. Bu nedenle, bir avukattan hukuki destek alınması, hak kaybına uğramamak ve sürecin doğru bir şekilde yönetilmesi açısından önemlidir.

Bedelli Askerlik ve İşsizlik Maaşı

Bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan işçiler, işsizlik maaşı alma şartlarını taşıyorlarsa, işsizlik maaşına başvurabilirler. Ancak, bedelli askerlik süresince (temel eğitim süresi) işsizlik maaşı ödenmez. İşsizlik maaşı, askerlik hizmeti tamamlandıktan sonra ve iş arama sürecinde ödenmeye başlar.

İşsizlik Maaşı Alma Şartları:

• Kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalmak,
• Hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olmak,  
• Hizmet akdinin feshinden önceki son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak,
• Hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurmak.  

Önemli Not: Bedelli askerlik nedeniyle işsizlik maaşı alma konusunda detaylı bilgi için İŞKUR‘a başvurulması gerekmektedir.

Yargıtay Kararları Işığında Bedelli Askerlik ve Kıdem Tazminatı

Yargıtay, bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan işçilerin kıdem tazminatı hakkına ilişkin çeşitli kararlar vermiştir. Bu kararlarda, bedelli askerliğin muvazzaf askerlik hizmeti kapsamında olduğu ve bu nedenle işten ayrılan işçilerin kıdem tazminatına hak kazandığı vurgulanmıştır.

Örnek Yargıtay Kararları:

• Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2014/12365 E., 2014/14042 K. sayılı kararı: “…Somut uyuşmazlıkta davacının iş sözleşmesi davalı işveren tarafından davacıya ihbar ve kıdem tazminatı ödenmek suretiyle feshedilmiştir. Davacının aynı gün emeklilik için Sosyal Güvenlik Kurumuna başvurması sözleşmenin işveren tarafından feshedildiği gerçeğini değiştirmez. İş sözleşmesinin davalı işverence feshedilmek suretiyle sona ermesi nedeniyle borçlanılan askerlik süresi için kıdem tazminatı talep edilemez. Davanın reddi yerine yazılı gerekçe ile kabulü hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir…” Bu kararda, iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi halinde, askerlik süresinin borçlanılarak kıdem tazminatına eklenemeyeceği belirtilmiştir.
• Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 2014/15064 E., 2015/31360 K. sayılı kararı (Karşı Oy Gerekçesi): “…Davacının istifadan 4 gün sonra 04.06.2012 tarihinde bedelli askerlik başvurusunda bulunduğu ve askerliğini bedelli yaptığı, bir gün dahi silah altına alınmadığı da sabittir. 1475 sayılı Yasanın 14/1-3 maddesiyle tanınan hakkın fiilen askerlik yapmak için mecburen işyerinden ayrılmak zorunda olanlara yönelik olması karşısında askerlik yükümlülüğünü yerine getirmek yerine bedelini ödeyerek bu yükümlülükten kurtulan işçi 1475 sayılı Yasanın 14/1-3 maddesinde tanınan haktan yararlanamaz…” Bu kararda, karşı oy gerekçesinde, bedelli askerlik yapanların fiilen askerlik yapmadıkları için kıdem tazminatına hak kazanamayacakları ifade edilmiştir.
• Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi 2020/2412 E., 2020/664 K. sayılı kararı: “…Bedelli askerlik hizmetinden yararlananların, temel askerlik eğitimi süresince çalıştıkları iş yerinde, kurum ve kuruluşlar tarafından aylıksız veya ücretsiz izinli sayılacakları, ancak bu durumun kıdem tazminatı hakkını ortadan kaldırmayacağı, aksine uygulamanın kıdem tazminatına hak kazandırmayacağı belirtilmiştir.” Bu kararda, bedelli askerlik yapanların ücretsiz izinli sayılacakları, ancak bunun kıdem tazminatı hakkını ortadan kaldırmayacağı belirtilmiştir.

Önemli Not: Yargıtay’ın güncel kararlarında, bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılan işçilerin kıdem tazminatına hak kazandığı yönünde görüş birliği oluşmuştur. Ancak, her somut olay kendi özel koşulları çerçevesinde değerlendirilmelidir.

Sonuç

Bedelli askerlik, işçilere askerlik yükümlülüklerini yerine getirirken iş hayatlarından uzun süre kopmamaları için önemli bir imkan sunmaktadır. Ancak, bedelli askerlik nedeniyle işten ayrılma durumunda, kıdem tazminatı, işe dönüş hakkı, işsizlik maaşı gibi konularda işçilerin haklarını bilmeleri ve bu hakları korumak için gerekli adımları atmaları önemlidir. Bu süreçte, iş hukuku alanında uzman bir avukattan hukuki destek almak, olası hak kayıplarının önüne geçmek ve sürecin sağlıklı bir şekilde ilerlemesini sağlamak açısından büyük önem taşımaktadır.

Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Uzman Avukat haklarınızı korumanıza destek olacaktır. 📞 0507 606 15 14

🚨 Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz! 🚨

https://legapro.net/