TENKİS DAVASI NEDİR

Tenkis Davası: Miras Hukukunda Haklarınızı Koruma Yolu

Tenkis davası, miras bırakanın saklı paylı mirasçıların haklarını zedeleyen tasarruflarının iptali veya azaltılması için açılan bir miras hukuku davasıdır. Bu dava, mirasçıların yasal olarak hak sahibi oldukları miras payını almalarını sağlamayı amaçlar.

Tenkis Davası Ne Zaman Açılır?

Miras bırakan, mirasının tamamını serbestçe tasarruf edemez. Bazı mirasçıların (saklı paylı mirasçılar) yasal olarak korunan bir miras payı vardır (saklı pay). Eğer miras bırakan, vasiyetname veya sağlığında yaptığı bağışlarla bu saklı payları ihlal ederse, saklı paylı mirasçılar tenkis davası açabilirler.

Kimler Tenkis Davası Açabilir?

• Saklı paylı mirasçılar tenkis davası açabilir.
• Saklı paylı mirasçılar:
  • Altsoy (çocuklar, torunlar)
  • Üstsoy (anne, baba)
  • Eş

Tenkis Davasi Neye Yönelik Açılır?

• Miras bırakanın ölüme bağlı tasarrufları (vasiyetname)
• Miras bırakanın sağlığında yaptığı karşılıksız kazandırmalar (bağışlar)

Tenkis Davasi Sonucunda Ne Olur?

• Mahkeme, miras bırakanın saklı payları ihlal eden tasarruflarını tamamen veya kısmen iptal edebilir veya azaltabilir.
• Amaç, saklı paylı mirasçıların yasal miras payını almalarını sağlamaktır.

Türk Medeni Kanunu Madde 560:

“Saklı paylarının karşılığını alamayan mirasçılar, miras bırakanın tasarruf edebileceği kısmı aşan tasarruflarının tenkisini dava edebilirler.”  

Tenkis davası, miras hukukunda haklarınızı korumanız için önemli bir yoldur. Eğer miras bırakanın tasarrufları nedeniyle saklı payınız zedelendiğini düşünüyorsanız, bir avukata danışarak tenkis davası açabilirsiniz.

Tenkis Nedir? Tenkis Ne Anlama Gelir?

“Tenkis” kelimesi Arapça kökenlidir ve “eksiltme, azaltma, indirme” gibi anlamlara gelir. Hukuki terminolojide ise, özellikle miras hukukunda, miras bırakanın saklı payları ihlal eden tasarruflarının azaltılması veya iptal edilmesi işlemini ifade eder.

Yani, miras bırakanın vasiyetname veya bağışlarla bazı mirasçıların (altsoy, üstsoy, eş) yasal miras paylarından (saklı pay) daha az pay almalarına neden olması durumunda, tenkis davası açılır ve miras bırakanın bu tasarrufları “tenkis edilir”, yani azaltılır veya iptal edilir.

Örneğin, miras bırakan tüm malvarlığını tek bir çocuğuna bırakmışsa, diğer çocukları tenkis davası açarak kendi saklı paylarını talep edebilirler. Mahkeme, vasiyetnameyi tenkis ederek diğer çocukların da miras almasını sağlayabilir.

Tenkis Davası: Kimler, Ne Zaman Açabilir?

Tenkis davası, miras bırakanın saklı paylı mirasçıların haklarını zedeleyen tasarruflarının iptali veya azaltılması için açılan bir miras hukuku davasıdır. Saklı pay ise, yasaların belirli mirasçılara (saklı paylı mirasçılar) tanıdığı minimum miras payıdır.

Tenkis Davası Hangi Hallerde Açılır?

• Saklı Payın İhlali: Miras bırakan, vasiyetname veya sağlığında yaptığı bağışlarla saklı paylı mirasçıların haklarını zedelerse, tenkis davası açma hakkı doğar.
• Tasarruf Sınırının Aşılması: Miras bırakan, mirası üzerinde sadece belirli bir oranda tasarruf etme hakkına sahiptir. Bu sınırı aşan tasarruflar, tenkis davasına konu olabilir.
• Mirasçının Mağduriyeti: Tenkis davası açabilmek için, mirasçının saklı payının karşılığını alamamış olması gerekir.

Tenkis Davasını Kimler Açabilir?

• Saklı paylı mirasçılar tenkis davası açabilir.
• Saklı paylı mirasçılar:
  • Altsoy (çocuklar, torunlar)
  • Üstsoy (anne, baba)
  • Eş
• Mirasçılar birlikte veya ayrı ayrı dava açabilirler.
• Her mirasçı sadece kendi saklı payı için dava açabilir.

Tenkis Davası Açma Şartları Nelerdir?

Tenkis davası, miras bırakanın saklı paylı mirasçıların haklarını zedeleyen tasarruflarının iptali veya azaltılması için açılan bir miras hukuku davasıdır. Bu davayı açabilmek için belirli şartların bir arada bulunması gerekir.

Tenkis Davası Açma Şartları:

1. Miras Bırakanın Tasarruf Sınırını Aşması:
   • Miras bırakan, mirası üzerinde sadece belirli bir oranda tasarruf etme hakkına sahiptir. Bu sınır, saklı pay oranlarıyla belirlenir.
   • Miras bırakan, vasiyetname veya sağlığında yaptığı bağışlarla bu sınırı aşarsa, tenkis davası açma hakkı doğar.
   • Tasarruf sınırını aşma şartı, tenkis davasının en temel şartıdır.
2. Saklı Paylı Mirasçıların Haklarını Kazanamaması:
   • Tenkis davası açabilmek için, saklı paylı mirasçıların miras bırakanın tasarrufları nedeniyle saklı pay oranlarını alamamış olmaları gerekir.
   • Yani, miras bırakanın tasarrufları sonucunda mirasçılar mağdur olmalıdır.
3. Mağduriyetin Sebebi Olarak Tasarruf Sınırının Aşılması:
   • Mirasçıların saklı pay oranlarını alamamasının tek sebebi, miras bırakanın tasarruf sınırını aşmış olması gerekir.
   • Başka bir sebeple (örneğin, mirasın reddi) saklı pay oranları alınamamışsa, tenkis davası açılamaz.
4. Mirasçının Tasarruf Anında Mirasçı Olması:
   • Miras bırakanın tasarruf yaptığı sırada, tenkis davası açacak kişinin mirasçı olması gerekir.
   • Yani, miras bırakan bir kişiye bağış yaptığında, o kişi henüz mirasçı değilse (örneğin, sonradan evlenen eş), bu bağış tenkis davasına konu olamaz.
5. Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre:
   • Tenkis davası zamanaşımına tabidir. Genel olarak 1 yıl içinde açılması gerekir.
   • Ayrıca, 10 yıllık hak düşürücü süre de vardır.

Terekenin Belirlenmesi:

• Tereke, miras bırakanın ölümünden sonra geride bıraktığı tüm mal varlığı ve borçlarıdır.
• Tenkis davasında, tasarruf sınırını belirlemek için tereke değerinin tespit edilmesi gerekir.
• Tereke, mahkemeye başvurularak belirlenir.

Kim Tenkis Davasını Açamaz?

Tenkis davası, miras bırakanın saklı payları ihlal eden tasarruflarının iptali veya azaltılması için açılan bir miras hukuku davasıdır. Ancak, herkes bu davayı açamaz. Tenkis davası açma hakkı, sadece belirli kişilerle sınırlıdır.

Tenkis Davasını AÇAMAYANLAR:

1. Saklı Payını Elde Eden Mirasçılar:
   • Eğer bir mirasçı, miras bırakanın tasarruflarına rağmen saklı pay oranını almışsa, tenkis davası açamaz.
   • Saklı payın ihlal edilmesi şarttır.
2. Mirasçı Olmayanlar:
   • Mirasçı dışındaki kişiler tenkis davası açamaz.
   • Örneğin, miras payını devralanlar veya vasiyeti yerine getirme görevlisi dava açamaz.
   • Tereke temsilcisi ve tavsiye memuru da tenkis davası açamaz.
3. Kısıtlı veya Reşit Olmayan Mirasçılar (İstisna):
   • 18 yaşından küçük veya kısıtlı olan mirasçılar kendi adlarına dava açamazlar.
   • Ancak, yasal temsilcileri (anne, baba veya vasi) onlar adına tenkis davası açabilirler.

Önemli Notlar:

• Tenkis davası kişisel bir haktır ve sadece saklı paylı mirasçı tarafından kullanılabilir.
• Tenkis davası zamanaşımına tabidir. Genel olarak 1 yıl içinde açılması gerekir.
• Tenkis davası karmaşık bir konudur. Bu nedenle, bir avukattan hukuki destek almanız önerilir.

Saklı Paylı Mirasçıların Alacaklıları Tenkis Davası Açabilir mi?

Evet, saklı paylı mirasçıların alacaklıları bazı durumlarda tenkis davası açabilirler. Bu durum, Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 562. maddesinde düzenlenmiştir.

Alacaklıların Tenkis Davası Açabilmesi için Şartlar:

1. Aciz Belgesi: Alacaklının elinde, mirasın açıldığı tarihte saklı paylı mirasçı hakkında aciz belgesi olmalıdır. Yani, mirasçı borcunu ödeyemiyor olmalıdır.
2. İhtar ve Süre: Alacaklılar, mirasçıya tenkis davası açması için yazılı bir ihtar göndermeli ve makul bir süre vermelidir.
3. Davayı Açmama: Mirasçı, bu süre içinde tenkis davası açmazsa veya açtığı davayı gereği gibi yürütmezse, alacaklılar tenkis davası açabilirler.
4. İflas: Mirasçı iflas etmişse, iflas dairesi de tenkis davası açabilir.

Alacaklıların Tenkis Davasi Açma Amacı:

• Alacaklılar, tenkis davası açarak miras bırakanın saklı payları ihlal eden tasarruflarının iptalini veya azaltılmasını sağlarlar.
• Bu sayede, mirasçının miras payı artar ve alacaklılar alacaklarını tahsil etme şansını arttırır.

Tenkis Davası Kime Karşı Açılır?

Tenkis davası, miras bırakanın saklı payları ihlal eden tasarruflarının iptali veya azaltılması için açılan bir miras hukuku davasıdır. Bu davayı kime karşı açacağınızı bilmek çok önemlidir, aksi takdirde davanız usulden reddedilebilir.

Tenkis Davası Kime Karşı Açılır?

• Tenkis davası, miras bırakanın tasarruf ettiği kişiye karşı açılır. Yani, miras bırakan bir malı bağışlamışsa, dava bağışlanan kişiye karşı açılır.
• Bu kişi, bir mirasçı olabileceği gibi, üçüncü bir kişi de olabilir.
• Eğer tasarruf edilen kişi ölmüşse, dava onun mirasçılarına karşı açılır.
• Birden fazla kişiye tasarruf edilmişse, dava tüm bu kişilere karşı açılır.

Tenkis Davasi Nispi Bir Davadır:

• Tenkis davası, nispi bir davadır. Yani, sadece tasarruf edilen kişiye karşı açılabilir.
• İstisnai durumlar hariç, miras bırakana veya diğer mirasçılara karşı tenkis davası açılamaz.

Örnek:

• Miras bırakan, bir evini oğluna bağışlamıştır. Diğer çocukları, bu bağış nedeniyle saklı pay haklarının zedelendiğini düşünerek tenkis davası açmak istiyor. Bu durumda, dava oğula karşı açılmalıdır.
• Eğer oğul ölmüşse, dava oğlunun mirasçılarına karşı açılır.

Tenkis Davasında Saklı Pay Hesaplama: Adım Adım Rehber

Tenkis davası açmadan önce, saklı payınızın zedelendiğinden emin olmanız gerekir. Bunun için saklı pay hesaplaması yapmanız önemlidir. İşte tenkis davasında saklı pay hesaplamanın adım adım rehberi:

1. Net Terekenin Belirlenmesi:

• Tereke: Miras bırakanın ölüm anında sahip olduğu tüm mal varlığı ve borçlarının toplamıdır.
• Terekenin Aktifi: Miras bırakanın taşınır ve taşınmaz malları, alacakları, hakları vb.
• Terekenin Pasifi: Miras bırakanın borçları, cenaze giderleri, mirasın idaresi ve paylaşımı için yapılan masraflar vb.
• Net Tereke: Terekenin aktifinden pasifi çıkararak bulunur. (Net Tereke = Terekenin Aktifi – Terekenin Pasifi)

2. Saklı Pay Oranlarının Belirlenmesi:

• Saklı pay oranları, mirasçının yakınlığına göre değişir.
• TMK 506 ve 507’ye göre:
  • Altsoy (çocuklar, torunlar): Yasal miras payının yarısı
  • Üstsoy (anne, baba): Yasal miras payının dörtte biri
  • Eş:
    • Altsoy ile birlikte mirasçı ise: Yasal miras payının dörtte biri
    • Üstsoy ile birlikte mirasçı ise: Yasal miras payının yarısı
    • Tek mirasçı ise: Terekenin tamamı

3. Saklı Pay Miktarının Hesaplanması:

• Net tereke miktarı ile saklı pay oranı çarpılarak saklı pay miktarı bulunur.
• Örnek: Net tereke 1.000.000 TL ve mirasçının saklı pay oranı 1/2 ise, saklı pay miktarı 500.000 TL’dir.

4. Tasarruf Sınırının Hesaplanması:

• Tasarruf sınırı, miras bırakanın serbestçe tasarruf edebileceği miras kısmıdır.
• Tasarruf Sınırı = Net Tereke – (Tüm Saklı Payların Toplamı)

5. Tasarruf Sınırının Aşılıp Aşılmadığının Kontrolü:

• Miras bırakanın vasiyetname veya bağışlarla yaptığı tasarrufların toplam değeri, tasarruf sınırını aşıyorsa tenkis davası açma hakkı doğar.

6. Mirasın Açıldığı Tarihteki Fiyatların Esas Alınması:

• Saklı pay hesaplamasında, mirasın açıldığı tarihteki (miras bırakanın ölüm tarihi) fiyatlar esas alınır.

Tenkise Tabi İşlemler ve Tenkis Hesaplaması

Tenkis davası, miras bırakanın saklı payları ihlal eden tasarruflarının iptali veya azaltılması için açılan bir miras hukuku davasıdır. Peki, hangi işlemler tenkise tabidir ve tenkis hesaplaması nasıl yapılır?

Tenkise Tabi İşlemler:

Miras bırakanın saklı pay sahiplerinin haklarını zedeleyen tasarrufları tenkise tabidir. Bu tasarruflar ikiye ayrılır:

1. Ölüme Bağlı Tasarruflar:
   • Vasiyetname ile yapılan tasarruflar ölüme bağlı tasarruflardır.
   • Miras bırakan, vasiyetname ile mirasının tamamını veya bir kısmını belirli kişilere bırakabilir.
   • Ancak, bu tasarruflar saklı pay oranlarını aşamaz.
2. Sağlararası Kazandırmalar:
   • Miras bırakanın sağlığında yaptığı ve ölümünden sonra mirasçılara geçen tasarruflar sağlararası kazandırmalardır.
   • TMK 565’e göre tenkise tabi sağlararası kazandırmalar:
     • Ölümden önceki bir yıl içinde âdet üzere verilen hediyeler dışında yapılan bağışlamalar
     • Alışılmışın dışında verilen çeyiz ve kuruluş sermayesi
     • Geri verilmemek üzere altsoyuna yapılan malvarlığı devri veya borçtan kurtarma
     • Mirasçılık sıfatını kaybeden yasal mirasçıya yapılan ödemeye mahsuben kazandırmalar
     • Miras haklarının ölümden önce tasfiyesi amacıyla yapılan kazandırmalar
     • Saklı pay kurallarını etkisiz kılmak amacıyla yapılan açık kazandırmalar

Tenkis Hesaplaması:

1. Net Terekenin Belirlenmesi: Miras bırakanın tüm mal varlığı ve borçları tespit edilir ve net tereke hesaplanır.
2. Saklı Pay Oranlarının Belirlenmesi: Mirasçıların yakınlığına göre saklı pay oranları belirlenir.
3. Saklı Pay Miktarının Hesaplanması: Net tereke miktarı ile saklı pay oranı çarpılarak saklı pay miktarı bulunur.
4. Tasarruf Sınırının Hesaplanması: Net Tereke – (Tüm Saklı Payların Toplamı) ile tasarruf sınırı bulunur.
5. Tasarrufların Tenkisi: Eğer miras bırakanın tasarrufları tasarruf sınırını aşıyorsa, önce ölüme bağlı tasarruflar (vasiyetname), sonra sağlararası kazandırmalar tenkis edilir.
6. Tenkis sırası: En son yapılan tasarruftan başlanarak geriye doğru gidilir.
7. Kamu tüzel kişilerine ve kamuya yararlı derneklere yapılan tasarruflar en son tenkis edilir.

Tenkis Davasında İspat Yükü ve Zamanaşımı

Tenkis davası açmayı düşünüyorsanız, ispat yükü ve zamanaşımı gibi önemli hususları bilmeniz gerekir. Bu bilgiler, davanızı etkili bir şekilde yürütmeniz ve hak kaybı yaşamamanız açısından kritik öneme sahiptir.

Tenkis Davasında İspat Yükü Kimdedir?

• İspat yükü, davacı mirasçıya aittir. Yani, tenkis davası açan mirasçı, iddialarını kanıtlamakla yükümlüdür.
• Davacı mirasçının ispatlaması gereken hususlar:
  • Saklı paylı mirasçı olduğu
  • Saklı payının ihlal edildiği
  • Miras bırakanın tasarruf sınırını aştığı
  • Saklı payına haksız olarak el atıldığı

Tenkis Davasında Zamanaşımı:

• Tenkis davası açma hakkı zamanaşımına tabidir.
• TMK md. 571’e göre iki farklı zamanaşımı süresi vardır:
  • 1 yıl: Mirasçılar, saklı paylarının zedelendiğini öğrendikleri tarihten itibaren 1 yıl içinde dava açmalıdırlar.
  • 10 yıl: Her halükarda, mirasın açılma tarihinden itibaren 10 yıl sonra tenkis davası açma hakkı düşer.
• Bu süreler hak düşürücü süre niteliğindedir. Yani, süreler geçtikten sonra dava açılsa bile mahkemece dikkate alınmaz.

Örnek:

• Miras bırakan 2020 yılında vefat etti.
• Mirasçılar, saklı paylarının zedelendiğini 2023 yılında öğrendi.
• Bu durumda, mirasçılar 2024 yılına kadar (öğrenme tarihinden itibaren 1 yıl) tenkis davası açabilirler.
• Ancak, her halükarda 2030 yılından sonra (mirasın açılma tarihinden itibaren 10 yıl) dava açamazlar.

Tenkis Davası Nerede Açılır? Yetkili ve Görevli Mahkeme

Tenkis davası açmaya karar verdiyseniz, hangi mahkemede dava açacağınızı bilmeniz çok önemlidir. Aksi takdirde, davanız yetkisizlik nedeniyle reddedilebilir ve zaman kaybedebilirsiniz.

Tenkis Davasında Görevli Mahkeme:

• Asliye Hukuk Mahkemesi: Tenkis davaları, malvarlığı haklarına ilişkin davalar olduğu için Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir. (HMK m. 4)

Tenkis Davasında Yetkili Mahkeme:

• Miras Bırakanın Son Yerleşim Yeri Mahkemesi: Tenkis davalarında yetkili mahkeme, miras bırakanın son yerleşim yerindeki Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. (TMK m. 576 ve HMK m. 11/1-b)
• Kesin Yetki: Bu kural, kesin yetki kuralıdır. Yani, taraflar anlaşarak farklı bir mahkemede dava açamazlar.

Örnek:

• Miras bırakan İstanbul’da yaşıyordu ve vefat etti.
• Mirasçılar, tenkis davası açmak istiyor.
• Bu durumda, dava İstanbul Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılmalıdır.

Tenkis Davasi Ne Kadar Sürer?

• Tenkis davalarının süresi, mirasçıların sayısı, terekedeki malvarlığının değeri, davanın karmaşıklığı ve itirazlar gibi faktörlere bağlı olarak değişir.
• Genellikle 1,5 yıl kadar sürebilir.
• İstinaf ve temyiz aşamaları ile birlikte 5 yıla kadar uzayabilir.

Tenkis Davası Nasıl Sonuçlanır?

Tenkis davası, miras bırakanın saklı payları ihlal eden tasarruflarının iptali veya azaltılması için açılan bir miras hukuku davasıdır. Davanın sonucunda mahkeme, saklı pay sahiplerinin haklarını korumak için çeşitli kararlar verebilir.

Tenkis Davasının Kabul Edilmesi Halinde:

1. Geriye Doğru İndirim:
   • Mahkeme, miras bırakanın saklı payları ihlal eden tasarruflarını geriye doğru indirerek saklı pay sahiplerinin yasal pay oranlarına ulaşmasını sağlar.
   • Yani, öncelikle en son yapılan tasarruf iptal edilir veya azaltılır. Bu işlem, saklı pay sahiplerinin hakları tamamen korunana kadar devam eder.
2. Tenkis Sırası:
   • Tenkis işlemi, saklı pay tamamlanıncaya kadar aşağıdaki sırayla yapılır:
     • Ölüme bağlı tasarruflar (vasiyetname)
     • En yeni tarihlisinden en eskisine doğru geriye gidilmek üzere sağlararası kazandırmalar
   • Kamu tüzel kişilerine ve kamuya yararlı dernek ve vakıflara yapılan tasarruflar en son tenkis edilir.
3. Tenkis Şekli:
   • Mahkeme, tasarrufun tamamen iptaline, kısmen iptaline veya değerinin azaltılmasına karar verebilir.
   • Tenkis oranı, saklı pay sahiplerinin hak kaybına uğradığı oran kadar olacaktır.

Tenkis Davasının Reddedilmesi Halinde:

• Eğer mahkeme, miras bırakanın tasarruflarının saklı pay haklarını ihlal etmediğine karar verirse, tenkis davası reddedilir.
• Bu durumda, miras bırakanın tasarrufları geçerli sayılır ve mirasçılar bu tasarruflara itiraz edemez.

Muvazaa ve Tenkis Davası: Miras Hukukunda Hak Arama Yolları

Muvazaa ve tenkis davası, miras bırakanın hileli tasarrufları sonucunda mağdur olan mirasçıların haklarını korumak için başvurabilecekleri önemli hukuki yollardır.

Muvazaa Nedir?

• Muvazaa, tarafların üçüncü kişileri aldatmak amacıyla gerçek iradelerine uymayan bir sözleşme yapmasıdır.
• Görünüşte farklı bir işlem yapılmış gibi gözükse de, tarafların asıl amacı başkadır.
• Muvazaanın amacı, genellikle mal kaçırmak ve üçüncü kişileri zarara uğratmaktır.

Muris Muvazaası (Mirastan Mal Kaçırma):

• Muris muvazaası, miras bırakanın mirasçılarını aldatmak ve onlardan mal kaçırmak amacıyla yaptığı bir muvazaa türüdür.
• Miras bırakan, gerçekte bağışlamak istediği malı, satış veya ölünceye kadar bakma sözleşmesi gibi göstererek bir mirasçısına veya üçüncü bir kişiye devreder.
• Amaç, diğer mirasçıları miras payından mahrum bırakmak ve tenkis davasını engellemektir.

Tenkis Davasi Nedir?

• Tenkis davası, miras bırakanın saklı pay sahiplerinin haklarını zedeleyen tasarruflarının iptali veya azaltılması için açılan bir davadır.
• Saklı pay, yasaların belirli mirasçılara (altsoy, üstsoy, eş) tanıdığı minimum miras payıdır.
• Miras bırakan, vasiyetname veya bağışlarla bu saklı payları ihlal ederse, saklı pay sahipleri tenkis davası açabilirler.

Muvazaa ve Tenkis Davasi Arasında İlişki:

• Muris muvazaası durumunda, mirasçılar hem tapu iptal ve tescil davası hem de tenkis davası açabilirler.
• Tapu iptal ve tescil davası ile muvazaalı işlem ortadan kaldırılır ve taşınmaz mirasçılara geri verilir.
• Tenkis davası ile ise, miras bırakanın diğer tasarrufları (vasiyetname vb.) da incelenir ve saklı pay sahiplerinin hakları korunur.

Mirasta Denkleştirme (İade) ve Tenkis (İndirme) Arasındaki Farklar

Miras hukukunda denkleştirme ve tenkis, miras bırakanın tasarruflarının mirasçılar arasında adil bir şekilde paylaşılmasını sağlayan iki önemli kavramdır. Her iki dava türü de mirasçıların haklarını korumayı amaçlar ancak aralarında önemli farklar bulunmaktadır.

Denkleştirme (İade) Davasi:

• Amaç: Miras bırakanın sağlığında mirasçısına yaptığı karşılıksız kazandırmaların miras ortaklığına iadesini sağlamak ve mirasın eşit bir şekilde paylaşılmasını temin etmek.
• Kapsam: Sadece sağlararası kazandırmaları (miras bırakanın sağlığında yaptığı bağışlar vb.) kapsar.
• Kimler Açabilir? Tüm yasal mirasçılar açabilir. Saklı paylı mirasçı olmak gerekmez.
• Kime Karşı Açılır? Sadece yasal mirasçılara karşı açılır. Atanmış mirasçılara karşı açılamaz.

Tenkis (İndirme) Davasi:

• Amaç: Miras bırakanın saklı pay sahiplerinin haklarını zedeleyen tasarruflarının iptali veya azaltılması.
• Kapsam: Hem ölüme bağlı tasarrufları (vasiyetname) hem de sağlararası kazandırmaları kapsar.
• Kimler Açabilir? Sadece saklı paylı mirasçılar (altsoy, üstsoy, eş) açabilir.
• Kime Karşı Açılır? Hem yasal mirasçılara hem de atanmış mirasçılara karşı açılır.

Temel Farklar:

Örnek:

• Bir baba, sağlığında bir evini oğluna bağışlamış ve diğer oğluna da eşit değerde bir araba almıştır. Baba öldüğünde, bağışlanan ev ve araba denkleştirmeye tabi tutulur ve miras paylaşımında dikkate alınır.
• Bir baba, vasiyetname ile tüm mal varlığını bir çocuğuna bırakmıştır. Diğer çocukları, saklı pay haklarının zedelendiği gerekçesiyle tenkis davası açabilirler.

Tenkis Davası Emsal Yargıtay Kararları: Önemli İçtihatlar

Yargıtay kararları, tenkis davalarında uygulama birliği sağlamak ve hukuki çerçeveyi netleştirmek açısından büyük önem taşır. İşte tenkis davalarıyla ilgili bazı önemli Yargıtay kararları:

1. Haktan Feragat ve Sabit Tenkis Oranı:

• Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2000/1753 E. – 2000/1786 K. – 13.12.2000 tarihli kararı:
  • Bu kararda, tenkis davasında hakim tarafından sabit tenkis oranının belirlenmeden tercih hakkının kullanılamayacağı vurgulanmıştır.
  • Yani, miras bırakanın tasarrufunun ne oranda tenkis edileceği belirlenmeden, davalı mirasçının tenkis edilen malı almak veya bedelini ödemek arasında tercih yapma hakkı kullanamaz.
  • Ayrıca, hakten feragat için yazılı ve imzalı bir beyan gerektiği belirtilmiştir.

2. Saklı Pay Sahibi Olma Şartı:

• Yargıtay 1. Hukuk Dairesi’nin 2016/7835 E. – 2019/2456 K. – 4.4.2019 tarihli kararı:
  • Bu kararda, tenkis davası açabilmek için saklı pay sahibi olma şartı vurgulanmıştır.
  • 5650 sayılı Kanun ile kardeşler saklı pay sahibi mirasçı olmaktan çıkarılmıştır. Bu nedenle, kardeşlerin tenkis davası açamayacağına karar verilmiştir.

3. Diğer Önemli Yargıtay Kararları:

• Tenkis davasında ispat yükünün davacı mirasçıya ait olduğu ve davacının saklı payının zedelendiğini ispatlaması gerektiği pek çok kararda vurgulanmıştır.
• Tenkis davasının zamanaşımına tabi olduğu ve 1 yıl veya her halükarda 10 yıl içerisinde açılması gerektiği kararları vardır.
• Tenkis davasında görevli mahkemenin Asliye Hukuk Mahkemesi olduğu ve yetkili mahkemenin miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesi olduğu kararları mevcuttur.

Tenkis Davası Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Tenkis davası, miras hukukunda saklı pay sahiplerinin haklarını korumak için önemli bir dava türüdür. Bu konuyla ilgili sıkça sorulan sorular ve cevapları aşağıda bulabilirsiniz:

1. Tenkis davası ne demek?

Tenkis davası, miras bırakanın saklı pay sahiplerinin haklarını zedeleyen tasarruflarının iptali veya azaltılması için açılan bir miras hukuku davasıdır.

2. Tenkis davası şartları nelerdir?

• Miras bırakanın tasarruf sınırını aşması
• Saklı paylı mirasçıların haklarını kazanamaması
• Mağduriyetin sebebi olarak tasarruf sınırının aşılması
• Mirasçının tasarruf anında mirasçı olması
• Zamanaşımı ve hak düşürücü süre içerisinde dava açılması

3. Tenkis davası hangi hallerde açılamaz?

• Saklı payını elde eden mirasçılar
• Mirasçı olmayanlar (miras payını devralanlar, vasiyeti yerine getirme görevlisi vb.)

4. Tenkis davası nasıl ispatlanır?

Tenkis davasında ispat yükü davacı mirasçıya aittir. Davacı, saklı payının zedelendiğini her türlü delil ile ispatlamak zorundadır (vasiyetname, tapu kayıtları, tanık beyanları vb.).

5. Tenkis davası neden reddedilir?

• Dava açma şartlarının bulunmaması
• Zamanaşımı veya hak düşürücü sürenin geçmiş olması
• İddiaların ispatlanamaması
• Miras bırakanın tasarruflarının saklı payı ihlal etmemesi

6. Tenkis davasında tanık dinlenir mi?

Evet, tenkis davasında tanık dinlenebilir. Tanıklar, miras bırakanın gerçek iradesi, tasarrufları ve mirasçılar arasındaki ilişkiler konusunda bilgi sahibi olabilirler.

7. Tenkis davası üçüncü kişiye açılır mı?

Evet, tenkis davası miras bırakanın tasarruf ettiği üçüncü kişiye karşı da açılır. Örneğin, miras bırakan bir malı bağışlamışsa, dava bağışlanan kişiye karşı açılır.

8. Tenkis davası ne kadar sürer?

Tenkis davalarının süresi, davanın karmaşıklığına, delillerin toplanma sürecine ve mahkemenin iş yüküne bağlı olarak değişir. Genellikle 1-3 yıl arasında sürebilir.

9. Tenkis hesaplaması nasıl yapılır?

Tenkis hesaplaması için öncelikle net tereke belirlenir. Sonra, saklı pay oranları ve miktarları hesaplanır. Miras bırakanın tasarrufları tasarruf sınırını aşıyorsa, ölüme bağlı tasarruflar ve sağlararası kazandırmalar tenkis edilir.

10. Tenkis davasında nasıl karar verilir?

Mahkeme, tüm delilleri değerlendirerek ve miras hukuku kurallarını uygulayarak tenkis davasında karar verir. Saklı pay hakları ihlal edilmişse, miras bırakanın tasarrufları iptal edilir veya azaltılır.

11. Tenkis davasında taşınmazın hangi tarihteki değeri esas alınır?

Tenkis davasında, mirasın açıldığı tarihteki (miras bırakanın ölüm tarihi) taşınmaz değeri esas alınır.

12. Vasiyette saklı pay oranı nedir?

Vasiyette saklı pay oranı, mirasçının yakınlığına göre değişir. TMK 506 ve 507’ye göre altsoy için yasal miras payının yarısı, üstsoy için yasal miras payının dörtte biri, eş için ise altsoy ile birlikte mirasçı olması halinde yasal miras payının dörtte biri, üstsoy ile birlikte mirasçı olması halinde yasal miras payının yarısıdır.

13. Miras bırakan kişi sağ iken mallarını paylaştırdığı anlaşılırsa diğer mirasçılar ne yapabilir?

Diğer mirasçılar, eğer bu paylaşım saklı pay haklarını zedeliyorsa tenkis davası açabilirler.

14. Anne ölünce dededen toruna miras kalır mı?

Evet, anne ölünce miras öncelikle altsoyuna (çocuklar, torunlar) kalır. Eğer annenin çocukları yoksa veya onlar mirası reddederse, miras üstsoyuna (anne, baba) kalır. Bu durumda, torunlar mirasçı olur.

15. Vasiyeti yerine getirme görevlisi tenkis davası açabilir mi?

Hayır, vasiyeti yerine getirme görevlisi tenkis davası açamaz. Tenkis davası açma hakkı sadece saklı paylı mirasçılara aittir.

16. Mirastan çıkarılan kişi tenkis davası açabilir mi?

Hayır, mirastan çıkarılan kişi tenkis davası açamaz. Mirastan çıkarılma, kişinin miras hakkını tamamen kaybetmesi anlamına gelir.

17. Bağışlama tenkise tabi midir?

Evet, miras bırakanın sağlığında yaptığı bağışlamalar tenkise tabi olabilir. Eğer bağışlama saklı pay haklarını zedeliyorsa, saklı paylı mirasçılar tenkis davası açabilirler.

• Miras Avukatı olarak mağduriyetinizi gidermek ve haklarınızı korumak için size destek olmaktan mutluluk duyarız. Uzman avukatlarımızla iletişime geçerek ücretlendirme hakkında bilgi alabilir ve hukuki süreçlerinizde profesyonel destek alabilirsiniz. 📞 0507 606 15 14

• 🚨 Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz! 🚨

www.legapro.net