Satın Alınan Gayrimenkul 5 Yıl İçinde Satılırsa Ne Olur?

Gayrimenkul Yatırımınızın Vergilendirilmesi Hakkında Bilmeniz Gerekenler (Değer Artış Kazancı Vergisi)

Gayrimenkul alım satımı, hem kazanç potansiyeli hem de vergisel yükümlülükleri açısından dikkatle değerlendirilmesi gereken bir işlemdir. Özellikle, satın alınan gayrimenkullerin 5 yıl içinde elden çıkarılması, Değer Artış Kazancı Vergisi adı altında bir vergilendirme doğurabilmektedir. Bu durum, son dönemdeki yasal düzenlemeler ve Gelir İdaresi Başkanlığı’nın (GİB) sıkı denetimleri ile daha da önem kazanmıştır.

Bu rehberde, “Satın alınan gayrimenkul 5 yıl içinde satılırsa ne olur?” sorusunun cevabını detaylı bir şekilde ele alacağız. Değer Artış Kazancı Vergisi’nin hangi durumlarda uygulanacağını, istisnaları, verginin nasıl hesaplandığını, beyan ve ödeme süreçlerini, ayrıca 5 yıllık sürenin nasıl hesaplandığını örneklerle açıklayacağız.

Değer Artış Kazancı Vergisi Nedir?

Değer Artış Kazancı Vergisi, Gelir Vergisi Kanunu’nun Mükerrer 80. maddesinde düzenlenen ve belirli mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançların vergilendirildiği bir gelir vergisi türüdür. Bu vergi, gayrimenkul satışlarından elde edilen kârın belirli şartlar altında vergilendirilmesini öngörür.

Hangi Gayrimenkul Satışları Değer Artış Kazancı Vergisine Tabidir?

Gelir Vergisi Kanunu’nun Mükerrer 80. maddesinin 6. bendine göre, iktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız (bedelsiz) olarak iktisap edilenler hariç), aşağıdaki mal ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak 5 yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artış kazancı vergisine tabidir:

• Arazi, bina, maden suları, memba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl çıkarma yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar gibi gayrimenkul niteliğindeki mallar
• Voli mahalleri ve dalyanlar
• Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar (Örneğin, irtifak hakkı, intifa hakkı)
• Gemi ve gemi payları ile motorlu tahmil ve tahliye vasıtaları

Önemli Not:

• İvazsız (Bedelsiz) İktisap: Miras veya bağış yoluyla edinilen gayrimenkullerin satışında, 5 yıllık süre dikkate alınmaz ve değer artış kazancı vergisi doğmaz.
• 5 Yıllık Süre Hesabı: 5 yıllık süre, gayrimenkulün tapu siciline tescil edildiği tarihten itibaren başlar ve satışın yapıldığı tarihe kadar takvim günü bazında hesaplanır.
• Elden Çıkarma: Elden çıkarma kavramı, yukarıda belirtilen mal ve hakların satılması, bir bedel karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulmasını ifade eder.

Değer Artış Kazancı Vergisinde İstisnalar

Belirli durumlarda, 5 yıl içinde gerçekleşen gayrimenkul satışlarından elde edilen kazançlar, değer artış kazancı vergisinden istisna tutulmuştur. Bu istisnalar şunlardır:

• İstisna Tutarı: Her yıl Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenen bir istisna tutarı mevcuttur. 2024 yılı için bu tutar 55.000 TL’dir. Elde edilen kazanç, bu istisna tutarını aşmıyorsa, değer artış kazancı vergisi ödenmez.
• Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) Artış Oranı: Gayrimenkulün elden çıkarıldığı aydan önceki son 12 aylık dönemde, Yİ-ÜFE artış oranının %10’un üzerinde olması durumunda, maliyet bedeli endekslemesi yapılabilir. Bu durumda, enflasyon etkisi arındırılarak, gerçek kazanç üzerinden vergilendirme yapılır.
• Evlilik Birliği İçinde Eşler Arası Devirler: Edinilmiş mallara katılma rejiminin geçerli olduğu evliliklerde, eşlerin birbirlerine yaptığı gayrimenkul devirlerinde, gayrimenkulün elden çıkarılması değer artış kazancı hesaplanırken dikkate alınmaz.
• Cebri İcra ve İzale-i Şuyu Yoluyla Satışlar: Cebri icra veya ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davası sonucu yapılan satışlardan elde edilen kazançlar, değer artış kazancı vergisine tabi değildir.
• Tam Mükellef Kurumlara Ait ve İki Yıldan Fazla Süreyle Elde Tutulan Gayrimenkuller: Tam mükellef kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan gayrimenkullerin satışından doğan kazançlar, belirli şartların sağlanması halinde kurumlar vergisinden istisnadır. Bu istisna, değer artış kazancı vergisini de kapsar.

Değer Artış Kazancı Vergisi Nasıl Hesaplanır?

Değer artış kazancı vergisi matrahı, safi kazanç üzerinden hesaplanır. Safi kazanç, satış bedeli ile maliyet bedeli ve giderler arasındaki farktır.

Hesaplama Adımları:

1. Satış Bedeli: Gayrimenkulün satış bedeli, tapu senedinde yer alan bedeldir.
2. Maliyet Bedeli: Gayrimenkulün iktisap (edinme) bedelidir.
3. Endeksleme (Enflasyon Düzeltmesi): Gayrimenkulün iktisap tarihinden, elden çıkarıldığı tarihe kadar geçen sürede, Yİ-ÜFE artış oranı %10 veya üzerinde ise, maliyet bedeli endekslenir. Endeksleme, iktisap bedelinin, elden çıkarılma ayından önceki ayın Yİ-ÜFE oranına bölünmesi ve iktisap ayından önceki ayın Yİ-ÜFE oranına bölünmesiyle bulunan katsayı ile çarpılması suretiyle yapılır.
4. Giderler: Satışla ilgili olarak yapılan ve satıcı tarafından karşılanan giderler (örneğin, tapu harcı, emlak komisyonu ücreti) safi kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilir.
5. İstisna Tutarı: Hesaplanan kazançtan, ilgili yıl için belirlenen istisna tutarı (2024 yılı için 55.000 TL) düşülür.
6. Vergi Matrahı: Kalan tutar, değer artış kazancı vergisi matrahını oluşturur.
7. Vergi Oranı: Değer artış kazancı, artan oranlı gelir vergisi tarifesine göre vergilendirilir.
8. Hesaplanan Vergi: Vergi matrahı, ilgili vergi oranı ile çarpılarak ödenecek değer artış kazancı vergisi hesaplanır.

Örnek Hesaplama:

Bay A, 15 Ocak 2020 tarihinde 400.000 TL’ye satın aldığı konutu, 10 Mart 2024 tarihinde 1.000.000 TL’ye satmıştır. Satış için 5.000 TL tapu harcı ve 20.000 TL emlakçı komisyonu ödemiştir.

• Ocak 2020 Yİ-ÜFE: 450
• Şubat 2024 Yİ-ÜFE: 1800
• Mart 2024’ten önceki 12 aylık Yİ-ÜFE artış oranı: %60 (Örnek olarak verilmiştir)

Bu durumda, değer artış kazancı vergisi hesabı şu şekilde yapılır:

1. Satış Bedeli: 1.000.000 TL
2. Maliyet Bedeli: 400.000 TL
3. Endeksleme Katsayısı: 1800 / 450 = 4
4. Endekslenmiş Maliyet Bedeli: 400.000 TL x 4 = 1.600.000 TL (Ancak, satış bedelinden yüksek olamayacağı için 1.000.000 TL olarak dikkate alınır.)
5. Giderler: 5.000 TL + 20.000 TL = 25.000 TL
6. Safi Kazanç: 1.000.000 TL – 1.000.000 TL – 25.000 TL = -25.000 TL (Zarar)
7. İstisna Tutarı: 55.000 TL (Ancak, bu örnekte zarar söz konusu olduğu için istisna uygulanmaz.)
8. Vergi Matrahı: 0 TL (Zarar olduğu için vergi matrahı oluşmamıştır.)
9. Hesaplanan Vergi: 0 TL

Bu örnekte, endeksleme sonucunda maliyet bedeli satış bedeline ulaştığından ve hatta aştığından, vergilendirilecek bir kazanç oluşmamıştır. Dolayısıyla, değer artış kazancı vergisi ödenmesi gerekmeyecektir.

Önemli Not: Bu örnek, sadece değer artış kazancı vergisi hesaplamasının nasıl yapılacağını göstermek amacıyla verilmiştir. Gerçek hesaplamalarda, Yİ-ÜFE oranları, istisna tutarı ve diğer değişkenler dikkate alınmalıdır.

Değer Artış Kazancı Vergisi Beyannamesi ve Ödeme

Değer artış kazancı vergisi, yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilir. Beyanname, gayrimenkulün satıldığı yılı takip eden yılın Mart ayının başından son gününe kadar verilmelidir.

Örneğin, 2024 yılında satılan bir gayrimenkulden elde edilen kazanç, 2025 yılının Mart ayında beyan edilecektir.

Beyanname Verme Yöntemleri:

• Hazır Beyan Sistemi: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesinde yer alan Hazır Beyan Sistemi üzerinden elektronik ortamda beyanname verilebilir.
• Elden: Bağlı bulunulan vergi dairesine elden beyanname verilebilir.
• Posta Yoluyla: Bağlı bulunulan vergi dairesine posta yoluyla beyanname gönderilebilir.

Verginin Ödenmesi:

Hesaplanan değer artış kazancı vergisi, Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenir.

Ödeme Yöntemleri:

• Vergi Daireleri: Bağlı bulunulan vergi dairesine veya yetkili vergi dairelerine ödeme yapılabilir.
• Anlaşmalı Bankalar: Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yetkilendirilmiş bankalar aracılığıyla ödeme yapılabilir.
• İnternet Vergi Dairesi: Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesi üzerinden, kredi kartı veya banka kartı ile ödeme yapılabilir.

5 Yıllık Sürenin Hesaplanmasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Takvim Günü Esası: 5 yıllık süre hesaplanırken, takvim günü esası uygulanır. Yani, gayrimenkulün edinildiği gün ile satıldığı gün arasındaki tam 5 yıl (1825 gün veya 1826 gün) dikkate alınır.
• Tapu Tescil Tarihi: Sürenin başlangıcı, gayrimenkulün tapu siciline tescil edildiği tarihtir.
• Cins Tashihi: Cins tashihi (örneğin, arsa vasfındaki bir taşınmazın bina olarak tescil edilmesi), 5 yıllık sürenin başlangıcını değiştirmez. Süre, ilk iktisap tarihinden itibaren hesaplanır.
• Kat Karşılığı İnşaat: Arsa sahibine, arsa karşılığı verilen dairelerin iktisap tarihi olarak, arsanın müteahhide teslim edildiği tarih değil, dairelerin tapuya tescil edildiği tarih esas alınır.
• Kooperatif Üyeliği: Kooperatif üyelerinin, kooperatife ortak oldukları tarih değil, gayrimenkulün tapu siciline tescil edildiği tarih iktisap tarihi olarak kabul edilir.
• Gayrimenkulün Fiilen Kullanım Hakkının Daha Önce Bırakılması: Tapu tescil tarihi yerine fiili kullanım hakkının bırakıldığı tarih, iktisap tarihi olarak kabul edilmez.

Sonuç

Gayrimenkul alım satımı yaparken, değer artış kazancı vergisi yükümlülüğünü göz önünde bulundurmak ve 5 yıllık süreye dikkat etmek önemlidir. Bu yükümlülük, kazancınızın önemli bir kısmının vergi olarak ödenmesine neden olabilir. Bu nedenle, gayrimenkul satışı yapmadan önce, konusunda uzman bir mali müşavir veya avukata danışarak, vergisel yükümlülükleriniz hakkında detaylı bilgi almanız ve gerekli hesaplamaları doğru bir şekilde yapmanız büyük önem taşımaktadır.

Değer Artış Kazancı Vergisi Sıkça Sorulan Sorular

İşte gayrimenkul satışı, değer artış kazancı vergisi ve ilgili konularda sıkça sorulan sorular ve cevapları:

1. 5 yıl içinde satılan gayrimenkul vergisi ne kadar?

5 yıl içinde satılan gayrimenkulden elde edilen kazanç, Değer Artış Kazancı Vergisi‘ne tabidir. Vergi oranı, elde edilen safi kazanca (satış bedeli – (endekslenmiş) maliyet bedeli – giderler) ve Gelir Vergisi Kanunu’nda yer alan artan oranlı vergi tarifesine göre belirlenir.

2024 yılı için gelir vergisi tarifesi şöyledir:

E-Tablolar’a aktar

Örneğin, 200.000 TL safi kazanç elde ettiyseniz, bunun 110.000 TL’si için %15, kalan 90.000 TL’si için %20 vergi ödersiniz.

Önemli Not: Hesaplama yapılırken, öncelikle varsa istisna tutarı (2024 için 55.000 TL) düşülür. Ayrıca, Yİ-ÜFE endekslemesi de dikkate alınmalıdır.

2. 5 yıl dolmadan ev satılırsa ne olur?

5 yıl dolmadan (tapu tescil tarihinden itibaren) ev satılırsa ve bu satıştan kazanç elde edilirse, bu kazanç Değer Artış Kazancı Vergisi’ne tabi olur. Vergi, elde edilen safi kazanç üzerinden hesaplanır.

3. Gayrimenkul satışında 5 yıl vergi muafiyeti kalktı mı?

Hayır, gayrimenkul satışında 5 yıl vergi muafiyeti kalkmadı. Gayrimenkulün iktisap (edinme) tarihinden itibaren 5 yıl geçtikten sonra satılması durumunda, elde edilen kazanç değer artış kazancı vergisinden muaftır. Ancak, bu muafiyet sadece ivazsız (bedelsiz) olarak iktisap edilen gayrimenkuller (miras, bağış) ve tam mükellef kurumlara ait olup en az 2 yıl süreyle elde tutulan gayrimenkuller için geçerli değildir.

4. Kredi ile alınan ev 5 seneden önce satılırsa gelir vergisi ödenir mi?

Evet, kredi ile alınmış olması, evin 5 yıldan önce satılması durumunda değer artış kazancı vergisi ödenmesi gerekliliğini ortadan kaldırmaz. Kazanç elde edilmişse ve istisna şartları sağlanmıyorsa, vergi ödenmesi gerekir.

5. Ev satarken vergi çıkmaması için ne yapmalı?

Vergi çıkmaması için en temel yol gayrimenkulü iktisap tarihinden itibaren 5 tam yıl (takvim günü hesabıyla 1825 veya 1826 gün) geçtikten sonra satmaktır. Ayrıca, aşağıdaki durumlarda da vergi ödemeyebilirsiniz.

• Satıştan doğan kazancın 2024 yılı için 55.000 TL’nin altında kalması durumunda istisnadan yararlanılır ve vergi ödenmez.
• Gayrimenkulün ivazsız (miras veya bağış yoluyla) edinilmiş olması halinde, satıştan doğan kazanç için vergi ödenmez.
• Satıştan zarar edilmesi durumunda.

6. Satın aldığım evi ne zaman satabilirim?

Satın aldığınız evi istediğiniz zaman satabilirsiniz. Ancak, tapu tescil tarihinden itibaren 5 yıl içinde satarsanız ve kazanç elde ederseniz, değer artış kazancı vergisi ödemeniz gerekebileceğini unutmamalısınız.

7. Yılda kaç ev alıp satabilirim 2025?

2025 veya başka bir yıl için, yılda kaç ev alıp satabileceğinize dair bir sınırlama yoktur. Ancak, ticari kazanç elde etme amacıyla, devamlılık arz eden ve organizasyon gerektiren gayrimenkul alım satım işlemleri, değer artış kazancı vergisi kapsamında değil, ticari kazanç olarak vergilendirilir. Bu durumda, gelir vergisi, KDV ve diğer vergisel yükümlülükler doğar. Ticari kazanç olup olmadığı her somut olayın özelliğine göre değerlendirilir.

8. Gayrimenkul satışında 5 yıllık süre nasıl hesaplanır?

5 yıllık süre, takvim günü olarak hesaplanır. Gayrimenkulün tapu siciline tescil edildiği tarih başlangıç tarihi olarak kabul edilir. Satışın yapıldığı tarihe kadar geçen süre hesaplanır. Örneğin, 10 Ocak 2019’da tapuya tescil edilen bir gayrimenkul, 10 Ocak 2024’te (veya sonrasında) satılırsa, 5 yıllık süre dolmuş olur ve değer artış kazancı vergisi doğmaz.

9. Değer artış kazancı beyan edilmezse ne olur?

Değer artış kazancı elde edildiği halde beyan edilmezse veya eksik beyan edilirse, vergi ziyaı (vergi kaybı) meydana gelir. Bu durumda, vergi dairesi, vergi ziyaı cezası ve gecikme faizi ile birlikte vergiyi tahsil eder. Ayrıca, durumun niteliğine göre vergi kaçakçılığı suçu da gündeme gelebilir.

10. Ev satarken ne kadar vergi öderim?

Ödenecek vergi miktarı, elde edilen safi kazanca ve gelir vergisi tarifesine göre değişir. Yukarıda “Değer Artış Kazancı Vergisi Nasıl Hesaplanır?” bölümünde detaylı bir örnek hesaplama verilmiştir.

11. 2024 değer artış kazancı istisnası ne kadar?

2024 yılı için değer artış kazancı istisna tutarı 55.000 TL‘dir. Elde edilen safi kazanç, bu tutarı aşmıyorsa, değer artış kazancı vergisi ödenmez.

LegaPro Hukuk Bürosu olarak, gayrimenkul hukuku ve vergi hukuku alanında uzman ve deneyimli ekibimizle, müvekkillerimize kapsamlı hukuki danışmanlık ve avukatlık hizmeti sunmaktayız. Gayrimenkul alım satımı ve değer artış kazancı vergisi ile ilgili tüm sorularınız için bize “Avukata Sor” bölümünden ulaşabilir, online danışmanlık randevusu alarak, durumunuzu detaylı bir şekilde değerlendirebilirsiniz.

Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Avukat haklarınızı korumanıza destek olacaktır. 📞 0507 606 15 14

🚨 Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz! 🚨

https://legapro.net/