Eşdeğer Parça Uygulaması

Hasar Gören Araçlarda Orijinal Parça Yerine Eşdeğer Parça Kullanımı

Trafik kazaları, maddi hasarın yanı sıra, araç sahipleri için onarım süreci ve yedek parça seçimi gibi karmaşık konuları da beraberinde getirir. Hasar gören parçaların orijinal parçalarla mı yoksa eşdeğer (muadil) parçalarla mı değiştirileceği, hem aracın değeri hem de sigorta işlemleri açısından önem taşır. İşte bu noktada, eşdeğer parça uygulaması devreye girer ve araç sahiplerinin haklarını bilmesi gereken bir konu olarak karşımıza çıkar.

Bu rehberde, eşdeğer parçanın ne olduğunu, mevzuattaki yerini, uygulama koşullarını, araç sahiplerinin haklarını, itiraz süreçlerini ve eşdeğer parça kullanımının araç değer kaybına etkisini detaylı bir şekilde ele alacağız. Ayrıca, Danıştay’ın bu konudaki önemli bir kararına da değineceğiz.

Eşdeğer Parça Nedir?

Eşdeğer parça, trafik kazası sonucu hasar gören bir aracın onarımında kullanılan, orijinal parçanın üreticisi tarafından üretilmemiş ancak kalite, performans, güvenlik ve uyumluluk açısından orijinal parçayla aynı işlevi gören ve aynı standartları karşılayan yedek parçalardır.

Eşdeğer Parçanın Özellikleri:

• İşlevsellik: Orijinal parça ile aynı işlevi görür.
• Kalite: Orijinal parçaya eşdeğer kalitede malzemeden üretilmiştir.
• Performans: Orijinal parçayla aynı performansı sağlar.
• Uyumluluk: Araca tam olarak uyum sağlar ve montajı sorunsuz bir şekilde gerçekleştirilebilir.
• Güvenlik: Orijinal parça ile aynı güvenlik standartlarını karşılar.
• Maliyet: Genellikle orijinal parçadan daha ucuzdur.

Eşdeğer Parça ile Orijinal Parça Arasındaki Fark:

Eşdeğer parçalar, orijinal parçanın üreticisi tarafından üretilmez. Bağımsız üreticiler veya yan sanayi olarak tabir edilen firmalar tarafından üretilir. Ancak, bu parçaların orijinal parçalarla aynı işlevi görmesi, aynı kalite ve güvenlik standartlarını karşılaması ve araca uyumlu olması gerekir.

Eşdeğer Parça Uygulamasının Yasal Dayanağı

Eşdeğer parça kullanımı, Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası) Genel Şartları‘nın B.2. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre:

“Hasar halinde, hasar gören parça, onarımı mümkün değilse veya eşdeğer parça (veya yeniden kullanılabilir parça) ile değişimine imkân yok ise orijinali ile değiştirilir. Bu paragraf uygulaması sonucu araçta bir kıymet artışı meydana gelse dahi bu fark tazminat miktarından indirilemez.”

“Hasar gören parçanın orijinal olmaması halinde ise eşdeğer (veya yeniden kullanılabilir parça) ile değiştirilir. Ancak, hasar gören parçanın eşdeğer (veya yeniden kullanılabilir parça) ile değiştirilmesine imkân olmaması halinde orijinal parça ile değiştirilir. Eşdeğer (veya yeniden kullanılabilir) parça ile değişim imkânı olduğu halde orijinal parça ile onarım sağlanır ise sigortacının sorumluluğu, sigortacının kaza tarihi itibarıyla benzer hasarlardaki onarım uygulamasına göre, eşdeğer (veya yeniden kullanılabilir) parça bedeli ile sınırlıdır. Eşdeğer (veya yeniden kullanılabilir) parça ile değişim imkânı olduğunu ispat yükü sigortacıya aittir. Bu fıkranın uygulanması sonucu araçta bir kıymet artışı meydana gelse dahi bu fark tazminat miktarından indirilemez.”

Ayrıca, 2015 yılında yürürlüğe giren “Eşdeğer Parça Sertifikası” uygulaması ile eşdeğer parçaların belirli standartlara uygunluğu belgelendirilmeye başlanmıştır. Bu sertifika, Türk Standartları Enstitüsü (TSE) tarafından, uluslararası standartlara göre yapılan testler sonucunda, 2 yıl süreyle geçerli olmak üzere verilmektedir.

Danıştay Kararı ve “Yeniden Kullanılabilir Parça” İbaresi:

Danıştay 8. Dairesi, 31.03.2021 tarih ve 2020/6493 E. sayılı kararı ile, sigorta şirketlerinin, kazalarda zarar gören 3. kişilerin araçlarında “yeniden kullanılabilir parça” kullanılmasına imkan tanıyan düzenlemenin yürütmesini durdurmuştur. Kararda, “sigorta ilişkisinin tarafı olmayan ve doğrudan zarar gören 3. kişilerin araçlarında meydana gelen hasarın rızaları alınmaksızın yeniden kullanılabilir parça ile değiştirilmesine imkan tanınarak yasal bir dayanak olmaksızın mülkiyet hakkına kısıtlama getirildiği” gerekçesi öne sürülmüştür.

Bu karar uyarınca, sigorta şirketleri, zarar gören 3. kişilerin araçlarında, onların rızası olmaksızın “yeniden kullanılabilir parça” kullanamazlar.

Eşdeğer Parça Kullanımının Koşulları

Trafik kazası sonucu hasar gören araçlarda eşdeğer parça kullanılabilmesi için belirli koşulların sağlanması gerekmektedir:

1. Aracın Yaşı:

• 3 Yaşından Küçük Araçlar: Kaza tarihi itibariyle 3 yaşından küçük araçlarda, hasar gören parçanın onarımı mümkün değilse, öncelikle orijinal parça kullanılmalıdır. Orijinal parçanın bulunamaması durumunda eşdeğer parça kullanılabilir.
• 3 Yaşından Büyük Araçlar: Kaza tarihi itibariyle 3 yaşından büyük araçlarda, hasar gören parçanın onarımı mümkün değilse, öncelikle eşdeğer parça kullanılmalıdır. Eşdeğer parçanın bulunamaması durumunda orijinal parça kullanılabilir.

2. Parçanın Onarılabilir Olmaması: Hasar gören parçanın onarılarak tekrar kullanılabilir durumda olmaması gerekir. Onarımı mümkün olan parçalar için değişim yoluna gidilemez.

3. Eşdeğer Parçanın Bulunabilirliği: Piyasada, hasar gören orijinal parçaya eşdeğer nitelikte bir parçanın bulunabilir olması gerekir.

4. Sigortalının/Zarar Görenin Onayı (Önemli): Sigorta şirketi, onarımda eşdeğer parça kullanılacağını sigortalıya veya kazada zarar gören 3. kişiye bildirmek ve onayını almak zorundadır. Onay alınmadan eşdeğer parça kullanılması, sigortalının/zarar görenin haklarını ihlal eder.

5. TSE Belgesi: Mümkünse kullanılan eşdeğer parçanın TSE tarafından belgelendirilmiş ve uluslararası standartlara uygun olması gerekir. Bu, tercih edilmesi gereken bir durumdur.

6. Sigorta Türü: Eşdeğer parça kullanımı, kasko sigortası kapsamında yapılan onarımlarda da uygulanabilir. Ancak, kasko poliçesinde eşdeğer parça kullanımına ilişkin özel hükümler bulunup bulunmadığı kontrol edilmelidir.

Eşdeğer Parça Kullanımına İtiraz Hakkı ve Hasar Farkı Tazminatı

İtiraz Hakkı:

• Sigortalı veya kazada zarar gören 3. kişi, aracında eşdeğer parça kullanılmasına rıza göstermeyebilir. Bu durumda, orijinal parça kullanılmasını talep etme hakkına sahiptir.
• Sigorta şirketi, eşdeğer parça yerine orijinal parça kullanılması halinde, iki parça arasındaki fiyat farkını sigortalıdan veya zarar gören 3. kişiden talep edebilir. Ancak uygulamada bu durum sigorta şirketinin inisiyatifindedir.

Hasar Farkı Tazminatı:

• Hasar farkı tazminatı, hasar gören aracın onarımında orijinal parça yerine eşdeğer veya yan sanayi parça kullanılması durumunda, orijinal parça ile eşdeğer parça arasındaki fiyat farkının sigorta şirketi tarafından ödenmesidir.
• Örneğin, aracınızın hasar gören orijinal ön tamponunun fiyatı 5.000 TL iken, sigorta şirketi 3.000 TL değerinde eşdeğer bir tampon kullanmışsa, aradaki 2.000 TL’lik fark hasar farkı tazminatı olarak talep edilebilir.
• Hasar farkı tazminatı talep edilebilmesi için:
  • Aracın onarımında eşdeğer veya yan sanayi parça kullanılmış olmalıdır.
  • Kullanılan eşdeğer veya yan sanayi parça, orijinal parçadan daha düşük fiyatlı olmalıdır.
  • Sigortalı veya zarar gören 3. kişi, eşdeğer parça kullanımına onay vermemiş olmalıdır.

Başvuru Yolları:

• Sigorta Şirketine Başvuru: Öncelikle, hasarı karşılayan sigorta şirketine yazılı olarak başvurarak hasar farkı tazminatı talep edilmelidir.
• Sigorta Tahkim Komisyonu: Sigorta şirketi talebi reddeder veya eksik ödeme yaparsa, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilir. Başvuru, online olarak veya posta yoluyla yapılabilir. Gerekli belgeler ve başvuru ücreti hakkında detaylı bilgi, Komisyonun internet sitesinde yer almaktadır.
• Dava Yolu: Sigorta Tahkim Komisyonu’ndan da sonuç alınamazsa, Tüketici Mahkemesi veya Asliye Ticaret Mahkemesi‘nde dava açılabilir.

Önemli Not: Hasar farkı tazminatı taleplerinde, uzman bir avukattan hukuki destek alınması, hak kaybına uğramamak ve sürecin doğru bir şekilde yürütülmesi açısından önemlidir.

Eşdeğer Parça Kullanımının Araç Değer Kaybına Etkisi

Eşdeğer parça kullanımı, aracın değerini doğrudan etkilemez. Ancak, araç değer kaybı hesaplamasında dolaylı bir etkisi olabilir.

Araç Değer Kaybı: Trafik kazası sonucu hasar gören ve onarılan aracın, ikinci el piyasa değerinde meydana gelen düşüştür.

Eşdeğer Parçanın Değer Kaybına Etkisi:

• TSE Belgeli Eşdeğer Parça: TSE belgesine sahip, kalite ve performans açısından orijinal parçaya eşdeğer olan parçaların kullanılması, değer kaybı hesaplamasında genellikle olumsuz bir etki yaratmaz.
• TSE Belgesiz Eşdeğer Parça veya Yan Sanayi Parça: TSE belgesi olmayan eşdeğer parçaların veya yan sanayi parçaların kullanılması, değer kaybının daha yüksek hesaplanmasına neden olabilir.
• Onarım Kalitesi: Eşdeğer parça kullanılmış olsa bile, onarımın kaliteli ve usulüne uygun bir şekilde yapılmış olması, değer kaybını azaltır.

Önemli Not: Araç değer kaybı hesaplaması, birçok faktöre bağlı olarak değişen karmaşık bir süreçtir. Bu nedenle, değer kaybı talebinde bulunmadan önce, uzman bir bilirkişiden rapor alınması ve konusunda deneyimli bir avukattan hukuki destek alınması tavsiye edilir.

Eşdeğer Parça Sıkça Sorulan Sorular

İşte eşdeğer parça, hasar farkı ve ilgili konularda sıkça sorulan sorular ve cevapları:

1. Eş değer parça ne demek?

Eş değer parça, orijinal parça ile aynı işlevi gören, aynı kalite, performans ve güvenlik standartlarını karşılayan, ancak orijinal parça üreticisi tarafından üretilmeyen yedek parçadır. Bu parçalar, bağımsız üreticiler veya “yan sanayi” olarak tabir edilen firmalar tarafından üretilir ve genellikle orijinal parçalardan daha uygun fiyatlıdır.

2. Eşdeğer parça nasıl anlaşılır?

Eşdeğer parçayı anlamanın birkaç yolu vardır:

• Ambalaj ve Etiket: Orijinal parçalar, genellikle üretici firmanın logolu ve markalı ambalajlarında satılır. Eşdeğer parçaların ambalajları ise farklı olabilir. Ambalaj ve etiket üzerindeki bilgiler dikkatlice incelenmelidir.
• Parça Numarası: Orijinal parçaların üzerinde, üretici firma tarafından verilen bir parça numarası bulunur. Bu numara, eşdeğer parçalarda olmayabilir veya farklı olabilir.
• Fiyat: Eşdeğer parçalar, genellikle orijinal parçalardan daha ucuzdur. Ancak, çok düşük fiyatlı parçalara karşı dikkatli olunmalıdır.
• Sertifika: Güvenilir eşdeğer parçalar, TSE gibi kuruluşlar tarafından verilen kalite ve uygunluk belgelerine (sertifikalara) sahip olabilir.
• Uzman Görüşü: Emin olunamayan durumlarda, yetkili bir servise veya güvenilir bir tamirciye danışılarak parçanın orijinal olup olmadığı konusunda bilgi alınabilir.

3. Muadil parça nedir?

Muadil parça, eşdeğer parça ile aynı anlamda kullanılan bir terimdir. Orijinal parçanın işlevini, kalitesini ve performansını sağlayan, ancak farklı bir üretici tarafından üretilen yedek parçayı ifade eder.

4. Orijinal parça fark bedeli nedir?

Orijinal parça fark bedeli, trafik kazası sonrası onarımda, sigorta şirketinin eşdeğer parça yerine orijinal parça kullanılması durumunda, iki parça arasındaki fiyat farkıdır. Sigorta şirketi, eşdeğer parça kullanımını tercih edebilir ancak sigortalı veya zarar gören üçüncü kişi, orijinal parça kullanılmasını talep ederse, bu farkı kendisi ödemek durumunda kalabilir. (Uygulamada, sigorta şirketleri inisiyatif kullanarak eşdeğer parça farkını ödemeyebiliyor.)

5. Araç hasar farkı nedir, nasıl alınır?

Araç hasar farkı, diğer adıyla hasar farkı tazminatı, trafik kazası sonrası aracın onarımında orijinal parça yerine eşdeğer, yan sanayi veya çıkma parça kullanılması durumunda, orijinal parça ile kullanılan parça arasındaki fiyat farkından kaynaklanan ve sigorta şirketinden talep edilebilen tazminattır.

Hasar farkı tazminatı almak için izlenecek adımlar şunlardır:

1. Sigorta Şirketine Başvuru: Öncelikle, hasarı karşılayan sigorta şirketine (kusurlu aracın trafik sigortası veya kendi kasko sigortanız) yazılı olarak başvurarak, hasar farkı tazminatı talep edilmelidir. Başvuru dilekçesine, onarım faturası, kullanılan parçaların listesi, orijinal parça fiyat teklifi gibi belgeler eklenmelidir.
2. Sigorta Tahkim Komisyonu: Sigorta şirketi talebi reddeder veya eksik ödeme yaparsa, Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurulabilir. Başvuru, online olarak veya posta yoluyla yapılabilir.
3. Dava Yolu: Sigorta Tahkim Komisyonu’ndan da sonuç alınamazsa, Tüketici Mahkemesi veya Asliye Ticaret Mahkemesi’nde dava açılabilir.

6. Fark tazminatı nedir?

Fark tazminatı, hasar farkı tazminatı ile aynı anlama gelir. Kaza sonrası onarımda orijinal parça yerine daha düşük bedelli bir parça (eşdeğer, yan sanayi, çıkma) kullanılması durumunda, orijinal parça bedeli ile kullanılan parça bedeli arasındaki farkın sigorta şirketinden talep edilmesidir.

7. Hasar fark bedeli kimden istenir?

Hasar fark bedeli, kazada kusurlu olan aracın zorunlu trafik sigortasını yapan sigorta şirketinden istenir. Eğer kendi aracınızın kasko poliçesi kapsamında onarım yapıldıysa, kendi kasko sigortanızdan da talep edebilirsiniz. Ancak, bu durumda kasko sigortanız, ödediği tazminatı kusurlu aracın trafik sigortasından rücu edecektir.

8. Araç pert olursa değer kaybı alınır mı?

Hayır, araç pert olursa, yani tam hasarlı (total) kabul edilirse, ayrıca değer kaybı tazminatı alınamaz. Çünkü pert olan araç için sigorta şirketi tarafından rayiç bedeli ödenir ve bu bedel, aracın kaza öncesi piyasa değerini karşılar. Değer kaybı ise, onarım gören araçlar için söz konusudur.

Ek Sorular ve Cevapları:

9. Eşdeğer parça kullanımı aracın garantisini bozar mı?

Hayır, TSE belgeli ve usulüne uygun şekilde takılan eşdeğer parçalar, aracın garantisini bozmaz. Ancak, bazı araç üreticileri, garanti süresi içinde sadece orijinal parça kullanılmasını şart koşabilir. Bu nedenle, garanti koşullarının dikkatlice incelenmesi ve yetkili servise danışılması önemlidir.

10. Eşdeğer parça kullanmak yasal mı?

Evet, eşdeğer parça kullanımı yasaldır. Trafik Sigortası Genel Şartları’nda da belirtildiği üzere, belirli şartlar altında (aracın yaşı, parçanın onarılabilir olmaması, eşdeğer parçanın bulunabilirliği, sigortalının onayı) eşdeğer parça kullanılabilir.

11. Sigorta şirketi, eşdeğer parça kullanmak zorunda mı?

Hayır, sigorta şirketi eşdeğer parça kullanmak zorunda değildir. Ancak, eşdeğer parça kullanımı, sigorta şirketleri için maliyetleri düşüren bir yöntem olduğu için, uygulamada sıklıkla tercih edilmektedir. Sigorta şirketi, eşdeğer parça kullanmayı tercih ederse, bu durumu sigortalıya bildirmek ve onayını almak zorundadır.

12. Eşdeğer parça kullanımına nasıl itiraz edebilirim?

Eşdeğer parça kullanımına itiraz etmek için, öncelikle sigorta şirketinize yazılı olarak başvurmanız gerekmektedir. Başvurunuzda, orijinal parça kullanılmasını talep ettiğinizi ve eşdeğer parça kullanımına onay vermediğinizi açıkça belirtmelisiniz. Sigorta şirketinin talebinizi reddetmesi durumunda, Sigorta Tahkim Komisyonu’na veya dava yoluna başvurabilirsiniz.

13. Hangi parçalar eşdeğer parça kapsamında değerlendirilir?

Genellikle kaporta aksamı, farlar, stop lambaları, tamponlar, çamurluklar, kapılar, aynalar gibi parçalar eşdeğer parça kapsamında değerlendirilir. Ancak, motor, şanzıman gibi önemli ve karmaşık parçalar için eşdeğer parça kullanımı pek yaygın değildir.

14. Eşdeğer parça kullanımında dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?

• Kullanılan eşdeğer parçanın TSE belgeli olup olmadığını kontrol edin.
• Mümkünse, güvenilir ve bilinen markaların eşdeğer parçalarını tercih edin.
• Fiyat araştırması yaparak, piyasa fiyatının çok altında satılan parçalara karşı dikkatli olun.
• Eşdeğer parça kullanımı konusunda yetkili servise veya güvendiğiniz bir tamirciye danışın.
• Sigorta şirketi ile iletişimi yazılı olarak yürütün ve tüm belgeleri saklayın.

Sonuç

Eşdeğer parça uygulaması, trafik kazaları sonrası onarım sürecinde maliyetleri düşürmek ve onarım sürecini hızlandırmak açısından faydalı olabilir. Ancak, araç sahiplerinin haklarını bilmeleri ve bu hakları korumak için gerekli adımları atmaları önemlidir.

Bu rehberde yer alan bilgiler, genel bilgilendirme amaçlıdır ve hukuki tavsiye niteliği taşımaz. Her somut olay, kendine özgü özellikler taşıdığından, yaşadığınız durumla ilgili olarak, konusunda uzman bir avukata danışmanız, haklarınızı en doğru şekilde korumanız açısından büyük önem taşımaktadır.

Hukuki danışmanlık almak istemeniz halinde veya herhangi bir sorunla karşılaşmanız durumunda LegaPro Hukuk Bürosu olarak size yardımcı olabiliriz. Avukat haklarınızı korumanıza destek olacaktır. 📞 0507 606 15 14

🚨 Whatsapp’tan bize ulaşabilirsiniz! 🚨

https://legapro.net/